Knack bezoekt ‘drugswijk’ Peterbos: ‘Noem mij één wijk waar deze problemen niet bestaan’

Brussel wordt geteisterd door drugsgeweld, en zeker de sociale woonwijk Peterbos kwam in het centrum van de aandacht. Veel meer dan voor drugsbendes vrezen bewoners voor negatieve beeldvorming. ‘Deze wijk heeft veel potentieel, maar we wachten al jaren op investeringen in de infrastructuur.’

Het is rustig in Peterbos, een van de armste volkswijken van Brussel op een boogscheut van het voetbalstadion van Anderlecht. Kinderen in witte pakjes haasten zich naar de taekwondo-les, en in een lokaaltje van opbouwwerkorganisatie SAAMO komen enkele bewoners samen.

‘Als je de pers gelooft, zijn hier alleen maar problemen. Het lijkt wel een oorlog’, zegt een bezorgde vader die deel uitmaakt van project Samen op Straat. Met dit project brengt SAAMO vaders en jongeren bij elkaar. ‘Peterbos gaat niet alleen over dealers, wij zijn hier ook. Wij wonen hier!’ klinkt het.

In een brief aan onder meer minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) slaakte de socialehuisvestingsmaatschappij Anderlechtse Haard een kreet om hulp . De situatie in de wijk zou door een constante stroom van intimidatie, vandalisme en drugsgeweld onhoudbaar zijn geworden. Zoals de schietpartijen van de laatste dagen op verschillende plaatsen in Brussel tonen, is dit geen uniek verhaal. Lokale politiezones krijgen er geen grip op.

Een golf van media-aandacht volgde. Net zoals in 2018, toen een cameraploeg werd bekogeld met stenen na een aantal arrestaties, en in 2021, na een grootschalige politieoperatie. Peterbos wordt al jaren ‘de gevaarlijkste wijk van het land’ genoemd. Ook nu schetst de brief geen fraai beeld, met dealers die aan controleposten fouilleren, bouwfirma’s die moeten onderhandelen om hun werf te betreden, liftreparateurs die alleen nog overdag durven langs te komen.

Infrastructuur

Met 18 woonblokken en ongeveer 3000 inwoners is het de grootste sociale woonwijk van ons land. De woontorens liggen in het Peterbospark, omringd door veel groen, een speeltuin en een basketbalveld. Een succesformule om het nijpende tekort op de Brusselse woonmarkt tegen te gaan, zo dachten de ontwikkelaars in de jaren 1960. Elk blok had een eigen conciërge, er woonde een wijkagent en je had een bakker, een kapper en een huisdokter op het terrein.

Maar die trokken weg. En toen investeringen uitbleven, ging ook de toestand van de wijk achteruit. Woningen zijn aan renovaties toe en de publieke ruimte wordt weinig onderhouden. Drugsbendes konden stilaan hun gang gaan. ‘Deze wijk heeft enorm veel potentieel. Hij is goed gelegen, er is veel groen en geen doorgaand verkeer’, zegt een van de vaders aan tafel. ‘Maar op investeringen in de infrastructuur wachten we al jaren. Waar zou jij als dealers naartoe gaan? Niet naar een levendige, goed onderhouden wijk. Dát is het probleem van Peterbos: we worden aan ons lot overgelaten.’

Katleen Vanlerberghe van SAAMO knikt. ‘De meeste problemen in de wijk zijn er rond huisvesting. Veel woningen bevinden zich in een slechte staat: er zit vocht in de muren, gebouwen hebben enkel glas en zijn slecht geïsoleerd. Ons buurthuis is een belangrijke plek om mensen bij elkaar te brengen en samen naar oplossingen te zoeken. Spontane ontmoetingsplaatsen heb je hier te weinig.’

Iedereen aan tafel benadrukt dat veel van de dealers niet uit de wijk komen. Dat proberen ze al langer bij de burgemeester aan te kaarten, maar die zegt dat er te weinig middelen zijn. ‘Onze wijk wordt verwaarloosd, en dat creëert onveiligheid’, zeggen ze.

Bij de container waar het jeugdhuis van organisatie D’BROEJ tijdelijk is ondergebracht, wordt dat bevestigd. Het oorspronkelijke gebouw wordt gerenoveerd, maar die werken zijn nog niet begonnen. De container bevindt zich in een belabberde staat. ‘Zouden politici hun kinderen hiernaartoe sturen? Ik denk het niet.’

