Grootste zaak kindermisbruik in België: ‘Net als Sven Pichal zijn daders gewone mensen’

Sinds 2017 kon de Belgische politie 225 slachtoffers van kindermisbruik identificeren door online beelden. Dankzij operatie Gargamel/Azraël ontmantelden ze ook een internationaal netwerk van kinderverkrachters. Cruciaal in dat onderzoek waren een strandvoyeur, een smekende moeder en een harde schijf die bijna was vernietigd. Een reconstructie van Blankenberge tot Barranquilla.

Op 16 december doet de rechtbank uitspraak over Sven Pichal, die beelden van kindermisbruik bezat en verspreidde. Hij had 131 beelden op zijn gsm en een dertigtal op zijn laptop.

Als gewezen presentator op Radio 2 wordt zijn zaak breed uitgesmeerd in de pers, maar eigenlijk gaat het om een kleine vis in de mondiale strijd tegen kindermisbruik. ‘Er zijn heel veel Pichals in België’, zegt Yves Goethals, hoofd van de cel kindermisbruik van de Federale Politie. ‘Elke dag zien we mensen die niet zo bekend zijn feiten plegen.’

Grote vissen ving de Belgische politie met de operaties Gargamel en Azraël, genoemd naar de slechterik en zijn kat in de animatieserie De Smurfen. Tussen 2004 en 2017 maakten en verzamelden de daders in dat dossier 8.809.135 unieke kindermisbruikbeelden. 

Op 31 maart 2020 veroordeelde de rechtbank in Dendermonde vier spilfiguren tot jarenlange gevangenisstraffen en een kopstuk werd geïnterneerd. Maar daar hield het niet bij op. Tot op de dag van vandaag identificeren politiediensten wereldwijd kinderverkrachters en slachtoffers aan de hand van beelden die de Belgische politie toen in beslag nam. 

225 slachtoffers

Sinds 2017 kon de Belgische politie al 225 slachtoffers identificeren, waarvan velen uit het dossier Gargamel/Azraël. Minstens 59 kinderverkrachters werden al vervolgd of aangehouden. De speurders vonden links naar meer dan tachtig landen. In het buitenland werden minstens 129 onderzoeken geopend, 29 slachtoffers gered en tien daders aangehouden.

Zo blijkt uit eigen onderzoek van Knack dat de Colombiaanse politie een kinderverkrachter kon identificeren op basis van het Belgische onderzoek. Een Colombiaans jongetje toonde voor de camera de handgeschreven tekst ‘Gracias Dany, Te amo mucho’ (‘Bedankt Dany, ik hou veel van jou’) voor hij verkracht werd.

Kindermisbruikers delen hun beelden volledig anoniem en versleuteld op het darkweb. Hoe konden de speurders hen te slim af zijn? Knack dook in het dossier en sprak met de onderzoekers.  

Camera-pen

Alles begon in de zomer van 2015 in Blankenberge. Een politieagent op vakantie zag een man foto’s nemen van naakte, spelende peuters op het strand. Hij belde zijn collega’s die wel van dienst waren. De fotograaf, Michael T., vluchtte tussen de badgasten en probeerde tijdens de achtervolging foto’s te wissen. Toen de agenten hem bij zijn kraag vatten, had hij nog niet alle foto’s kunnen verwijderen. Voldoende reden voor een huiszoeking in T.’s appartement in Kortrijk.

Rechercheur Jürgen Vanneste van politiezone VLAS herinnert zich die huiszoeking goed: ‘Naast de beelden op zijn fototoestel, vonden we nog een kleine hoeveelheid misbruikbeelden. Genoeg voor een aanhouding, maar het merendeel van zijn harde schijven was geëncrypteerd. We vonden wel een camera in de vorm van een pen, én een spons waar die camera in paste. Daarmee maakte hij heimelijk opnames van douchende jongetjes.’

De Kortrijkse magazijnier werd aangehouden, maar de versleutelde harde schijven frustreerden de speurders: T. gaf zijn paswoorden niet en de code was onkraakbaar. Veel potentieel bewijs was daardoor onbruikbaar.

