#CorruptionEurope: wat spijtoptant Panzeri vertelt – de beschuldigingen, de bedragen

Pier Antonio Panzeri (67) praat. Hij heeft toegezegd om alles wat hij weet op te biechten over de corruptieaffaire van het Europees Parlement in ruil voor een beperkte straf. Hier volgt wat hij de voorbije weken als spijtoptant aan de onderzoekers heeft verteld.

Een kamer in de lokalen van de federale gerechtelijke politie in Brussel, die vanuit alle hoeken gefilmd wordt. Aan een tafel zit Pier Antonio Panzeri met zijn fichekaarten. Hij wordt geflankeerd door een advocaat en een vertaler. Hij praat met onderzoekers  van de Centrale Dienst voor de Bestrijding van Corruptie (CDBC). Van wat hij zegt, hangt veel af. Van zijn goede medewerking hangt af of hij aan het einde van het onderzoek voldoet aan de voorwaarden van zijn memorandum als ‘repenti’, die hij in januari met het federaal parket afsloot. Wanneer Pier Antonio Panzeri zijn gevangeniscel verlaat, praat hij.

Le Soir, Knack en onze Italiaanse collega’s van La Repubblica hebben de hand gelegd op verslagen van het getuigenverhoor van Panzeri op 2 en 13 februari, en op andere documenten uit het onderzoeksdossier.

Daarin bespreekt het 67-jarige ex-Europarlementslid alle aspecten van het corruptieplan dat hij zou hebben opgezet ten nadele van het Europees Parlement en ten voordele van Marokko, Qatar en Mauritanië. Soms praat hij bepaalde beschuldigden vrij. Dat is het geval met Niccolo Figa-Talamenca, de Italiaanse lobbyist die Brussels onderzoeksrechter Michel Claise vrijliet na de sessie met Panzeri van 2 februari.    

Maar vaker brengt Panzeri belastende informatie. Zijn bekentenissen moeten met omzichtigheid gelezen worden. Ze kunnen tegengesproken door nieuwe onderzoeksdaden en door de verhoren van andere beklaagden. Ze kunnen zelfs tegengesproken worden door nieuwe uitspraken van Panzeri tijdens volgende verhoren.

De advocaten van Eva Kaili en Marc Tarabella, die allebei beschuldigd werden door Panzeri tijdens vorige verhoren, hebben al een confrontatie tussen hun cliënten en de spijtoptant geëist.

In zijn recente verhoren heeft Panzeri toegegeven dat hij – samen met degene die zijn rechterhand lijkt te zijn, Francesco Giorgi – minstens 2,6 miljoen euro heeft ontvangen van de drie genoemde landen: Marokko, Qatar en Mauritanië. Het overgrote deel van dat geld werd cash uitbetaald. Een deel van dat bedrag werd volgens de spijtoptant tussen 2018 en 2022 verdeeld onder Europarlementsleden en parlementaire medewerkers.

Qatar was volgens hem de grootste ‘klant’ van de organisatie, die hij naar eigen zeggen leidde. Marokko zou minstens 180.000 euro cash hebben overgemaakt (plus geschenken en reizen) en Mauritanië 200.000 euro aan de ‘vennoten’ Panzeri-Giorgi.

Panzeri uit zware beschuldigingen aan het adres van de Belg Marc Tarabella, die hij al had ‘aangeklaagd’ tijdens zijn eerste verhoor na zijn arrestatie. Maar hij is evenmin mals voor Europarlementsleden Andrea Cozzolino, Eva Kaili en Lara Comi. De naam van die laatste, een Europarlementslid van de Italiaanse partij Forza Italia (rechts-conservatief, behorend tot de EPP-fractie in het Europees Parlement, verschijnt voor het eerst in dit dossier. Ze werd niet verkozen in 2019, maar vervangt sinds november 2022 Silvio Berlusconi. Ze ontkent alle beschuldigingen.

Antonio Panzeri stelt ook dat hij geschenken of geld heeft overgemaakt aan twee medewerkers en politieke adviseurs van de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (S&D).

Le Soir heeft voor dit artikel gepubliceerd werd per mail contact genomen met de verschillende personen en landen, die vernoemd of beschuldigd zijn door Panzeri.

Tenzij we het anders vermelden, kregen we antwoorden die ‘de schending van het onderzoeksgeheim’ aan de kaak stelden.

‘Onze cliënt praat met de gerechtelijke autoriteiten en het is niet aan ons om commentaar te leveren op documenten die gelekt zijn, en die dus een schending inhouden van het onderzoeks- en beroepsgeheim’, lieten Laurent Kennes en Marc Uyttendaele weten, de advocaten van Pier Antonio Panzeri.

