Belgische politie laat foto uit boek over ‘echte Ferry’ verwijderen: ‘Dit kan levens van agenten kosten’

In Drugsbaron vertelt de Nederlandse journalist Vico Olling het levensverhaal van Janus van Wesenbeeck, de crimineel op wie het personage Ferry Bouman uit de populaire fictiereeks Undercover is gebaseerd. En dat komt Olling nu op een stevig dispuut met de Belgische federale politie te staan.

Het is een van de grote kijkcijferkanonnen van de voorbije jaren: de tv-reeks Undercover waarin Tom Waes en Anna Drijver undercoveragenten spelen die de op een Belgische camping wonende Nederlandse drugsbaron Ferry Bouman (een rol van Frank Lammers) achter tralies moeten krijgen. Er werden drie seizoenen van gemaakt, en ook een prequel-film. Die was net als het eerste seizoen een internationale hit op Netflix.

Minder bekend is dat dat eerste seizoen en het personage van Ferry Bouman gebaseerd zijn op het leven van een echte drugsbaron: Janus van Wesenbeeck. Deze intussen 62-jarige Nederlander groeide op in een Eindhovens woonwagenpark en handelde in xtc, amfetamines en cocaïne. Hij runde zijn handel vanop camping Parelstrand in Lommel. Omdat de politie hem maar niet kon betrappen, werd beslist dat undercoveragenten ‘Billy’ en ‘Nina’ een chalet zouden huren op de camping om bevriend te raken met Janus en bewijzen tegen hem te verzamelen. Dat lukte na een operatie van liefst drie jaar: in 2009 werd Van Wesenbeeck gearresteerd. Hij werd uiteindelijk veroordeeld tot tien jaar cel.

Ook na zijn vrijlating en het succes van Undercover bleef Van Wesenbeeck uit de belangstelling. Tot journalist Vico Olling hem aan het praten kreeg voor zijn boek. Maar Drugsbaron, dat al in april verscheen, bleek midden mei bijna nergens meer te koop. De reden was een katern in het boek, dat herkenbare foto’s bevatte van de twee undercoveragenten. Volgens de Belgische federale politie bracht dat de levens van ‘Billy’ en ‘Nina’ in gevaar. Daarom trok ze naar de rechtbank van Utrecht. Daar werd beslist dat het boek in de handel kon blijven op voorwaarde dat de foto’s onherkenbaar werden gemaakt of de bewuste pagina uit het fotokatern werd verwijderd.

Weinig begrip

Auteur Vico Olling heeft het moeilijk met die beslissing. ‘Eerst en vooral: de foto’s komen van Janus en zijn entourage. Ze zijn genomen op feestjes op de camping in Lommel. Als Janus wraak zou willen nemen: hij heeft de foto’s en hij weet sowieso hoe dat duo er destijds uitzag. Trouwens, die foto’s zijn meer dan vijftien jaar oud: ik ga ervan uit dat die twee agenten nu een heel ander uiterlijk hebben. Bovendien maakte de Belgische politie geen bezwaar toen foto’s van de agenten in 2011 verschenen in het Nederlandse blad “What’s on a Men’s (sic) Mind”. Ik vond ze tijdens mijn research ook op bepaalde plekken op het internet. En die foto’s stonden ook gewoon op de site van Het Laatste Nieuws.’

Navraag leert dat de foto’s inderdaad kort op hln.be hebben gestaan, bij een artikel over het boek, maar dat ze snel verwijderd zijn van zodra de politie het opmerkte en contact opnam met de redactie.

Olling en zijn uitgeverij Just Publishers kwamen in actie na het vonnis van 17 mei. Ze schreven alle verkoopskanalen aan met de vraag om de pagina uit het boek te scheuren of de undercoveragenten onherkenbaar te maken. Zelf trok Olling met een markeerstift naar het depot waar nog 4000 niet verdeelde exemplaren lagen. Vandaag is het boek opnieuw verkrijgbaar. Toch heeft de auteur weinig begrip voor het vonnis.

