Het ging de voorbije week over Koen Geens die het informateurschap erft van Joachim Coens en Georges-Louis Bouchez. Maar ook over de voorzittersstrijd bij Open VLD en over Paul Magnette, die nog eens graag de show had willen stelen. Knack-redacteur Ewald Pironet blikt terug.
1. Koen Geens
‘De koning heeft vastgesteld dat de gesprekken tussen de partijen nog niet geleid hebben tot de vorming van een coalitie die de steun geniet van een parlementaire meerderheid. Hij heeft de heer Koen Geens met de opdracht belast de nodige initiatieven te nemen om de vorming van een volwaardige regering mogelijk te maken.’
Mededeling van het Paleis, 31 januari.
En plots werden de informateurs Joachim Coens (CD&V) en Georges-Louis Bouchez (MR) vrijdagavond door koning Filip van hun opdracht ontheven en kreeg Koen Geens (CD&V) de opdracht om een volwaardige regering te vormen. Opmerkelijk is dat met Geens een zwaargewicht het veld wordt ingestuurd. Dat kan betekenen dat er een serieuze piste voor een nieuwe regering open ligt. Iets wat dinsdag nog niet het geval was, want toen werd de opdracht van het duo Coens-Bouchez nog met een week verlengd. Blijkbaar is er de voorbije dagen iets gebeurd, want noch het Paleis, noch CD&V, noch Koen Geens zelf hebben er enig belang bij dat Geens zich te pletter loopt.
De meeste politici én het Paleis zijn als de dood voor een nieuwe stembusgang. Bang voor de verkiezingsuitslag.
Meer en meer werd de afgelopen weken gedacht aan nieuwe verkiezingen. ‘Verkiezingen’ was ook het buzzwoord op de nieuwjaarsreceptie die koning Filip donderdag hield voor de ‘gestelde lichamen’, maar toch zijn de meeste politici én het Paleis als de dood voor een nieuwe stembusgang. Bang voor de verkiezingsuitslag. De meeste partijen vrezen (nog meer) stemmenverlies, het Paleis vreest dat het einde van het land dichterbij komt.
Het is lang niet zeker dat Geens er zal in slagen een regering op de been te brengen. En al helemaal niet of het meer zal zijn dan een voorlopige regering, met een beperkte opdracht, zoals het opstellen van een begroting en het voorbereiden van een staatshervorming. De allerbelangrijkste drijfveer lijkt op dit moment te zijn: de eerste tijd nieuwe verkiezingen vermijden.
2. Expertenregering
Het heeft nu lang genoeg geduurd. Als de politieke partijen onbekwaam zijn om samen een regering te vormen, laat het dan over aan anderen.’
Joeachim Coens, 2 november, Het Laatste Nieuws.
De voorbije week was er ook steeds vaker sprake van een ‘expertenregering’. Dat is na de benoeming van Geens als koninklijk opdrachthouder in vele hoofden nog steeds plan B. Het is zeker een mogelijkheid waar Joachim Coens zelf als informateur aan heeft gedacht. Begin november – Coens was toen nog kandidaat-voorzitter van CD&V – zei hij immers dit in Het Laatste Nieuws:
‘Vorm snel een regering van experten. Een zakenkabinet.’
‘Het heeft nu lang genoeg geduurd. Als de politieke partijen onbekwaam zijn om samen een regering te vormen, laat het dan over aan anderen. En vorm snel een regering van experten. Een zakenkabinet.’
Als er op 1 januari 2020 geen volwaardige regering zou zijn, dan moest er volgens Coens binnen de kortste keren een zakenkabinet worden gevormd, bestaande uit een tiental experten uit de academische, de administratieve en de bedrijfswereld. ‘Naar het voorbeeld van Italië in 2011, in volle financiële crisis’, vervolgde Coens. ‘Toen heeft Mario Monti, die twee keer Eurocommissaris was geweest, een regering van specialisten in de diverse domeinen gevormd. Een governo tecnico. Een regering van technocraten die voor stabiliteit heeft gezorgd. Daar is vandaag ook België aan toe. Ons land zit in een gevaarlijk vacuüm. Het is ofwel dit, ofwel nieuwe verkiezingen, maar die zouden niets oplossen.’
