Recordaantal verdachte transacties gemeld aan antiwitwascel

In 2021 ontving de Cel voor Financiële Informatieverwerking een ‘recordaantal’ van 46.330 meldingen van verdachte verrichtingen en andere informatie over witwassen. Op zijn beurt meldde de antiwitwascel 1241 nieuwe dossiers door aan de gerechtelijke overheden. Dat staat in het Activiteitenverslag 2021 van de CFI, dat Knack kon inkijken.

Banken en een hele reeks andere spelers – van advocaten tot notarissen – zijn verplicht om financiële transacties te melden aan de Cel voor Financiële Informatieverwerking (CFI) wanneer ze vermoeden dat het gaat om witwassen of de financiering van terrorisme.

‘In 2021 bleef het aantal meldingen sterk stijgen’, schrijft voorzitter Philippe de Koster in het voorwoord van het activiteitenverslag van de CFI. ‘Er werd een recordaantal van 46.330 meldingen ontvangen, dit is een stijging van ongeveer 50 procent. De komst van verschillende Britse betalingsinstellingen naar België kan een groot deel van deze stijging verklaren.’ Een tweede verklaring is dat de Nationale Bank financiële instellingen heeft gevraagd om ook transacties uit het verleden opnieuw onder de loep te nemen.

Het gros van de meldingen – meer dan 80 procent – is dan ook afkomstig van betalings- en kredietinstellingen. Maar in 2021 ontving de CFI ook meldingen van pakweg de Koninklijke Belgische Voetbalbond (10), voetbalclubs (4) en zelfs bewakingsondernemingen (2). Zoals in de voorgaande jaren bleef het aantal meldingen door advocaten opmerkelijk laag (8).

Op zijn beurt meldde de CFI vorig jaar 1241 nieuwe dossiers door aan de gerechtelijke overheden, goed voor een totaalbedrag van maar liefst 2,3 miljard euro. Daarvan gingen 361 dossiers over oplichting, 193 over georganiseerde misdaad en 159 over drugshandel. De CFI stelde bovendien vast dat sociale fraude, ernstige fiscale fraude en georganiseerde misdaad steeds vaker als onderling samenhangende verschijnselen voorkomen.

Rechts-extremisme

Niet enkel parketten krijgen info van de antiwitwascel. In 2021 heeft de CFI ook 18 informatierapporten over rechts-extremisme meegedeeld aan de inlichtingendiensten (Staatsveiligheid en militaire inlichtingendienst ADIV) en het Orgaan voor de Coördinatie en Analyse van de Dreiging (OCAD).

Volgens de CFI was er al in 2020 een duidelijke stijging merkbaar van dossiers over rechts-extremisme. ‘Die trend zette zich in 2021 enkel verder. In België en bij uitbreiding in Europa wint rechts-extremisme aan belang en aan zichtbaarheid. Het gaat om personen en groeperingen die zich, eenvoudig gezegd, baseren op racisme, nationalisme en totalitarisme.’

Meermaals stelde de CFI vast dat bepaalde extreemrechtse organisaties financieel in verband staan met buitenlandse tegenhangers. ‘Ook was te zien dat organisaties met moderne werkwijzen en een heel goed begrip van sociale media hun financiering sterk zagen stijgen de voorbije jaren.’

Door financiële transacties te analyseren kon de CFI bepaalde personen die eerder onder de radar wisten te blijven toch in verband brengen met de financiering van rechts-extremisme.

Drugsgeld

Volgens de antiwitwascel is vorig jaar in België voor meer dan 10 miljard euro aan drugs in beslag genomen. ‘De criminele geldstromen die uit drugshandel gegenereerd worden in België zijn met miljarden euro’s van een gigantische omvang’, schrijft de CFI, die eraan toevoegt dat ‘deze enorme bedragen minstens ten dele ook via ons land witgewassen worden’.

De CFI stelt twee type drugsdossiers vast. Enerzijds heb je de cases die gaan over tussenhandel of de rechtstreekse verkoop in België.

‘Deze betrokkenen zijn gevestigd in ons land en wassen ook de opbrengsten van de handel wit via lokale activiteiten. De bedragen in de dossiers gaan tot 500.000 euro op jaarbasis, waarbij deze opbrengsten via cashstortingen op rekeningen gestort worden.’