Alibaba

Chatberichten van Michael T. konden de speurders wel onderscheppen. Daaruit bleek dat hij contact had met Dimitry D., een IT’er uit Wetteren. De twee hadden afgesproken op de kerstmarkt van Gent om foto’s van kinderen te maken en misbruikbeelden uit te wisselen. Dimitry D. hielp Michael T. met de beveiligde opslag van de misbruikbeelden. Zo kocht hij voor hem een hard drive bay, waarmee hij snel van harde schijf kon wisselen. Dankzij de facturatiegegevens van die aankoop konden de speurders zijn identiteit achterhalen.

‘Dimitry, die nog bij zijn ouders woonde, was geen onbekende voor de politie’, aldus Vanneste. ‘Zijn computers waren al een paar keer in beslag genomen, maar nooit was er bezwarend materiaal gevonden. Zijn dossier werd telkens geseponeerd.’

Hoe konden ze zo’n scenario dit keer vermijden? ‘Als hij niet ingelogd was op zijn computer, was het onmogelijk om binnen te raken. Bij een nieuwe huiszoeking was er dus één doel: de computer actief houden. We moesten ongemerkt zijn huis binnendringen en hopen dat zijn computer aan stond.’

‘We bedachten een scenario met een helikopter als afleidingsmanoeuvre, maar dat bleek niet realistisch’, zegt Vanneste. ‘Toen zijn vader naar zijn werk vertrok, hebben we hem tegengehouden en zijn huissleutel gevraagd. Daarmee konden we op een stille manier het huis binnendringen.’

‘Dimitry stond aan zijn computer, maar zijn scherm was vergrendeld. We begonnen meteen op hem in te praten: “Je zult je code moeten geven, je bent verplicht om mee te werken.” Uiteindelijk smeekte zijn moeder hem op haar blote knieën om die code te geven. Dimitry toonde een moment van zwakte en gaf de code. Al zijn schijven stonden open. De grot van Alibaba opende zich.’

‘Die huiszoeking duurde een week, want we konden de computer niet loskoppelen van het elektriciteitsnet omdat alles dan weer zou versleutelen. Ter plekke hebben we die 15 terabyte, dat is vergelijkbaar met 45 jaar muziek van cd-kwaliteit, gekopieerd.’

Tandenborstel

Een selectie van de bijna negen miljoen misbruikbeelden werd opgeladen in de International Child Sexual Exploitation-database van Interpol. Yves Goethals, hoofd van de nationale cel kindermisbruik: ‘Gespecialiseerde agenten in meer dan 70 landen hebben toegang tot die database, waarvan de streng beveiligde servers in Lyon staan. Daarmee identificeren wij wereldwijd dagelijks gemiddeld 14 slachtoffers.’  

‘Door een digitale handtekening van de foto’s en video’s worden terugkerende beelden herkend. Als een dader op één locatie meerdere slachtoffers verkrachtte, kunnen we dat ook snel afleiden via ingebouwde software. Dankzij de database konden we bewijzen dat op de harde schijven van Dimitry veel nieuw materiaal stond dat nooit eerder was gevonden. Een taskforce van zo’n 26 speurders bij Europol hielp ons bij de beeldanalyse.’ 

Bij de Federale Gerechtelijke Politie (FGP) Oost-Vlaanderen werd een onderzoeksteam opgericht, waar ook Jürgen Vanneste zich bij aansloot. Twee jaar lang keken zij haast voltijds naar de miljoenen misbruikbeelden. Sommige collega’s binnen de FGP kozen ervoor geen deel uit te maken van het onderzoeksteam, omdat ze de gruwelijke beelden niet aankonden.

‘Al tijdens de eerste dagen zagen we foltering van baby’s. Ze werden voorbereid op penetratie door te beginnen met de steel van een tandenborstel en dan de diameter van de voorwerpen steeds te vergroten’, vertelt de dossierbeheerder bij FGP Oost-Vlaanderen. Om veiligheidsredenen wil hij niet dat zijn naam in de pers verschijnt.

‘Die beelden analyseren was een groeiproces’, herinnert Vanneste zich. ‘De eerste keer draai je je hoofd weg. Je wilt dat niet zien. In een tweede fase leer je het juridisch-technisch te bekijken. Je moet visuele aanwijzingen zoeken om locatie, dader en slachtoffer te identificeren. In een derde fase moet je ook luisteren. Dan komt het gekrijs van die kinderen binnen. Langzaamaan leer je op een wetenschappelijke manier kijken met de vragen van de onderzoeksrechter in gedachten. Mijn eigen zoon had toen de leeftijd in het interessegebied van de daders. Dat maakte het extra hard.’ 