Marokko: meer dan 180.000 euro (plus voordelen in natura)

In 2009, toen Antonio Panzeri net herkozen was in het Europees Parlement, werd hij een van de sleutelfiguren van de Europese diplomatie in Rabat. Hij werd voorzitter van de delegatie voor betrekkingen met de Maghreb-landen en covoorzitter van de gemengde parlementscommissie EU-Marokko. Zijn pad kruiste al snel met dat van Abderrahim Atmoun. Atmoun was Marokkaans parlementslid sinds 2003, reisde tussen Marokko en Frankrijk, sprak vlot Italiaans en werd in 2011 ook covoorzitter van de gemengde commissie.

‘Uit deze werkrelatie is een vriendschap gegroeid’, vertelde Panzeri tijdens een verhoor. En om duidelijk te maken dat de genegenheid wederzijds was, liet Abderrahim kort voor de Europese verkiezingen van 2014 een jazzclub in Milaan ombouwen om er de Marokkaanse diaspora, die in Italië kan stemmen, te verenigen. Geschatte kostprijs van de ingreep: 50.000 euro.

Enkele weken later, eind juli, werden de twee mannen gedecoreerd door Koning Mohammed VI.

Tussen januari en februari 2017 ruilde Panzeri het voorzitterschap van de Maghreb-delegatie voor dat van het mensenrechtensubcomité (DROI). Dit belette hem niet goede betrekkingen te blijven onderhouden met Abderrahim Atmoun en Marokko. Tussen 2017 en het einde van zijn mandaat in juli 2019 werd hij enkele keren uitgenodigd in Casablanca en Marrakesh, legde hij uit aan de onderzoekers. Vooral het verblijf van een week in La Mamounia, het meest prestigieuze hotel van het land, bleef hem bij. Hij werd vergezeld van een paar vrienden, waaronder Francesco Giorgi en Eva Kaili. De advocaten van het paar wilden geen commentaar geven.

In ruil voor de luxueuze verblijf, beweert Panzeri, nodigde hij Abderrahim Atmoun vier keer naar Italië uit. In oktober 2018 zou hij Atmoun een week vergezeld hebben – alle kosten betaald – tijdens een reis in Cuba.

In mei 2019 stelde Panzeri zich niet opnieuw kandidaat. Hij richtte in Brussel een vzw op, Fight Impunity, en bleef zijn goede betrekkingen met de Marokkaanse staat uitbouwen. Maar Marokko wilde ook verkozen leden van het Europarlement benaderen. Panzeri suggereerde aan zijn vriend Atmoun vier namen, volgens zijn getuigenis: Brando Benifei, Alessandra Moretti, Andrea Cozzolino en een vierde parlementslid.

Volgens Antonio Panzeri werden deze vier parlementariërs op een bijeenkomst met Atmoun in Rome vertegenwoordigd door medewerkers. De spijtoptant vertelde tijdens zijn verhoor niet wat er tijdens de bijeenkomst was gezegd. Hij beweert niet dat er geld of geschenken werden uitgedeeld.

‘Ik heb meneer Panzeri nooit om steun van een buitenlandse gemeenschap gevraagd”, verdedigt het Italiaans Europarlementslid Alessandra Moretti zich. ‘Hij vertelde me dat de Marokkaanse gemeenschap bepaalde kandidaten steunde, waaronder mij, maar ik weet niet of dat waar was.’

En verder: ‘Ik heb Atmoun in 2019 persoonlijk ontmoet omdat Panzeri hem aan mij voorstelde als een Marokkaanse diplomaat. We hebben nooit specifieke kwesties besproken en ik ben de afgelopen jaren niet geïnteresseerd of betrokken geweest bij kwesties die verband houden met Marokko’, vervolgt het
S&D-lid. Van de andere kant zou ze van Antonio Panzeri hebben vernomen dat Abderrahim Atmoun de campagnes van Benifei en/of Cozzolino zou hebben ondersteund. ‘Maar ik dacht altijd dat het meer opschepperij was’, zegt ze.