‘Ons land zit in een gevaarlijk vacuüm.’
Coens had het in het interview ook over hoe lang zo’n regering van technocraten het land moet besturen: ‘Zo lang als nodig. Intussen kan de particratie onderhandelen over een échte regering. En kan men communautaire gesprekken aanknopen onder de waterlijn. Wellicht zal dan blijken dat dit land het best confederaal wordt bestuurd, met een federale regering die de regionale regeringen weerspiegelt. Maar daarop kunnen we niet wachten.’
Die ‘zo lang als nodig’ is interessant: het zou niet de bedoeling zijn dat een expertenregering aanblijft tot in 2024. De expertenregering kan na een ‘constructieve’ motie van wantrouwen in het parlement vervangen worden door een andere regering, als die ondertussen kan worden gevormd. Of ze kan een verklaring opstellen tot grondwetsherziening en dan komen er vervroegde verkiezingen.
Wat moet zo’n expertenregering doen? ‘Laat ze zich in eerste instantie buigen over de sanering van de begroting, over onze fiscaliteit en onze sociale zekerheid’, aldus nog Coens. ‘Die drie zijn onderling verbonden. En laat vervolgens het parlement zijn werk doen en stemmen wat in het algemeen belang is.’
‘België heeft bekwame mensen genoeg, toch?’
En wie moet in zo’n expertenregering zitten? ‘Ik ga hen niet aanwijzen,’ aldus Coens, ‘dat laat ik over aan de koning en zijn adviseurs, maar België heeft bekwame mensen genoeg, toch? Alleen moet het nu eindelijk eens vooruitgaan. Wat we nu meemaken, is niet normaal.’
De vraag kan zelfs worden gesteld of er nog wel zo’n expertenregering kan worden gevormd.
Onduidelijk blijft daarbij wel steeds welk beleid zo’n expertenregering dan concreet moet voeren? Welke accenten zal ze bijvoorbeeld leggen bij het opstellen van de begroting? Waar zal worden bespaard? Komen er nieuwe belastingen? De visies daarover staan in Vlaanderen en Wallonië, tussen rechts en links, diametraal tegenover elkaar. Ook onder experten.
Nadat hij dinsdag verslag had uitgebracht bij de Koning verklaarde Coens voor de microfoon van Ter Zake: ‘Alle mogelijke pistes zijn besproken, verkiezingen zijn altijd ook een optie als niets lukt, maar laten we hopen dat het nog lukt.’ Voorlopig is dus CD&V, één van de grootste verliezers van de verkiezingen, met Koen Geens aan zet. Daarna kan nog altijd een expertenregering worden afgetoetst. En als ook dat niet lukt, is het tijd voor nieuwe verkiezingen.
3. Tommelein
‘De piste van een tijdelijk expertenkabinet zou in mijn ogen een meer duurzame garantie bieden.’
Kandidaat-voorzitter Open VLD Bart Tommelein, Het Laatste Nieuws, 29 januari.
Bart Tommelein, de gedoodverfde opvolger van Open VLD-voorzitter Gwendolyn Rutten, sprak zich afgelopen week in elk geval al uit voor een expertenregering. In De Ochtend op Radio 1 zei hij dat zo’n expertenregering het land kan besturen ’terwijl de politici onderhandelen over een regeerakkoord. Want nu zitten we al voor de tweede keer in tien jaar tijd in een situatie waarin de onderhandelingen maar blijven aanslepen. Er worden veto’s gesteld en zwartepieten uitgedeeld en de mensen staan daar stomverbaasd op te kijken. Je krijgt dat niet meer uitgelegd.’
4. Lachaert
‘De roep om een voorzitterskandidaat die vernieuwing en hoop belichaamt, is enorm.’
Egbert Lachaert, De Ochtend, 30 januari.