Solidariteit

De negatieve berichtgeving over Peterbos tast volgens de bewoners het weefsel van de wijk aan. Er wordt een label op hen geplakt, met alle gevolgen van dien. Op school worden kinderen van Peterbos bij elkaar gezet, een bewoner werd geweigerd op een sollicitatie omdat hij van Peterbos kwam, en in het lokale zaalvoetbalteam horen ze steevast dat tegenspelers bang zijn om hier te komen spelen.

‘Met FUTSAL Peterbos spelen we op een hoog niveau’, zegt Mohamed trots terwijl hij naar alle trofeeën wijst. ‘Ons team bereikte de achtste finale van de Belgische beker en we zijn de enige ploeg waar spelers niet worden betaald. Daar heeft nog nooit een journalist over geschreven. Uiteindelijk verloren we met 1-10, maar hielden achteraf wel een groot feest met het andere team’, zegt hij lachend. ‘Ça c’est Peterbos!’

‘De vrouwen van het ‘collectif des habitants’ zijn het ermee eens. Met activiteiten en evenementen proberen ze de sociale cohesie in de wijk te versterken en willen ze de buurt terugwinnen. ‘Er zijn zeker drugsproblemen die we niet mogen negeren. Maar dat probleem heeft altijd bestaan en heb je ook in andere wijken. Alleen zijn het vooral onze jongeren die worden gestigmatiseerd. Over problemen in een wijk in Ukkel wordt zo niet gepraat.’

‘Ik woon hier al dertig jaar’, zegt een van de vrouwen. ‘Peterbos heeft een levendige gemeenschap en het is hier aangenaam wonen. Er heerst veel solidariteit. Deze man hier verhuisde buiten de wijk maar hij komt hier nog elke dag, omdat er zo veel buurtactiviteiten worden georganiseerd. Het probleem is dat jongeren niet meer weten vanwaar ze komen, ze zijn op zoek naar hun identiteit. We proberen hen de waarden mee te geven die wij ooit van onze ouders kregen.’

Aan inzet en initiatief is er geen gebrek in Peterbos. Er is een lokale moestuin, en zaterdag organiseert SAAMO met de bewoners een buurtbarbecue. ‘Veel mensen hier willen de situatie aanpakken’, gaat ze verder. ‘Als je jongeren bij elkaar brengt, hebben ze energie om de wereld te veranderen. Ze zitten vol goede ideeën. Alleen is er omkadering en budget nodig om die te realiseren.’

Toekomst

Op lokaal niveau werken de buurtbewoners hard om de toestand en hun imago te verbeteren. Vanlerberghe benadrukt echter dat er ook structureel dingen moeten veranderen: ‘Er wordt in Brussel te weinig geïnvesteerd in sociale huisvesting. We kunnen bewoners samenbrengen en roepen om actie, maar uiteindelijk moeten beleidsmakers volgen. Iedereen moet zijn verantwoordelijkheid nemen.’

En die verantwoordelijkheid blijft volgens de bewoners uit. ‘Het wijkcontract is een investeringsprogramma vanuit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest’, gaat Vanlerberghe verder. ‘In 2018 kwamen de plannen voor een gemeenschapscentrum en sportcomplex. We zijn nu zes jaar verder en de renovatie is nog altijd niet begonnen. Na een tijd geloof je er niet meer in, de bewoners zijn moe.’

Of meer politie sturen, zoals gevraagd in de brief aan de minister, de oplossing is betwijfelen de bewoners. ‘De politie komt hier wel en haar aanwezigheid helpt, maar alleen politie zal niet volstaan’, zegt een van de oudste bewoonsters aan tafel. ‘De verschillende initiatieven zoals SAAMO, D’BROEJ en het voetbalteam leveren fantastisch werk’, pikt een van de vaders in. ‘Werk dat aangemoedigd moet worden en middelen moet krijgen, want die hebben ze hard nodig.’

‘We mogen jongeren niet aan hun lot overlaten’, concludeert hij. ‘De problemen van Peterbos met dealers kennen we. Maar noem me één wijk in Brussel waar die niet bestaan. Gelukkig gebeuren hier nog altijd meer goede dan slechte dingen. We hebben een collectieve inspanning nodig van de politie, de burgemeester, de federale overheid, verenigingen én de bewoners. Als iedereen samenwerkt om van Peterbos een mooiere plek te maken, wil niemand hier nog weg.’