‘Ik heb nooit direct contact met Atmoun gehad, noch via mijn assistenten, in het algemeen of voor de verkiezingscampagne’, reageert dan weer EP-lid Brando Benifei. Hij wist naar eigen zeggen dat Panzeri en zijn parlementair medewerker een bijeenkomst met Atmoun in Rome voorstelden, ‘maar
ik ging er niet op in, en ik heb ook niemand in mijn plaats gestuurd, ook al drongen ze daar op aan.’ ‘Ze hebben me ook aangeboden om contacten voor me te leggen met vertegenwoordigers van de Marokkaanse gemeenschap in Italië, maar ik dacht dat dat niet bijzonder pertinent of nuttig zou zijn voor mijn campagne. Ik liet een e-mail sturen naar een vertegenwoordiger van de gemeenschap, met
het oog op een afspraak, die er echter nooit gekomen is.’ 

‘Het spreekt voor zich dat ik nooit had kunnen bedenken, dat niemand had kunnen bedenken, dat dit nogal beperkte en ogenschijnlijk nutteloze voorstel van Panzeri deel zou kunnen uitmaken van een soort criminele activiteit om Europese democratische processen te beïnvloeden.’

Zakkenroller in de Thalys

Ook al zetelde hij vanaf juli 2019 niet langer in het parlement, Antonio Panzeri bleef meetellen in Brussel. Hij werd opgezocht om zijn ervaring en zijn adresboek. Enkele maanden na zijn vertrek uit het parlement, ‘in oktober of november’ 2019, lezen we in een verrassende passage uit een verhoor, beslisten Panzeri en zijn assistent, Francesco Giorgi, om niet langer gratis te werken. Ze belegden een bijeenkomst met Atmoun in een Brussels restaurant, dichtbij Panzeri’s huis. ‘We hebben lang gepraat, en er werd beslist dat we elk jaarlijks 50.000 euro zouden ontvangen’. Panzeri zei aan de onderzoekers dat hij toen in een hotelkamer voor het lopende trimester 20.000 euro heeft ontvangen, terwijl Giorgi het moest stellen met de helft plus een gratis reis naar Marokko.

In 2020 en begin 2021 konden de plannen niet worden verzilverd vanwege de pandemie en de gezondheidsperikelen van een van de drie, maar in juni 2021 kwam beterschap. De twee Italianen reden met de auto naar Parijs, waar Atmoun – die intussen Marokkaans ambassadeur in Polen was geworden – relaties heeft. Panzeri en Giorgi keerden terug met 50.000 euro in coupures van 50 en 100.

In oktober 2022 maakten ze opnieuw een afspraak in Parijs. Ze reisden dit keer met de Thalys. Ze kregen elk, zei Panzeri tijdens zijn ondervraging, 25.000 euro. Maar op de terugweg stootte hij naar eigen zeggen op een discrete, maar vooral gelukkige zakkenroller. ‘Ik had het bedrag verdeeld: 10.000 euro in mijn koffer en 15.000 euro in mijn rugzak. Toen ik in Brussel aankwam, stond mijn tas er nog, maar het geld dat daar verstopt zat, was er niet meer. Er was 15.000 euro van me gestolen.’

Qatar: de goudmijn

Parallel met hun handelingen met Marokko, sloten Panzeri en Giorgi ook een deal met een hoogwaardigheidsbekleder uit Qatar, Ali bin Samikh Al Marri, destijds voorzitter van de Mensenrechtencommissie.

In een autoritaire monarchie waar alles gecentraliseerd en gecontroleerd wordt, is deze Commissie meer een uithangbord voor buitenlanders dan een onafhankelijk instituut.

Reconstructie #CorruptionEurope: ‘Het lijkt hier wel Ocean’s Eleven’

Tijdens zijn verhoor plaatste Panzeri het begin van deze zakelijke relatie in 2018. Hij was toen voorzitter van de subcommissie mensenrechten in het Europees Parlement: ‘Al Marri besloot mij te ontmoeten’. De mannen schudden elkaar de hand in Brussel, waarna de Italiaan en zijn assistent in de lente van hetzelfde jaar een uitnodiging kregen voor een reis naar Doha. ‘Aan het einde van dit bezoek hebben we besloten een werkovereenkomst te ondertekenen tussen de subcommissie van de EU en het mensenrechtenbureau in Qatar’. Dit partnerschapsmemorandum bestaat wel degelijk, werd onlangs onthuld door Politico.

Panzeri windt er geen doekjes om: met Al Marri, die later minister van Arbeid zou worden in het emiraat, en dat nog steeds is, werd heel snel over groot geld gesproken. ‘Francesco Giorgi en ik zijn overeengekomen om wat lobbywerk te doen. Besloten is om in 2018 en 2019 1 miljoen euro in te zetten en daarna 250.000 euro per persoon en per jaar, van 2020 tot 2024’. Eerst was de verdeling van het geld 60/40 in het voordeel van Panzeri. ‘En daarna 50/50.’