Twee voormalige undercoveragenten die Knack contacteerde zijn wel tevreden. Ze getuigen anoniem onder hun codenaam. Alpha 073 was lid van het Belgische undercoverteam tot 2016. ‘Er is ooit een prijs op mijn hoofd gezet door een lid van een motorbende, zo bleek uit het onderzoek’, zegt hij. ‘Zo iemand voelt zich uiteraard enorm verraden: hij belandt in de gevangenis door toedoen van iemand die hij als een vriend beschouwde maar die eigenlijk een politieagent blijkt te zijn die al die tijd toneel heeft gespeeld. Dan voel je je extra genaaid, en kun je die persoon ook extreem gaan haten.’

‘Ik ben nu zo’n tien jaar ouder, maar die man zou me zeker nog herkennen. Daarom vermijd ik de regio’s waar ik vroeger operaties deed zo veel mogelijk. Ik woon nu zelfs in het buitenland. Maar als op basis van de publicatie van mijn foto mijn echte naam zou bekendraken – hij kende mij natuurlijk onder een andere naam – dan loop ik pas echt gevaar. En er zijn ook wel andere “targets” die nog een appeltje met mij te schillen hebben. Zulke foto’s publiceren kan levens van agenten kosten.’

Experts wijzen erop dat er manieren zijn om ‘verouderingsfoto’s’ te maken, zoals dat bijvoorbeeld ook gedaan wordt bij reeds lang vermiste kinderen. Zo zou men dus van ‘Billy’ en ‘Nina’ afbeeldingen kunnen maken die hun huidig uiterlijk benaderen.

Terreurgroep PKK

Alpha 022 was tot 2007 actief als undercoveragent. Hij voerde als ‘Gilbert’ een soortgelijke operatie uit als ‘Billy’ en ‘Nina’: hij moest de beste vriend worden van Claudy Pierret, die verdacht werd van de moord op meerdere vrouwen. Alpha 022 ging in de buurt van Pierrets stamcafé in Vrasene wonen, raakte bevriend met hem, en wist hem na een jaar informatie te ontlokken die tot Pierrets veroordeling voor twee moorden zou leiden.

‘Hij zit nog steeds vast en is intussen 76’, vertelt Alpha 022. ‘Van hem hoef ik niet bang te zijn. Maar ik heb bijvoorbeeld ooit een Koerdische drugsbende opgerold. Hun opbrengsten gingen naar de terreurgroep PKK. Die hebben toen, net als bij collega Alpha 073, een prijs op mijn hoofd gezet. Ze hebben zelfs een agent proberen om te kopen om mijn naam en adres te weten te komen. Toen ik in 2017 mijn memoires publiceerde, heb ik dat dan ook anoniem gedaan en was ik tijdens elk interview vermomd. Ik woon nu in het buitenland, al heb ik wel nog kinderen in België. Ook voor hen is het belangrijk dat mijn naam niet uitlekt. Het is goed dat de federale politie over onze anonimiteit waakt. Ze waren trouwens heel zenuwachtig toen ze hoorden dat ik mijn boek zou publiceren, ook al hadden ze kunnen weten dat ik niemand van mijn ex-collega’s in gevaar zou brengen.’

Zowel Alpha 073 als 022 blijven, ook jaren na hun undercoverperiode, enorm voorzichtig. Zo zullen ze allebei niet naar hun huis rijden als ze merken dat een auto hen al een tijdje volgt. ‘Eigenlijk komt die job met een hoge tol’, zegt Alpha 022. ‘Maar de camaraderie onder elkaar en de kick om iemand als Pierret na een jaar toch in te rekenen: onbeschrijfelijk. Nadien had ik te kampen met posttraumatische stress en andere problemen, maar ik zou het zo opnieuw doen.’