Procureur-generaal Van Leeuw over Brussels drugsgeweld: ‘We lieten sans-papiers aan hun lot over. Nu proberen zij te overleven’

Vier schietpartijen op een week tijd: rivaliserende bendes vechten in Brussel een territoriumstrijd uit. ‘1000 tot 1500 euro kun je verdienen door een gewelddaad te plegen.’

Tijdens een schietpartij in de beruchte wijk Peterbos in Anderlecht viel in de nacht van donderdag op vrijdag een dode. Het was al het vierde geweldsincident op rij de voorbije week in de hoofdstad. Woensdag belandden er zelfs verdwaalde kogels in een kinderslaapkamer in Brussel.

Het geweld in de wijken lijkt alleen maar toe te nemen. Vorig jaar nog werd het Brussels Hoofdstedelijk Gewest opgeschrikt door een 90-tal schietpartijen, meer dan dubbel zoveel als het jaar ervoor.

Wat is er aan de hand?

Afzetmarkt voor drugs

‘Het drugsgeweld en de schietincidenten in Brussel op straat hebben vooral te maken met een territoriumstrijd’, zegt An Berger, woordvoerder van de Federale Politie. ‘Verschillende groeperingen willen een gebied onder controle krijgen om drugs te verkopen. Ze strijden dus om een afzetmarkt. Het gaat dan vooral om mensen die in Brussel verblijven, al dan niet legaal. Ze zitten aan de onderkant van de maatschappij en zijn makkelijk in te huren of in te schakelen. Ze krijgen dan 1000 of 1500 euro om een gewelddaad te plegen.’

Daarnaast heb je nog de criminelen die de internationale handel in cocaïne en cannabis aansturen, zegt Berger. ‘Zij gebruiken Brussel als een hub om hun drugs in grote aantallen verder over Europa te verspreiden. Ook daar wordt veel geweld gebruikt, maar dat is niet zo zichtbaar.’

Leemte

Politie en parket proberen momenteel beter in kaart te brengen wie precies de groeperingen zijn die de hoofdstad in haar greep houden.

‘De voorbije jaren hebben we hard opgetreden tegen Albanese drugscriminelen – ik verwijs dan concreet naar de onderzoeken Encrochat en Black Eagle, twee grote dossiers die momenteel hangende zijn voor het Brusselse hof van beroep’, zegt Frédéric Van Leeuw, procureur-generaal van Brussel. ‘Daardoor is er in Brussel een leemte ontstaan, en dat is een van de verklaringen van het huidige geweld. Andere groeperingen proberen die leemte op te vullen en controle te verwerven – omdat er natuurlijk veel geld te verdienen valt.’

Maar wie precies probeert de markt dan over te nemen? Van Leeuw: ‘De voorbije weken zijn er een aantal operaties in Brussel geweest. Zonder een bepaalde groep te willen stigmatiseren, stellen we vast dat het vooral mensen zijn van Maghrebijnse afkomst. Verder tonen criminele groeperingen in de Franse stad Marseille interesse om de Brusselse markt over te nemen. We moeten voorkomen dat we in Marseille-toestanden belanden. Daar is de situatie nog drie keer erger dan in Brussel.’

De link met de Marseille-maffia moet volgens Van Leeuw nog preciezer in kaart worden gebracht en verder wetenschappelijk onderbouwd. ‘Daartoe hebben we bij Justitie dringend meer gespecialiseerde analisten nodig.’

Drugsgeweld in Brussel: ‘Je kunt onze hoofdstad echt niet vergelijken met Marseille – nog niet’

Marseillaise-techniek

‘De procureur van Brussel, Julien Moinil, heeft vrijdagmorgen op een vergadering met minister van Binnenlandse Zaken Bernard Quintin (MR) en minister van Justitie Annelies Verlinden (CD&V) aangedrongen op doorgedreven beeldvorming’, zegt nationaal drugscommissaris Ine Van Wymersch.

‘Vandaag is het moeilijker geworden om de structuur van die bendes in kaart te brengen. De jonge daders die je kunt arresteren op straat weten weinig over de criminele organisatie waarvoor ze hand-en-spandiensten verrichten. Ze worden gerekruteerd via apps als Telegram en Snapchat, wat het lastiger maakt om een zicht te krijgen op wie hen aanstuurt. Daarom vraagt de politie om bijkomende onderzoekers en capaciteit’.

‘We weten dat het gaat om een mix van jongens uit de wijken, met soms linken met Marseille’, zegt Van Wymersch. ‘Ze gebruiken de zogeheten Marseillaise-techniek: eerst proberen ze een verkooppunt van coke minnelijk over te nemen. Levert dat niets op, dan volgt intimidatie en schieten ze in de lucht. Lukt ook dat niet, dan gaan ze over tot liquideren.’

Kanonnenvlees

Het Sky ECC-dossier heeft aangetoond dat bendes met verschillende achtergronden elkaar diensten verlenen. Van Wymersch: ‘Crime as a service, heet dat. Criminelen uit de Brusselse wijken werken met de ene clan samen voor cocaïne, met de andere voor wapens. We zien ook dat er veel meer wapens beschikbaar zijn. Ook die worden via Snapchat en Telegram te koop aangeboden. Je kunt er makkelijker aan geraken.’

Degenen die de trekker overhalen, zijn volgens Van Wymersch vaak jongeren uit de Brusselse wijken: ‘Het gaat om kwetsbare mensen zonder perspectief, die worden gerekruteerd door de bovenbouw en vervolgens als kanonnenvlees worden ingezet. Al wordt ook weleens iemand uit Zuid-Frankrijk betaald om hier een liquidatie uit te voeren.’

Ook de dealers onderaan de piramide zijn locals. ‘Op het laagste niveau gaat het om jonge Brusselaars of sans-papiers die ingezet worden om te dealen’, zegt Van Leeuw. ‘In dat verband verwijs ik naar de politieke beslissing om alleenstaande mannen die asiel aanvragen zonder meer terug op straat te zetten. Vroeger kregen zij een plaats toegewezen en werden ze verspreid over het hele land. Nu worden ze aan hun lot overgelaten in Brussel, zonder inkomsten. Je moet niet denken dat ze spontaan de Middellandse Zee gaan oversteken om terug te keren naar hun land. Ze gaan hier dus proberen te overleven.

Dubai, Turkije en Marokko

De top van de criminele organisaties woont volgens Van Leeuw helemaal níét in Anderlecht. ‘De onderzoeken naar die financiers lopen momenteel. Ze zitten op plekken als Dubai, Turkije en Marokko. Net daarom probeert het federaal parket met die landen akkoorden te sluiten. Dat begint langzaamaan zijn vruchten af te werpen, al is het niet gemakkelijk.’

Ministers Quintin en Verlinden kondigden vrijdag aan dat er extra politieagenten worden ingezet in Brussel om het drugsgeweld het hoofd te bieden. Quintin bevestigde ook dat de fusie van de Brusselse politiezones er komt.

Gangsterparadijs Dubai: België wacht op de uitlevering van 21 criminelen