Het door de Qatari’s toegezegde bedrag werd niet onmiddellijk betaald, niet voor ‘midden 2019’.

Het Europarlementslid wist dat hij zich waarschijnlijk niet verkiesbaar zou stellen voor een vierde termijn. ‘Ik wilde wat lobbyen na het beëindigen van mijn parlementaire activiteit. Ik heb nooit van contant geld gehouden, ik spreek alleen voor mezelf, niet voor Francesco Giorgi’.

Zijn grote idee? Richt een bedrijf op dat een schijn van legaliteit zou scheppen. Dat bedrijf noemde hij ‘Equality’, ‘Gelijkheid’. Accountant Monica Bellini hield zich bezig met het administratieve gedeelte. Qatar zou ‘Equality’ geld verschaffen via een Turks bedrijf. Maar dat liep niet zoals gewenst. Panzeri suggereerde aan de politie dat de Turkse partner hen geen vertrouwen inboezemde. Hij vernoemde ook een gebrek aan enthousiasme of lef bij Giorgi. Alvorens de covidcrisis losbarstte, zou Qatar 250.000 euro in het bedrijf gestopt hebben. Daarna hield het even op.

Dit moeizame begin weerhield de Europeanen en de Qatarese hoogwaardigheidsbekleder er niet van om elkaar regelmatig te zien, telkens in aanwezigheid van de rechterarm van dokter Al Marri, bijgenaamd ‘de Algerijn’. Onderwerp van gesprek waren de Europese verkiezingen van mei 2019. Dat Panzeri zelf geen kandidaat meer zou zijn, kwam de Qatari’s niet zo goed uit. ‘Om een lobbysamenwerking te kunnen verderzetten na mijn mandaat, hadden we parlementsleden nodig die zeker verkozen zouden worden. Ik had de Qatari’s twee namen gegeven: Andrea Cozzolino en Lara Comi. En Francesco Giorgi had het over zijn partner Eva Kaili. Ze hadden geld nodig voor hun campagne’.

Panzeri situeert die bijeenkomst in Doha in maart of april 2019. Hij weet niet zeker of Kaili aanwezig was, maar hij is er, getuigde hij, stellig van overtuigd dat zij bij de deal betrokken was.

‘Ik ben er zeker van dat de Qatari’s aan het einde van deze bijeenkomst beslisten om 250.000 euro uit te trekken voor elk van hun verkiezingscampagnes (van Kaili, Cozzolino en Comi, red.).’ De advocaten van Kaili en Cozzolino wilden geen commentaar geven op dit nieuw getuigenis van Panzeri. Lara Comi en haar advocaat daarentegen spreken alle aantijgingen tegen en ontkennen elke reis naar Doha in de lente van 2019.

Qatar hield zich volgens Panzeri aan de belofte. ‘Het geld kwam aan bij het huis van Francesco Giorgi, in de Tulpstraat’ (in Elsene, red.), 1.250.000 euro in contanten. Ik moet toegeven dat er onder de overeenkomst ook 250.000 euro bij was voor mij en Francesco Giorgi. Francesco Giorgi heeft dit geld aan iedereen uitgedeeld, ook aan mij. Hij gaf het aan Eva (Kaili), Andrea (Cozzolino)…

Panzeri bekende dat hij ook in het voorjaar 2021 in Milaan 115.000 euro cash heeft ontvangen, opnieuw vanuit Doha. Het geld zat ‘in een plastic zak’.

Gewenst: volgzame vakbond

De andere grote geldtransfer was gekoppeld aan het andere vermeende doel van de Qatari’s: de volgzaamheid van de vakbonden te kopen in een land waar de geschonden rechten van arbeiders de voorpagina’s haalden sinds de Wereldbeker Voetbal aan Qatar werd toegekend. Volgens Panzeri had het team van Al Marri in 2018 zijn keus laten vallen op de Italiaanse Susanna Camusso om algemeen secretaris te worden van de International Trade Union Confederation (ITUC). De tegenkandidaat was Sharan Burrow.

ITUC is al in opspraak gekomen nadat Luca Visentini, die in november 2022 tot algemeen secretaris werd gekozen, toegaf dat hij 50.000 euro cash ontvangen had van Panzeri.

