‘Sjacheren met de begroting: dat is wat premier Alexander De Croo de voorbije dagen heeft gedaan’

Sjacheren, dat betekent op een onfatsoenlijke, oneerlijke, bedrieglijke manier handelen. Dat is net wat premier Alexander De Croo (Open VLD) de voorbije dagen heeft gedaan. En dan nog wel met de begroting, het werkstuk waarin de inkomsten en uitgaven worden geraamd, zodat kan worden nagegaan of het goedgekeurde beleid op een wettelijke, degelijke, ernstige manier wordt uitgevoerd.

Eerst heette het dat het Belgische begrotingstekort in 2023 zou uitkomen op 5,8 procent van het van het bruto binnenlands product (bbp, wat we met z’n alleen aan goederen en diensten vervaardigen). Dat was ook het cijfer voor alle overheden samengeteld dat de federale regering op 15 oktober indiende bij de Europese Commissie.

Staatssecretaris voor Begroting Eva De Bleeker (Open VLD) stelde daarna dat cijfer bij. Zij vond dat de kostprijs van de verlenging van de lagere btw op energie moest worden meegeteld, iets wat in het eerste cijfer niet was gebeurd. Het gevolg was dat het tekort niet 5,8 procent maar wel 6,1 procent zou bedragen. Dat is pakweg 1,5 miljard euro meer dan wat was aangekondigd en aan Europa was doorgegeven.

‘Materiële fout’

Dat was niet naar de zin van premier De Croo, een partijgenoot van de staatssecretaris, die daarover dinsdagavond wat officieel heet ‘een onderhoud’ had met De Bleeker. Resultaat was dat het begrotingstekort terug werd bijgesteld naar 5,8 procent. ‘De Bleeker erkent dat ze een materiële fout heeft gemaakt en zal die corrigeren’, zo luidde het bij het kabinet-De Croo.

Een woordvoerder van De Bleeker hield het erop dat ‘de staatssecretaris voorzichtig wilde zijn. Dat blijkt inderdaad iets te voorzichtig te zijn geweest.’ De Bleeker is een machteloze staatssecretaris geworden. Als ze enige beroepseer en zin voor politieke verantwoordelijkheid heeft, neemt ze ontslag. Dat zal niet gebeuren.

Slechtste van Europa

Op zich is het verbazingwekkend dat er binnen de regering onenigheid is over 0,3 procent meer of minder begrotingstekort in 2023, ook al gaat het om zo’n 1,5 miljard euro, toch nog altijd niet min. Want ook met een tekort van 5,8 procent in 2023 heeft België samen met Slowakije het hoogste tekort in de eurozone.

Dat de premier het zo moeilijk heeft met een tekort van 6,1 procent kan daardoor worden verklaard: België is dan onbetwistbaar en met voorsprong het land met de allerslechtste begroting van de hele eurozone. Dat heeft geen enkele regeringsleider graag. Zeker niet als die een internationale carrière op het oog heeft.

De Verhofstadt-truc

Dat de premier de begroting laat bijstellen doet onwillekeurig denken aan een eerder voorval, met de ook liberale premier Guy Verhofstadt. Op YouTube is een filmpje te vinden uit 2007 van een discussie tussen Verhofstadt en zijn kabinetschef Wouter Gabriëls.

Daarin hoor en zie je Verhofstadt zeggen: ‘Ik wil een persbericht waarin het woord “begrotingsevenwicht” staat’. Gabriëls antwoordt: ‘Dat is flauwekul. Er is geen begrotingsevenwicht.’ Verhofstadt: ‘Geen flauwekul. Het zal trouwens zo zijn. Al moet ik de tekst zelf schrijven.’ En zo geschiedde. Verhofstadt loog de bevolking voor over de budgettaire toestand van het land.

Sjofel werkstuk

Los van de bedenkelijke interventie van premier De Croo was de begroting van Vivaldi al een sjofel werkstuk. De Leuvense professor Wim Moesen, de éminence grise onder de begrotingsexperts, fileert in Knack al jaren de begrotingen.

Zelden was hij zo scherp als over de begroting die de Vivaldi-regering vorige maand presenteerde. Hij had het over mistige cijfers, morsige definities en foute keuzes. ‘Nacht- en haastwerk, ondermaatse begrotingsresultaten, slordige communicatie en obscure begrotingstabellen. Zoiets mogen we echt niet tolereren van de regering. We moeten dat blijven veroordelen’, aldus Moesen.

Het gesjacher met de begroting in de voorbije weken maakt dit alles er niet beter op. We slaan niet alleen een slecht figuur met het grootste begrotingstekort onder de EU-landen, maar ook met de manier waarop bij ons een begroting tot stand komt en daarna om politieke redenen wordt bijgesteld. Misschien is dat laatste wel het ergste van alles.