In een aantal drugsdossiers werd geld overgeschreven naar online goksites. In andere gevallen belandde het drugsgeld bij handelaars in tweedehands voertuigen of verliep het witwassen via horeca, nachtwinkels of vastgoed.

Professionele witwasnetwerken

‘Een tweede soort (drugs)dossiers is echter veel groter van omvang en kadert in de belangrijkste trend qua witwassen van de voorbije jaren’, schrijft de CFI. ‘Het gaat om professionele witwasnetwerken die op internationale schaal opereren.’ De bedragen in dit soort dossiers lopen op tot in de tientallen miljoenen euro’s.

Aanvankelijk richtten de professionele witwasnetwerken zich vooral op sociale fraude in het Braziliaans-Portugees milieu. Maar inmiddels zijn de activiteiten al lang niet meer beperkt tot witwassen van geld uit zwartwerk in de bouwsector.

CFI-voorzitter Philippe de Koster spreekt over ‘bijzonder goed gestructureerde organisaties op internationaal niveau’ die witwasdiensten aanbieden aan ‘belangrijke criminele organisaties die verschillende illegale activiteiten uitoefenen die enorme winsten genereren, voornamelijk in contanten: drugshandelaars, gangsters, mensenhandelaars, internationale oplichters… Verontrustend genoeg stelt de CFI vast dat deze witwasnetwerken een deel van hun activiteiten in ons land verankerd hebben, meer bepaald door het gebruik van talrijke bankrekeningen, schermvennootschappen en stromannen.’

De CFI verwijst ook naar de rol van Dubai, waar Knack en De Tijd onlangs nog over berichtten in het dossier DubaiUncovered. ‘De ervaring van de CFI toont niet enkel aan dat drugshandelaars een onderkomen in de Verenigde Arabische Emiraten vinden, ook bepaalde organisatoren van professionele witwasnetwerken zijn er gevestigd, in het bijzonder in Dubai.’

Een andere trend qua witwassen van drugsgeld betreft virtuele munten. ‘Hoewel nog niet duidelijk zichtbaar in de dossiers, zijn er aanwijzingen dat criminele organisaties actief in de drugshandel in Nederland en België zich richten op cryptomunten om een deel van de inkomsten wit te wassen.’ En ook goud wordt gebruikt om drugsgeld wit te wassen. ‘In recente dossiers van de politie en de CFI werd de link tussen drugshandel en goud meermaals vastgesteld. Bij huiszoekingen in het drugsmilieu vindt de politie naast cash ook vaak goudstaven.’

Corruptie

De CFI heeft in 2021 ook 12 nieuwe dossiers naar de parketten doorgestuurd waarin corruptie of verduistering het voornaamste onderliggende misdrijf bleek. Die dossiers hadden betrekking op ‘belangrijke figuren uit de politieke, diplomatieke, financiële en zakelijke wereld’. Nagenoeg alle betrokkenen waren volgens de CFI ‘onderwerp van actueel internationaal journalistiek onderzoek naar verdenkingen van grootschalige verduistering van overheidsmiddelen’. Volgens onze informatie gaat het onder meer om dossiers gelinkt aan Congo, Angola en Venezuela.

‘De illegaal verworven middelen of voordelen voortvloeiend uit corrupte praktijken in strategische bedrijfssectoren werden in diverse gevallen gedeeltelijk via vastgoed in België witgewassen.’

Mondmaskers

Het onderliggende misdrijf waar de CFI het vaakst mee geconfronteerd wordt in zijn dossiers, is oplichting.

‘In de loop der jaren hebben weinig ingewikkelde vormen van oplichting plaatsgemaakt voor meer ingewikkelde vormen van oplichting: oplichting met frauduleuze overschrijvingen, ceo-fraude, oplichting met niet-gereglementeerde tradingsites, aanbiedingen om in diamanten te beleggen, platformen voor handel in cryptovaluta…’

In 2020 ging het in de oplichtingsdossiers nog om een totaalbedrag van 61,7 miljoen euro. In 2021 steeg dat tot liefst 628,15 miljoen euro: een vertienvoudiging in amper één jaar tijd. Volgens de CFI is die sterke stijging vooral het gevolg van één dossier over de aankoop en verkoop van mondmaskers. Een opmerkzame bank kon voorkomen dat een aangekondigde transactie van meer dan een half miljard euro werd uitgevoerd.