Voor Susanna Camusso kwam het er bij de vorige verkiezingen op aan vakbonden uit landen in het Midden-Oosten en Afrika in staat te stellen hun bijdrage aan de internationale vakbond te betalen zodat ze stemrecht zouden krijgen. Met dit doel zou ‘de Algerijn’ 600.000 euro cash aan Panzeri hebben gegeven. Dat gebeurde volgens Panzeri op Square Plasky in Schaarbeek. De assistent van Camusso zou gezegd hebben dat ze ‘slechts’ 50.000 euro nodig had. Die 50.000 zou ook op Plasky aan de assistent overhandigd zijn. Er bleef 550.000 euro over. ‘Dat heb ik Francesco Giorgi niet verteld’, aldus Panzeri. ‘Giorgi en ik incasseerden elk 25.000 euro. Ik had dus nog 500.000 euro over die ik thuis bewaarde.’ Het is met name dit geld dat tijdens de huiszoeking van 9 december bij hem thuis zou zijn gevonden.

De voormalige campagneleider/assistent van Camusso wilde niet op onze vragen antwoorden. Camusso zelf ontkent ooit met Panzeri over geld gesproken te hebben.

’In 2018, toen ik kandidaat was voor de functie van secretaris-generaal van de ITUC, werd ik benaderd door Panzeri, die me voorstelde aan de vertegenwoordiger van een ngo die volgens hem actief was in de mensenrechtensector in Qatar’, aldus Camusso. ‘Gezien het feit dat Panzeri destijds de voorzitter was van de subcommissie Mensenrechten, had ik geen reden om aan zijn woorden te twijfelen’.

De bijeenkomst van 2018, herinnert ze zich, had tijdens een lunch plaatsgevonden, maar volgens haar in een ander restaurant dan het restaurant dat door Panzeri werd genoemd: ’Tijdens deze korte bijeenkomst werd mij niet gevraagd om de regering van Qatar op welke manier dan ook te steunen. Qatar op welke manier dan ook, en  we hebben helemaal niet over geld gesproken. We hadden het alleen over de noodzaak om vakbonden in Qatar te promoten.’

Camusso werd geen algemeen secretaris. Burrow won de verkiezing.

In dit verslag ontbreekt nog Europarlementslid Marc Tarabella (PS), die in beschuldiging is gesteld en gevangengezet. In zijn recente verhoren bevestigt Antonio Panzeri de beschuldigingen die op 9 en 10 december werden gemaakt. Hij plaatst het begin van de clandestiene betalingen aan de  burgemeester van Anthisnes kort na de verkiezingen van 2019. Maar in tegenstelling tot de andere Europarlementsleden die vermoedelijk betrokken zijn bij de deal met Qatar, zou Tarabella door Panzeri uit zijn persoonlijke pot zijn betaald. Hij stelt dat hij Tarabella tussen eind 2019 en juni 2022 in totaal 120 tot 140.000 euro heeft betaald. Tarabella en zijn advocaat wijzen die aantijgingen van de hand.

Mauritanië: 200.000 euro voor een imagoprobleem

‘Mauritanië heeft een imagoprobleem. Ze huurden meneer Panzeri in over wat te doen (…) Wat mijn vergoeding betreft, ik heb mijn appartement in de Tulpstraat verhuurd aan de Mauritaanse ambassadeur. De huur was mijn vergoeding. Panzeri ontving 25.000 euro cash.’ Tegenover de politie legde Francesco Giorgi op 10 december, de dag na zijn arrestatie, uit dat hij niet alleen voor Rabat en Doha had gewerkt, maar ook voor Nouakchott: in ruil voor zijn advies zou de Mauritaanse ambassadeur bij de Europese Unie ermee hebben ingestemd om voor 1.500 euro per maand, kosten niet inbegrepen, het appartement van Giorgi te huren. Toen Le Soir in januari om commentaar vroeg, ontkende de Mauritaanse ambassade elke betrokkenheid. Ze reageerde niet op ons nieuw verzoek tot commentaar.

In zijn recente verklaringen is Panzeri specifieker, en in schijnbare tegenspraak met zijn ex-medewerker. Panzeri beweert midden 2018 de ambassadeur in Brussel te hebben ontmoet. Een paar maanden later, nadat hij was uitgenodigd in Nouakchott ontmoette hij Mohamed Ould Abdel Aziz, de toenmalige president van de republiek. Die zou ‘hebben gevraagd dat we niet slecht over zijn land spreken en dat er een positieve belangstelling voor het land moest ontstaan’. Het was een opdracht die Panzeri en Giorgi met tegenzin zouden hebben aanvaard en waarvoor ze tussen 2019 en 2021 elk 100.000 euro zouden hebben gekregen.