De regering-De Wever wil naar Deens voorbeeld gevangenissen bouwen in het buitenland. Advocaat.be, een initiatief van de Orde van Vlaamse Balies, vindt dat praktisch noch wenselijk.
‘Gezien de enorme druk op onze gevangenissen en zolang er in eigen land nog onvoldoende gevangeniscapaciteit is, trachten we, naar het voorbeeld van Denemarken, overeenkomsten te sluiten met andere Europese rechtsstaten om daar gevangenissen te bouwen of te huren.’ Zo staat het in het Arizona-regeerakkoord van N-VA, Vooruit, CD&V, MR en Les Engagés. Het is de bedoeling dat gedetineerden die zich illegaal op ons grondgebied bevinden hun straf volledig of gedeeltelijk zouden uitzitten in het buitenland.
Het voorstel komt rechtstreeks uit het verkiezingsprogramma van de N-VA, de partij van premier Bart De Wever. Tijdens de campagne werd duidelijk dat de beoogde bestemming Kosovo is. Dat land in Zuidoost-Europa wordt niet met zoveel woorden vermeld in het regeerakkoord, maar de verwijzing naar Denemarken volstaat. De Denen betalen enkele honderden miljoenen euro om illegale gedetineerden onder te brengen in Kosovo.
‘Dit wordt een werk van lange adem.’
Kostenplaatje
Maar er rammelt wel wat aan dat Deense voorbeeld, stelt Advocaat.be, een initiatief van de Orde van Vlaamse Balies dat de belangen behartigt van de advocatuur en de rechtzoekenden. De kritiek staat in hun eerste analyse van het federale regeerakkoord. ‘De overeenkomst tussen Denemarken en Kosovo is afgesloten in december 2021, maar ruim drie jaar later is er nog geen enkele gedetineerde in Kosovo ondergebracht. De gevangenis in Kosovo zal pas operationeel zijn op 1 april 2027.’ Afgelopen week erkende minister van Justitie Annelies Verlinden (CD&V) in de Kamer dat het ‘een werk van lange adem zal zijn’.
De Kosovaarse gevangenis biedt dus geen snelle oplossing voor het probleem van de overbevolking van de Belgische gevangenissen. Nochtans is die situatie acuut. Het fenomeen van ‘grondslapers’ – gevangenen die door plaatstekort hun matras op de vloer leggen – is wijdverspreid. Ons land werd ook herhaaldelijk veroordeeld door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Het gevangenispersoneel uit zijn woede al jaren via stakingen.
Advocaat.be stelt vragen bij de toegang tot rechtshulp vanuit Kosovo en de toegankelijkheid voor bezoekers.
Advocaat.be wijst ook op het financiële plaatje. Het Deense initiatief kost het land naar verluidt 20 miljoen euro per jaar voor 300 gevangenen, en dat voor tien jaar lang. Per gevangene betekent dat dus een kostprijs van 182,65 euro per dag. (Ter vergelijking: een gevangene in België kostte in 2023 170,55 euro per dag.) Dat is exclusief het vervoer van gevangenen naar Kosovo en de medische dienstverlening, die allebei door Denemarken betaald moeten worden. Een goedkope oplossing is het dus evenmin.
Gevangenisdirecteur Hans Claus gaat met pensioen: ‘Waarom leggen we rechters geen quota op?’
Marokkanen
Los van het praktische nut van het initiatief, heeft de Vlaamse advocatenvereniging ‘fundamentele bezwaren’ bij de keuze voor uitgerekend Kosovo. Het land is geen lid van de Raad van Europa en ondertekende dus ook niet het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM). Bovendien hebben ze vragen bij ‘de gelijke behandeling van gevangenen, de toegang tot rechtshulp vanuit Kosovo en de toegankelijkheid voor bezoekers’. Slotsom: ‘De Orde van Vlaamse Balies kan zich onmogelijk vinden in dit plan.’
Slechts 54 procent van de ruim 13.400 gedetineerden in ons land heeft de Belgische nationaliteit. De tweede grootste groep – zowat 8 procent – bestaat uit Marokkanen. Bijna een derde van alle gedetineerden heeft geen verblijfsrecht in België. Vandaag kampen de gevangenissen met een gemiddelde overbevolking van ruim 15 procent.
‘Daarom is het essentieel om verder werk te maken van een goede samenwerking met landen van herkomst’, aldus minister Verlinden. In 2024 werden 132 Marokkaanse gedetineerden zonder verblijfsvergunning naar Marokko gestuurd. ‘Dat aantal moet omhoog.’
GAS-boetes
Naast de kritiek op de gevangenis in het buitenland, heeft Advocaat.be ook vragen bij de uitbreiding van het toepassingsgebied van GAS-boetes en de manier waarop de regering-De Wever private bewakingsfirma’s meer taken van politie en justitie wil laten uitvoeren.
Privébewaker wil meer flik worden: moeten privébedrijven meer taken van de politie overnemen?
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier