‘Doeltreffend drugsbeleid vereist innovatie en sociale rechtvaardigheid’

Het collectief ‘Support. Don’t Punish Belgium’ vraagt op de Internationale Dag Tegen Drugsmisbruik om werk te maken van een ander drugbeleid. ‘Er is een radicaal andere aanpak nodig om het geweld in verband met drugshandel op lange termijn in te dammen.’

België is getroffen door de drugshandel en de georganiseerde misdaad, en wordt geconfronteerd met een grote crisis waarin de interfederale strategie en de gewestelijke maatregelen ontoereikend lijken te zijn.

Het is duidelijk dat de angst voor en de dreiging met strafsancties contraproductief zijn in de context van de rehabilitatie van mensen die lijden aan verslaving. Er is een radicale verandering van aanpak nodig om het geweld in verband met drugshandel op de lange termijn in te dammen.

De nieuwe Interfederale Strategie voor een globaal en geïntegreerd drugsbeleid, die afgelopen december werd gepresenteerd, had veel om het lijf. Gesteund door de aanbevelingen en expertise van mensen actief in het veld, richt de strategie voor 2024-2025 zich op preventie, schadebeperking en psychomedico-sociale zorg voor de meest kwetsbare groepen. Deze op gezondheid gebaseerde aanpak heeft ook de verdienste dat het toepassingsgebied wordt uitgebreid naar alle potentieel verslavende producten (legale drugs, illegale drugs, psychoactieve geneesmiddelen) en gedragingen, wat de wetenschappelijke basis aantoont.

Het nieuwe algemene drugsbeleid wordt echter gekenmerkt door ambivalentie. De nationale strategie verandert niets aan de maatregelen die eraan voorafgingen, in het bijzonder de hardhandige aanpak van personen die drugs gebruiken.

Het bestraffen van drugsgebruik, op basis van een eeuwenoude wet, is een afgezaagd recept. De kosten zijn zowel menselijk als sociaal: de geldende wetgeving is schadelijk voor de volksgezondheid en weegt onevenredig zwaar op de meest kwetsbare of blootgestelde groepen (jongeren, daklozen en/of mensen zonder papieren, enz.), van wie het gebruik het meest zichtbaar is.

Jaar na jaar blijven preventie en schadebeperking schromelijk ondergefinancierd, zorginstellingen zijn overbelast, terwijl tegelijkertijd miljoenen euro’s overheidsgeld worden toegewezen aan het opvoeren van de repressie op alle niveaus.

Ook op het gebied van milieu heeft een blind prohibitionistisch kader, in een tijd van klimaatnood, zijn weerslag op de wereldbevolking, van de Amazonewouden die gekapt worden voor de cocateelt tot het platteland van Limburg dat verwoest wordt door giftige lozingen, om nog maar te zwijgen van de groei van clandestiene laboratoria in het hart van onze steden.

Ondanks tientallen jaren van bestraffende strategieën, ondanks de toename van repressieve middelen die op internationaal, nationaal en lokaal niveau worden ingezet (hotspotbeleid in Brussel, boetes voor onmiddellijke inning, inbeslagnames, systematische identiteitscontroles, enz.), worden psychoactieve producten geconsumeerd door een brede scala van mensen. De hele samenleving wordt hierdoor getroffen.

Het bestrijden van georganiseerde misdaad is noodzakelijk, maar als we het geweld in verband met drugshandel op de lange termijn willen terugdringen, hebben we een nieuw paradigma nodig. De gedereguleerde drugshandel creëert gezondheids-, veiligheids- en milieuproblemen. Op alle drie de fronten lost repressie niets op; erger nog, het zal de situatie alleen maar verergeren.

Een coherent en humaan drugsbeleid is mogelijk. De drugs- en verslavingssector heeft, met steun van verwante sectoren zoals justitie, mensenrechten, geestelijke gezondheidszorg en hulp aan asielzoekers, concrete en realistische voorstellen om een pragmatische aanpak te initiëren die rekening houdt met gezondheid, milieu en sociale cohesie. Het pleit in het bijzonder voor een strategie die zich richt op de gezondheid en bescherming van personen die drugs gebruiken in plaats van op straf of de dreiging van straf. Preventie en wetgeving hebben de voorkeur boven repressie en de stigmatisering van drugsgebruik.

Een gereguleerde en gecontroleerde markt die de hele keten bestrijkt, van productie tot afvalverwerking, komt ten goede aan de hele maatschappij en niet alleen aan personen die drugs gebruiken. Het zal effectieve actie mogelijk maken tegen straatdealen, de daarmee gepaard gaande handel en geweld, de stigmatisering van personen die drugs gebruiken, de toegang tot gezondheidszorg en sociale voorzieningen, de overbevolking in gevangenissen en het – op dit moment onevenredig – gebruik van wetshandhaving en staatsmiddelen.

We vragen om een inclusief drugsbeleid dat gebaseerd is op de bevordering van gezondheid, respect voor mensenrechten, bescherming van het milieu en wetenschappelijke en empirische evaluatie. Het doel is om weer controle te krijgen over een lucratieve markt die criminele netwerken verrijkt en om strenge voorwaarden te stellen aan de levering van drugs.

Op 26 juni, de Internationale Dag tegen de drugshandel, kunnen politici niet langer voorbijgaan aan de herhaalde oproepen van het maatschappelijk middenveld voor een nieuwe aanpak van het drugsbeleid. Dit wordt bevestigd door dit opiniestuk waar talrijke verenigingen en personen zich hebben bij aangesloten, rond deze internationale campagne, die in honderden steden over de hele wereld wordt gevoerd onder dezelfde slogan: “Support. Don’t Punish”.

Ondertekenende verenigingen: Alias, Anyone’s Child Belgium, APRES, AVAT Prévention, Brusselse Federatie van Instellingen voor Verslaafden, Bruxelles Laïque, CAAP Culture, C.A.P. Fly, CAP ITI, Centre Alfa, Centre Bruxellois de Promotion de la Santé, Centre d’Action Laïque, Centre Régional du Libre Examen, Centre Social Protestant, Conseil bruxellois de coordination sociopolitique (CBCS), Dokters van de Wereld België, DoucheFLUX, Drugs’Care infos services – CAL Luxembourg, DUNE, Eurotox, Ex Aequo, Federatie van de Maatschappelijke Diensten (FdSS), Fédération des maisons d’accueil et des services d’aide aux sans-abri (AMA), Fédération des Maisons médicales, Fédération wallonne des institutions pour toxicomanes, services et réseaux d’aide et de soins spécialisés en assuétudes (fédito wallonne), Fédération bruxelloise des Institutions pour Détenus et Ex-Détenus (Fidex Bru), Free Clinic vzw, Haren Observatory, Infor Drogues et Addictions, L’Ambulatoire Forest, L’Entr’Aide des Marolles, L’Ilot, L’Orée, La Trace, Le Pélican, Liaison Antiprohibitionniste, Ligue des Droits Humains, Macadam, MASS BXL, Modus Vivendi, M.S.O.C. Tienen, Namur Entraide Sida, ODAS Coordination, Projet Lama, Prospective Jeunesse, Psychedelic Society Belgium, Résad – Réseau pluridisciplinaire d’accompagnement et de soutien aux problématiques d’addictions, Réseau Alto, Réseau Hépatite C, Réseau RAJ – Réseau «Relation Addiction et Justiciables, continuité dans la réinsertion», Service Éducation pour la Santé, SMES, Syner’santé (Les Petits Riens), Transit asbl, Univers Santé.

Ondertekenende academici en gezondheidsprofessionals:
Natalie Aga (Onderzoeker – Lector, HOGENT), Sophie André (Hoogleraar criminologie, ULiège), Ariane Bazan (Professor, ULB), Nelson das Neves Ribeiro (Docent, ULB), Tom Decorte (Hoogleraar criminologie, UGent), Charlotte De Kock (Dr., Onderzoeker, UGent), Anne Ederveen (M.S.O.C. Vlaams-Brabant), Joke Gabriël (M.S.O.C. Vlaams-Brabant), Christine Guillain (Professor, UCLouvain Saint-Louis Bruxelles), Bert Hauspie (Onderzoeker, HOGENT), Ulrike Janssen (M.S.O.C. Vlaams-Brabant), Sofie Leerschool (M.S.O.C. Vlaams-Brabant), Vincent Lorant (Professor gezondheidssociologie, UCLouvain), Kim Lorrentop (Free Clinic vzw), Christophe Mincke (Professor, UCLouvain Saint-Louis), Marlies Mommaerts (M.S.O.C. Vlaams-Brabant), Carla Nagels (Hoogleraar criminologie, ULB), Pablo Nicaise (Onderzoeker, UCLouvain, en Adjunct-Cöordinator (fr) van de Algemeen Cel Drugsbeleid), Gert Ongenaert (Dienst Outreachend Werken Stad Gent), Maxine Paternostre (Free Clinic vzw), Sanne Peeters (Free Clinic vzw), Luc Rombaut (Alcohol- en drugscoach), Tino Ruyters (Free Clinic vzw), Vincent Seron (Hoogleraar criminologie, ULiège), Mich Thijssen (M.S.O.C. Vlaams-Brabant), Anton Vandijck (Socioloog en sociaal werker), Sarah Van Praet (Docent, ULB), Lore Verhaert (Free Clinic vzw), Tessa Windelinckx (Free Clinic vzw).