‘In Brussel kan de politie het etnisch profileren niet overstijgen’

Johan Leman van Foyer vzw doet het relaas van een ‘preventieve arrestatie’ van 15-jarige jongen een paar maand geleden in Brussel.

Herinner u eind juni-begin juli: rellen ’s avonds en ’s nachts in Parijs na overlijden van Nahel. Risico op rellen in Brussel. Het is hoogst normaal dat de politie preventief  ageert om hetzelfde te vermijden in Brussel. Het is ook hoogst normaal dat participanten aan rellen zwaarder aangepakt zouden worden dan nu meestal het geval is. Maar…

Etnisch profileren fase 1

Ik vertel u wat een Brusselse 15-jarige jongere met Marokkaans uitzicht uit de Foyer-werking overkwam. In de namiddag verlaat hij een café in het centrum van Brussel, waar hij met enkele vrienden het Marokkaanse voetbalelftal was gaan volgen op tv. Na de match verlaat hij het café, wordt onmiddellijk op het voetpad opgepikt door de politie en direct in een combi gestopt. Hij wordt immers verondersteld amok te willen maken naar aanleiding van Nahels dood. In de combi krijgt hij enkele klappen en het onvermijdelijke « sale arabe » te horen. Heel laat in de avond mag hij beschikken.

Etnisch profileren fase 2

Op 31 augustus verstuurt de Brusselse politie een brief naar hem (en vermoedelijk ook naar anderen) waarin hij aangemaand wordt 175 euro te betalen of x uren gemeenschapswerk te doen.

Ik citeer: “Vous avez  commis une infraction en date du 30/06/2023, ..” –  ”Sauf autorisation de l’autorité compétente, il est interdit d’organiser, de provoquer ou de participer à des atroupements, manifestations, émeutes …” enzovoort.

Hoe komt dit over bij de jongeren en hun familie?

Ik sluit niet uit dat de bestuurders van stad-Brussel, en wellicht ook veel van de lezers, dit een zeer humane en efficiënte aanpak vinden. Niettemin leg ik toch volgende bedenking voor. Mocht ik of u in plaats van die 15-jarige jongere uit dit café gestapt zijn, of mocht het een blonde Zweedse jongere geweest zijn, zouden wij dan ook zonder enig woord opgepakt geweest zijn en in een combi gestopt? En zouden we dan enkele weken later ook zo’n aanmaning gekregen hebben?

Voor het preventief oppakken kan ik eventueel nog begrip opbrengen, maar dat men nadien handelt alsof participatie en schuld bewezen zijn, heb ik geen enkel begrip, ook al is de voorgestelde straf nog zo licht.

Terloops: in feite gaat het om een doorbrave kerel van wie men perfect had kunnen nagaan, vooraleer de aanmaning te sturen, of hij al iets op zijn kerfstok had of niet. Wat in zijn geval duidelijk nooit het geval is geweest.

Toenadering politie – jongeren ?

Zo lang men – zelfs ongewild – etnische profilering blijft toepassen, zal men nog zoveel voetbalmatches tussen jongeren en politie mogen inleggen als men wil, het zal nutteloos blijken te zijn als het de bedoeling zou hebben om het wederzijds begrip te bevorderen.

Het is structureel dat iets moet veranderen: in woordgebruik, in attitude en vooronderstellingen. En dat er een groep jongeren is die crapuleus zijn en gerust harder mogen aangepakt worden, dat zullen de meeste jongeren zelf als eersten toegeven.

Johan Leman is antropoloog, emeritus professor aan de KU Leuven, en voorzitter van Foyer vzw.