Polshorloge

In de video getiteld ‘Brazilian friend boy man suck hot’ was het hoofd van de dader heel kort gepixeld in beeld. Op basis van dat fragment was het onmogelijk de dader te identificeren. Toch kon de dader ontmaskerd worden. Hij bleek geen Braziliaan te zijn, maar een Colombiaan.

Het slachtoffer droeg een T-shirt van het nationale voetbalelftal van Colombia. In de achtergrond was een kalender te zien van Atlético Junior, een voetbalploeg uit de Colombiaanse havenstad Barranquilla. Een rapport met die info bereikte het Colombiaanse parket.

Op een foto waarop een kind wordt verkracht is ook de arm van dader Ivan* zichtbaar. Hij droeg een polshorloge. Datzelfde horloge vinden de Colombiaanse speurders terug op tientallen foto’s op het Facebookprofiel van de dader. ‘Die Colombiaan was echt amateuristisch’, zegt Vanneste, ‘De meeste kinderverkrachters zijn veel voorzichtiger en laten persoonlijke zaken zoals huidvlekken of tattoos digitaal wegwerken.’

Ook de PSP-gameconsole en een rode fiets waarmee het slachtoffer Diego* werd gelokt, duiken op op Ivans Facebookprofiel. Knack kon het hele Colombiaanse dossier inkijken en verifieerde de foto’s van de voorwerpen die nog altijd online staan op het inactieve Facebook-profiel van de dader. 

De moeder van het slachtoffer identificeerde uiteindelijk Ivan, die werd gedagvaard. In het verhoor van de nietsvermoedende moeder lezen we: ‘Vond u het niet vreemd dat Diego (7) een vriend had die zoveel ouder was?’ vroeg de verhoorder. ‘Nee,’ antwoordde de moeder, ‘want Ivan (27) was een vriend van de familie. We vonden het beter voor Diego als hij bij Ivan was, want dan was hij beschermd.’ De meeste plegers van kindermisbruik komen uit de bredere omgeving van het kind. 

Dat Diego voor zijn verkrachting aan de camera de tekst ‘Gracias Dany, Te amo mucho’ toonde, is een voorbeeld van een proof. Het ging om een verkrachting in opdracht van ‘Dany’. Het schrijfsel diende als bewijs dat de dader toegang had tot de minderjarige en het kind in extenso kon misbruiken. Vanneste: ‘Soms geeft de opdrachtgever een scenario mee waarin hij beschrijft hoe het kind misbruikt moet worden.’

Schaakmat

Naast de misbruikbeelden analyseerden de speurders ook duizenden chatberichten tussen Dimitry en Michael die ze stuurden via het geëncrypteerde TorChat. ‘In zo’n conversatie deelde Michael met Dimitry zijn wachtwoordzinnen voor een van zijn harde schijven’, zegt Vanneste. ‘Toen we die vonden, was het computermateriaal van Michael al verbeurd verklaard en klaar om vernietigd te worden. We zijn die schijf zelf gaan zoeken in een container van justitie. Met succes.’

‘Op die schijf vonden we bewijs dat een andere dader, Niels M., in Sint-Truiden een kind misbruikte. Het verhoor van Niels, die ondertussen in Noorwegen woonde, was een schaakspel, maar dankzij dat materiaal – op een schijf die bijna was vernietigd, nota bene – konden we hem schaakmat zetten.’

Cruciaal voor de speurders was om de vertrouwensrelatie tussen Dimitry, Niels en Michael aan te tonen. Zo konden ze bewijzen dat zij een criminele organisatie vormden, met hogere straffen tot gevolg. ‘Op misbruikbeelden herkenden we een vakantiepark in De Haan. De Brit Samuel K. had betaald en was er met de drie Belgen en nog een Nederlandse kindermisbruiker samengekomen om kinderen te misbruiken.’

Het onderzoek naar de vijf (operatie Azraël) werd toen afgesplitst van het onderzoek naar de contacten met kindermisbruikers wereldwijd (operatie Gargamel).

