‘Waarom komt de zaak-Chovanec niet in openbare zitting?’

‘De beste weg om het vertrouwen in justitie te herstellen, loopt langs de openbaarheid van een proces’, schrijft gewezen strafrechter Walter De Smedt naar aanleiding van het feit dat er geen proces komt naar het overlijden van de Slovaak Jozef Chovanec.

De raadkamer van de rechtbank van eerste aanleg van Henegouwen meldt dat “er op basis van het geheel van de feitelijke omstandigheden en de tegensprekelijke en gedetailleerde besluiten van het college van deskundigen”geen reden is om de personen die in de vordering vermeld worden, te vervolgen”. Wat betekent dat? Wat moet een raadkamer doen en hoe gebeurt dat? En wat kan er het gevolg van zijn?

Een raadkamer is een kamer van de rechtbank die enkel nagaat of bij het eind van een onderzoek er voldoende aanwijzigen zijn om een zaak al of niet naar de strafrechter te sturen. “Aanwijzingen” zijn voldoende en niet gelijk aan “bewijzen”. Het is immers het monopolie van de strafrechter om te oordelen of er voldoende bewijs is en of dat rechtsgeldig werd verkegen. De raadkamer zetelt ook met gesloten deuren, dus zonder openbaarheid. De Slovaakse minister van Justitie, Boris Susko, liet als reactie weten dat ze in dat geval “serieus overwegen om een internationale klacht in te dienen bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens”.

Daar zijn inderdaad elementen voor. Vooreerst zijn er de vereisten van het eerlijk proces, namelijk de openbare behandeling voor de strafrechter die, na een tegensprekelijk debat, publiekelijk een vonnis uitspreekt over schuld en boete, en dus ook over de waarde van het bewijs. Die openbaarheid is er bij een behandeling door de raadkamer niet en evenmin is er een beoordeling van het bewijs. Er is ook het door het hof gevolgde principe dat recht zichtbaar moet gebeuren, de burger het moet kunnen volgen.Ook dat is hier niet het geval.

Er is nog een andere reden waarom een dergelijke zaak in openbare zitting kan worden behandeld. In de recente toespraken van de procureurs-generaal werd gesteld dat het vertrouwen van de burger in justitie moet hersteld worden. De beste weg om dat te bereiken loopt langs de openbaarheid van een proces.

Want openbaarheid is de beste garantie dat het allemaal eerlijk verloopt. Dat is overigens ook de beste manier om rechtszekerheid te verkrijgen over de mogelijke onschuld van de betrokken personen. Bij een behandeling met gesloten deuren blijft er voor de burgers een schijn van partijdigheid bestaan en dat is noch voor de betrokkenen en noch voor justitie wat de procureus-generaal willen bereiken.