Federaal parket: ‘In gedwongen prostitutie geldt elke klant als een verkrachting’

Eind november ontmantelde het federaal parket een Braziliaans prostitutienetwerk in België. ‘We willen de bovenbouw van die criminele organisaties aanpakken’, zegt woordvoerder Eric van der Sypt.

In een internationaal onderzoek naar mensenhandel liet het federaal parket vorige week op negen plaatsen in België huiszoekingen uitvoeren. Zeven personen werden aangehouden. Van Eigenbrakel over Flémalle tot Geraardsbergen en Gent: de criminele organisatie die in Colombia en Brazilië vrouwen ronselde, was in alle uithoeken van België actief.

‘De tijd dat prostitutie zich enkel in de grote steden concentreerde, is voorbij. We zien dat het fenomeen zich nu ook uitstrekt over kleinere steden en gemeenten’, zegt Eric van der Sypt, woordvoerder van het federaal parket. ‘Daar gebeurt het verborgen. Meisjes werken vanuit privéappartementen, studio’s en hotelkamers.’

Was u verbaasd dat een Braziliaans netwerk zo diep wist door te dringen in België?

Eric van der Sypt: We zien al een paar jaar een enorme stijging van Latijns-Amerikaanse prostituees in ons land. Je hebt kleinschalige organisaties, denk aan een pooier die met twee of drie meisjes naar hier komt. Maar je hebt ook criminele organisaties die internationale prostitutienetwerken organiseren. En wij stellen een toename vast van criminele organisaties uit Zuid-Amerika.

Hoe komt dat?

Van der Sypt: Criminelen gaan waar er in hun ogen makkelijk geld valt te verdienen, zonder al te veel risico’s. Als zij de indruk hebben dat justitie in België zich niet echt concentreert op latina’s, dan komen ze naar hier. De laatste jaren hebben veel druk gelegd op het Chinese prostitutiemilieu, waardoor veel van die prostituees zijn verdwenen. Die leemte wordt nu opgevuld door sekswerkers uit Zuid-Amerika.

Hoe is jullie onderzoek naar het Braziliaanse netwerk precies gestart?

Van der Sypt: De ‘centrale directie van de bestrijding van de zware en georganiseerde criminaliteit’ (DJSOC), een afdeling van de federale gerechtelijke politie, heeft in 2022 een analyse uitgevoerd van afgesloten en lopende dossiers rond prostitutie met latina’s. We zagen een constante: dezelfde adressen, daders en slachtoffers doken op. Maar in de afgesloten dossiers van de lokale parketten waren alleen de pooiers veroordeeld. Met het federaal parket willen we de ‘bovenbouw’ aanpakken. Daarom hebben we een zevental dossiers afkomstig van de lokale parketten gebundeld, en van daaruit hebben we het onderzoek voortgezet.

Wat was de belangrijkste constante in al die dossiers?

Van der Sypt: Een Braziliaanse man die in het verleden al een paar keer was veroordeeld als pooier. Hij was de man die weleens condooms of eten kwam brengen. In veel dossiers heb je zulke figuren: je ziet ze wel ergens opduiken, zonder dat je echt de vinger op de wonde kunt leggen. Maar als je vervolgens die dossiers grondiger analyseert, zie je pas dat het gaat om iemand die in feite wel een belangrijke rol speelt. Die man was dus opgeklommen in de hiërarchie. Maar in 2022 werd de grond hem te heet onder de voeten en is hij teruggekeerd naar Brazilië. Daar bleef hij gewoon voortwerken, tot de Braziliaanse politie hem in september arresteerde. Want voor dit onderzoek hebben we de krachten gebundeld met Brazilië. Zonder samenwerking met de herkomstlanden krijg je het probleem nooit uitgeroeid.

Welke Braziliaanse misdaadorganisatie hebben jullie nu op de radar?

Van der Sypt: Een organisatie werkzaam in verschillende Braziliaanse regio’s: Além de Goiás, São Paulo, Paraná en Mato Grosso do Sul. Volgens verklaringen zou de organisatie uit een veertigtal leden bestaan in Brazilië, België en Kroatië. Ze rekruteerde niet enkel in Brazilië maar ook in Colombia. Via de luchthaven Charles de Gaulles in Parijs werden de meisjes rechtstreeks naar verschillende werkplekken in België gebracht, ter beschikking gesteld door logistieke handlangers. Van Aarlen tot Oostende. En vervolgens adverteerden ze de meisjes op Redlights en QuartierRouge.

Krijgt de georganiseerde misdaad uit Latijns-Amerika voet aan de grond in onze prostitutiemarkt?

Van der Sypt: Ze probeert dat in ieder geval. Prostitutie is een winstgevende business en dus zul je ook altijd criminele organisaties hebben die daarop inzetten. Tel maar even uit: een prostituee die tien klanten per dag ontvangt, kan makkelijk 1500 euro verdienen. Stel zo verschillende vrouwen maandenlang te werk, en je spreekt over grote bedragen.

Heel wat latina’s stappen vrijwillig in de prostitutie. Kun je dan wel spreken van uitbuiting en dwang?

Van der Sypt: Je hebt inderdaad vrouwen die zich vrijwillig prostitueren, om welke reden dan ook, en die zelf de omstandigheden bepalen waarin dat gebeurt. Maar je hebt ook kwetsbare vrouwen in geldnood die hierheen worden gelokt, en die in omstandigheden moeten werken die ze niet hadden verwacht. Dan zit je met misbruik van een menselijk lichaam. En zeker in gedwongen prostitutie geldt: elke klant is een verkrachting.

Is er ook sprake van bedreigingen en fysiek geweld?

Van der Sypt: In de jaren negentig werden ‘matroesjka’s’ onder valse voorwendsels geronseld en met geweld in de prostitutie geduwd. Dat gebeurt nu veel minder. Maar wat je wel nog ziet, is dat de bewegingsvrijheid van de latina-prostituees wordt beperkt. Hun paspoorten worden afgenomen, ze weten niet in welke stad of zelfs welk land ze zich bevinden. Ze worden volledig onder controle gehouden en hebben geen enkele vrijheid. Het is niet dat ze overdag werken en ’s avonds vrij zijn. Ze worden gedwongen om méér en harder te werken dan afgesproken en meer klanten te ontvangen. Ze communiceren ook niet met hun familie. Dáár zit de dwang. Ze kunnen eigenlijk nergens naartoe.

Ze kunnen toch een klacht indienen bij de politie?

Van der Sypt: Ze hebben vaak genoeg gehoord dat ze niet naar de politie mogen gaan. In hun herkomstlanden is de politie ook niet altijd je vriend. Zo zijn ze opgegroeid. Plus, er wordt hen wijsgemaakt dat de politie hen toch niet kan helpen. Nog zo’n klassieke methode is de meisjes schulden aanpraten: ‘Je moet nog zoveel afbetalen van wat we je hebben voorgeschoten om naar hier te reizen.’ Ze zitten in schuldslavernij. En zo worden ze onder controle gehouden.