Regering bereikt akkoord over verhoging defensiebudget, verlengt energiemaatregelen

De federale ministers van het kernkabinet hebben zaterdagavond een akkoord bereikt over een tijdpad om het budget van defensie op te trekken tot 2 procent van het BBP tegen 2035. Aan de verhoging zijn zes voorwaarden gekoppeld, onder meer dat de investeringen niet ten koste mogen gaan van sociale prioriteiten. De regering verlengde ook de btw-verlaging voor energie en andere energiemaatregelen.

De regering wil voor 21 juli nog knopen doorhakken in verschillende dossiers. Vrijdag kwam er een akkoord over de arbeidsdeal en zaterdag stond het defensiebudget op het menu. 

De kern zat sinds 11.30 uur zaterdagochtend bijeen. Eerder dit jaar kwam de Vivaldi-regering al overeen het budget voor Defensie gevoelig op te krikken tot 1,54 procent van het bruto binnenlands product (bbp) tegen 2030. Maar premier Alexander De Croo wilde nog een stap verder gaan en het budget opdrijven tot 2 procent in 2035, zoals jaren geleden afgesproken met de NAVO-lidstaten. Binnen ruim een week vindt er een NAVO-top plaats in Madrid en De Croo hoopte daar het Belgische engagement te kunnen aankondigen. 

Binnen de regering was echter niet iedereen gewonnen voor de verhoging van de middelen voor Defensie. De tegenkanting kwam vooral uit het kamp van de groenen, die van mening waren dat er beter meer geïnvesteerd wordt in onder meer hernieuwbare energie en klimaatmaatregelen.

Zes voorwaarden

Iets na 19.00 uur zaterdagavond bleek er dan toch witte rook te zijn over een verhoging van het budget naar 2 procent tegen 2035, maar onder voorwaarden. Zes om precies te zijn. Zo moet er meer Europees worden samengewerkt op vlak van defensie. De Europese defensie is vandaag te veel versnipperd, zei De Croo. Een tweede en derde voorwaarde is dat er meer economische en maatschappelijke ‘return’ komt van het geld dat ons land investeert in defensie. Onze economie, kmo’s en ook burgers moeten er de vruchten van kunnen plukken, bijvoorbeeld door investeringen in cybersecurity en opleiding.  Een vierde voorwaarde is dat de investeringen in defensie niet ten koste mogen gaan van die in andere sociale en klimaatprioriteiten. Ten vijfde moet het begrip hulp aan de natie (bij een pandemie of overstromingen bijvoorbeeld) in de defensie-uitgaven worden opgenomen. Ten zesde, tenslotte, wijst België op het belang van de ontwikkeling van een Europees kader dat productieve investeringen aanmoedigt.

De regering kwam ook overeen om tegen 2030 de ontwikkelingssamenwerking op te trekken van 0,4 tot 0,7 procent. En de premier voegde daar aan toe dat ons land komende week als waarnemer zal deelnemen aan de vergadering van het VN-Verdrag voor een Verbod op Kernwapens (TPNW) in Wenen.
Minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) toonde zich tijdens de persconferentie tevreden en wees erop dat met de verhoogde middelen vanaf 2026 per jaar minstens 2.800 militairen gerekruteerd kunnen worden. ‘Dit groeitraject bevestigt de herdimensionering van ons leger, met het vooruitzicht op een sociaal en maatschappelijk rendement’, zei Dedonder. ‘Het departement zal zich uiteindelijk in het hart van het Europese defensiesysteem kunnen nestelen met een bijdrage die overeenstemt met die van zijn NAVO-bondgenoten. De groei van de begroting zal ons in staat stellen onze missies bij onze bondgenoten en partners geloofwaardig uit te voeren’, aldus de minister, die daaraan toevoegde dat ‘achter deze toezeggingen een politieke wil schuilgaat om te handelen op een wijze die 4 krachtlijnen weerspiegelt: personeel, weerbaarheid, samenwerking met de defensie-industrieën en onderzoekscentra van het land en de versterking van de Europese pijler.’