De speurders konden 36 ontmoetingen tussen de vijf bewijzen. Ze kwamen onder andere ook samen in een Antwerps hotel, een subtropisch zwembad en op het privé-eiland van Niels voor de Noorse kust. Ze hadden elk hun taak. Als rijke manager reisde Niels Europa rond om bij andere kinderverkrachters materiaal te verzamelen. In de TorChats zei hij ook zijn eigen zoon te misbruiken en hem aan te bieden aan Michael. Daarnaast gebruikte Michael zijn camera-pen op nudistendagen in zwembaden. De Nederlander Lars De R. misbruikte kinderen in Kroatië en India. De Brit Samuel K. had als au pair toegang tot kinderen. ICT-brein Dimitry hield als bibliothecaris back-ups bij van al hun misbruikbeelden. 

VIP-zone

Met hun vijven vormden zij de top van de piramide van online kindermisbruik, zoals die is beschreven in de criminologie. Als ‘experts’ organiseerden en modereerden zij de vipzone van het darkwebplatform ‘The Love Zone’. Alleen ‘gesloten handelaren’ hadden er toegang toe, door nieuw uniek beeldmateriaal aan te reiken of zelf kinderen te misbruiken. Lager in de piramide delen de ‘open handelaren’ misbruikbeelden van anderen op publieke fora. Onderaan zijn er de ‘simpele kijkers’ die zelf niets delen, maar op zoek zijn naar de beelden ter bevrediging. 

In België zijn naar schatting meer dan 45.000 mannen met pedofiele gevoelens. De meesten van hen zitten niet in die piramide en houden hun seksuele voorkeur angstvallig verborgen zonder ooit misbruikbeelden op te zoeken, laat staan een kind aan te raken. Uit een Nederlandse studie bleek dat slechts 20 procent van de kindermisbruikers pedofiel is. Ben Kirssen, coördinator van de zelfhulpgroep pedofilie.be, zei daarover eerder aan Knack: ‘Het is niet iemands geaardheid die aanzet tot misbruik, wel of iemand problemen heeft met impulscontrole, of aan hyperseksualiteit of een antisociale persoonlijkheidsstoornis lijdt.’

Het viel de speurders tijdens de verhoren vooral op hoe ‘normaal’ de daders waren: ‘Het stereotype van oude vieze mannen klopt niet. Niels was een hoogopgeleide manager, Dimitry baatte een computerwinkel uit en zat in een toneelgezelschap en Lars nam deel aan Holland’s Got Talent. Ze functioneerden perfect in de gewone maatschappij, maar hielden er een duister dubbelleven op na.’ In die zin is hun verhaal vergelijkbaar met dat van Sven Pichal.

Pichal was zeker geen ‘expert’ en valt wellicht in de categorie open of gesloten handelaar. Welke straf hij daarvoor zal krijgen, weten we maandag. Het parket vroeg een celstraf van 37 maanden, waarvan een jaar effectief. Samuel, Niels, Michael en Lars kregen effectieve celstraffen van vijf tot veertien jaar. Gerechtspsychiaters verklaarden Dimitry ontoerekeningsvatbaar, hij werd geïnterneerd. Zowel de rechter als een advocaat van de daders feliciteerde de speurders met hun gedegen onderzoek. 

‘Ik vrees dat diezelfde mensen gaan hervallen en zullen opduiken in nieuwe misbruikzaken als ze vrijkomen’, zegt de dossierbeheerder, ‘De voorwaarden waaronder ze kunnen vrijkomen zijn strenger geworden, maar ik zou niet graag met kleine kinderen naast hen wonen. Naar Belgische normen hebben zij mooie straffen gekregen, maar in andere landen worden zulke daders veel zwaarder gestraft.’ Die mening was ook Child Focus toegedaan toen het vonnis viel in maart 2020.

Zodra materiaal online verspreid is, blijft het bestaan. Dat is het moeilijke aan deze problematiek: slachtoffers worden keer op keer opnieuw slachtoffer.

Was deze zaak nu een zware klap voor de schimmige wereld van het online kindermisbruik? ‘Ja en nee’, zegt Goethals. ‘Elk slachtoffer dat geïdentificeerd en geholpen kon worden is een overwinning. Dat is het belangrijkste. Maar het is niet omdat die beelden nu gevonden en geïdentificeerd konden worden, dat ze ook definitief verdwenen zijn. De meeste beelden circuleerden ook buiten The Love Zone en zullen wellicht blijven circuleren. Zodra materiaal online verspreid is, blijft het bestaan. Dat is het moeilijke aan deze problematiek: slachtoffers worden keer op keer opnieuw slachtoffer.’