Of Bart Tommelein inderdaad Rutten zal opvolgen als partijvoorzitter van Open VLD is ondertussen wel wat minder zeker geworden. Want zoals algemeen werd verwacht en hier ook al eerder werd aangekondigd, stelde Kamerfractieleider Egbert Lachaert zich ook kandidaat.
In 2012 deed Lachaert al mee met de voorzittersverkiezingen en als nobele onbekende moest hij het toen met 40 procent van de stemmen het afleggen tegen Rutten. Nu maakt Lachaert zeker een goede kans om te winnen, door de klemtoon te leggen op sociaal-economische thema’s. ‘Daarnaast moeten we het thema veiligheid weer naar ons toetrekken, net als integratie en migratie’, zei hij in De Ochtend. ‘Het gaat om kansen voor wie werkt en onderneemt, maar tegelijkertijd hebben mensen er veel moeite mee dat ons sociale systeem te makkelijk toegankelijk is.’ Dat klinkt allemaal redelijk N-VA-achtig.
Lachaert klinkt redelijk N-VA-achtig.
Eerder presenteerde zich ook al Els Ampe als kandidaat-voorzitter van Open VLD. Het is niet uitgesloten dat er nog een vierde kandidaat opduikt. Wie weet, gaat Gwendolyn Rutten voor een herverkiezing. De voorzittersverkiezingen van Open VLD vinden eind maart plaats.
5. Bouchez
‘Brokkenpiloot Bouchez moet best zo snel mogelijk de formatiecockpit verlaten. Hij sleurt ook Coens, die tegen zijn zin een week langer moet zweven, naar beneden.’
Politoloog Carl Devos (UGent) op Twitter.
Georges-Louis Bouchez heeft zich de voorbije weken gedragen als een puber. Eind november werd Bouchez verkozen tot MR-voorzitter, geen twee weken later werd hij samen met Joachim Coens door de koning aangesteld als informateur. Terwijl hij samen met Coens probeerde om PS en N-VA rond te tafel te krijgen, gaf hij een interview waarin hij een pleidooi hield voor een unitair België . Daaruit bleek al dat Bouchez een ongeleid projectiel is.
Afgelopen zondag toonde Bouchez zich opnieuw een ‘brokkenpiloot’, om het met de woorden van politoloog Carl Devos (UGent) te zeggen. De twee informateurs hadden de voorzitters van PS, SP.A en N-VA samengebracht. Bouchez ging tijdens die ontmoeting als een olifant in een porseleinkast tekeer zodat het hele gesprek mislukte. Dat moet het Paleis niet fijn hebben gevonden. Brokkenpiloot Bouchez zit sinds vrijdagavond niet meer in de formatiecockpit.
Zijn look en gedrag kunnen misschien sommigen enthousiasmeren, maar het politieke optreden van Bouchez wordt gekenmerkt door een gebrek aan sérieux.
Met zijn look en gedrag kan Bouchez misschien sommigen enthousiasmeren, zijn politieke optreden wordt gekenmerkt door een gebrek aan sérieux. Dat deelt hij met een andere jonge voorzitter, Conner Rousseau, die sinds november aan het hoofd staat van de SP.A. Beiden zijn een drama voor de politiek.
6. Magnette
‘Magnette bereid om showrondje te lopen’
De Standaard, 31 januari
De voorbije dag liet PS-voorzitter Paul Magnette weten dat hij bereid was om even informateur te worden. Samen met N-VA-voorzitter Bart De Wever. Met volgens Le Soir en De Standaard slechts één doel: bewijzen dat een regering met de N-VA er niet in zit. En dan zou hij zoals tijdens zijn vorige informatieronde nog eens een paar pontificale persconferenties kunnen geven om zijn partijprogramma te presenteren en zijn populariteit in Franstalig België op te vijzelen.
De opzet van Magnette ontlokte deze tweet van econoom Geert Noels: ‘Belgisch cynisme: vragen om verantwoordelijkheid om te bewijzen dat iets niet kan, niet om te proberen iets te doen slagen. Dit land is ziek.’ Doodziek zelfs. De benoeming van Koen Geens als koninklijk opdrachthouder verandert daar niets aan.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