‘Geen blanco cheque’

Ecolo-vicepremier Georges Gilkinet laat in een reactie weten dat ‘het belangrijkste voor de ecologisten was om een blanco cheque voor het defensiebudget te vermijden. De zes voorwaarden die we daarover hebben gesteld, zorgen ervoor dat de beslissingen van de komende regeringen niet blind moeten gebeuren of ten koste zouden gaan van sociale rechtvaardigheid en de energietransitie.’
Bij Groen-vicepremier Petra De Sutter luidde het dat het akkoord bevestigt dat het klimaat ‘een zaak is van nationale veiligheid. We hebben nu een evenwicht gevonden tussen de uitdagingen die op ons afkomen. Naast de zorgen over internationale conflicten, zijn er ook bedreigingen als klimaatverandering en de energiecrisis. De knoop is nu ontward, waarbij weerbaarheid niet alleen in militaire termen, maar ook ecologisch en socialer wordt ingevuld.’
Zowel De Sutter als Gilkinet wezen ook op het belang van de verhoging van het budget voor ontwikkelingssamenwerking en de deelname van België aan de vergadering van het VN Verdrag voor een Verbod op Kernwapens (TPNW) in Wenen.

MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez toonde zich tevreden met het akkoord. ‘De rede heeft het eindelijk gehaald. België zal 2 procent van zijn bbp aan militaire uitgaven besteden om een betrouwbare partner in de Navo te zijn en om onze fundamentele waarden te beschermen tegen verschillende dreigingen in de wereld. Geen opbod, maar gedaan met gebrek aan realisme, zo tweette de voorzitter van de meerderheidspartij.
Vanop de oppositiebanken klonk er meteen kritiek bij de PVDA, die betoogt dat de regering zich moet concentreren op de koopkrachtcrisis. Parlementslid Nabil Boukili vindt het ‘onverantwoord om deze extra investeringen vandaag te verhogen, in een tijd waarin de energieprijzen blijven stijgen, levensmiddelen duurder worden, benzine richting 3 euro per liter gaat en, door toedoen van de regering, onze lonen nog steeds geblokkeerd zijn’.

Energiemaatregelen verlengd

De regering besliste ook de steunmaatregelen om de hoge energiefactuur te dempen tot eind dit jaar te verlengen. Dat kondigde premier Alexander De Croo aan op een persconferentie.

‘De oorlog in Oekraïne biedt ons bijzonder veel onzekerheid, bijvoorbeeld wat betreft de prijs van de energiefactuur, wij willen zekerheid bieden in tijden van onzekerheid’, zei De Croo.

Het gaat om het sociaal tarief voor 2 miljoen gezinnen, de btw-verlaging naar 6 procent op elektriciteit en gas en de verlaging van de accijnzen op brandstoffen.  Ook voor mede-eigenaars, die tot nu uit de boot vielen, is een oplossing uitgewerkt en wordt de btw voor gas verlaagd. Daarvoor wordt een budget van 70 miljoen uitgetrokken. De verlaging van de btw op gas zal vanaf 1 juli ook gelden voor woonzorgcentra, ziekenhuizen, vzw’s en gemeentebesturen, voegde minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) eraan toe.

Als de hoge prijzen aanhouden, is er geen enkele twijfel dat die maatregelen ook verlengd zullen worden tijdens het begin van volgend jaar, zei De Croo. Bij de begrotingsopmaak zal de regering beslissen over het verlengen van de maatregelen in het eerste trimester van 2023. 

Volgens minister van Economie, Pierre-Yves Dermagne (PS), gaat het om bijna 1,4 miljard aan maatregelen tussen nu en het einde van het jaar. Dermagne kondigde ook aan dat de cheque van 200 euro die huishoudens die verwarmen met mazout of propaan krijgen ter compensatie van de hoge energieprijzen, verhoogd wordt tot 225.

Minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) wees er tijdens de persconferentie op dat de maatregelen een directe impact hebben op de factuur, ‘maar ons niet mogen doen vergeten dat het versnellen van de energietransitie en het isoleren van onze woningen de beste maatregelen zijn om de energiefactuur structureel te verlagen. De energie die je niet verbruikt is de goedkoopste energie. De btw-verlaging voor zonnepanelen, warmtepompen en zonneboilers loopt tot eind 2023’, voegde ze nog toe.