Een jeans, een donkerblauwe blazer en daaronder een T-shirt met ‘tax the rich’: het communisme anno 2024 is wendbaar en trendy. Wie vanuit het tijdperk van Ludo Martens, de strenge stichter van de PVDA, naar vandaag zou worden geflitst, die zou de garderobe van de hoofdrolspelers van het PVDA-congres dit weekend bijzonder vinden. De looks van ex- en huidig voorzitter Peter Mertens en Raoul Hedebouw zijn de beste illustratie van wat je de ‘pragmatische wending’ van de partij zou kunnen noemen: het gaat er niet om gelijk te hebben, maar ook om gelijk te halen. Als dat in de kleren van ‘de bourgeoisie’ moet, en met veel advertentieruimte bij multinationals als Facebook, dan is dat maar zo.
De gelijkenis met Vlaams Belang valt op. Als een ideale schoonzoon maakt Tom Van Grieken Vlaanderen klaar voor extreemrechts bestuur. Dan laat extreemlinks beter ook het ongewassen haar, de proletarische lompen of het rode boekje achterwege.
Op zijn verkiezingscongres deed voormalig voorzitter Peter Mertens hét strijdpunt van extreemlinks uit de doeken in wat het uniform van het nieuwe, ‘agile’ neoliberalisme mag heten: een colbert met witte gympjes. En ja, ‘tax the rich’ klinkt als een reclameslogan, zij het van de militante soort, met een imperatief à la ‘just do it’. Maar dan gericht tégen multinationals als Nike, en niet vóór hen.
Dat is een boodschap die altijd al resoneert, maar in tijden van slechte vooruitzichten al helemaal. Die miljonairstaks is vandaag het sterkste verkoopargument van een partij die het sowieso al goed in de peilingen doet. In de Knack-peiling behaalde de PVDA 11 procent, bijna dubbel zoveel als bij de verkiezingen in 2019. Die taks is een oud plan waarover al decennia wordt gedebatteerd, maar ook een evergreen die alleen maar groener wordt: als de rekeningen oplopen, moeten de sterkste schouders meer lasten dragen dan vandaag het geval is. Het is een idee dat alleen maar meer bijval kent, precies omdat het maar niet gerealiseerd raakt. En, opvallend, de marxisten doen er de laatste jaren alles aan om de obstakels uit de weg te ruimen.
Want het nieuws van het congres van dit weekend was niet de miljonairstaks an sich, maar het feit dat Hedebouw er stevig aan gesleuteld heeft. De taks is in dit land onder meer zo populair omdat elke Belg denkt dat hij die zelf niet zal hoeven te betalen – les riches, c’est les autres. In dat licht is het electoraal een goeie strategie om de groep die bij zo’n voorstel peentjes begint te zweten zo klein mogelijk te houden. En zie: terwijl de miljonairstaks van de PVDA vroeger mensen met een vermogen van één miljoen euro (bovenop het eigen huis) viseerde, komen er plots veel Vlamingen níét meer in het schootsveld. Sinds dit weekend treedt de miljonairstaks pas in werking vanaf vijf miljoen euro. Bovendien wordt het tarief verlaagd, van drie procent naar twee procent. Communist zijn in België, en zeker in het rijke Vlaanderen, het vraagt enige flexibiliteit. ‘Om er zeker van te zijn dat we de middenklasse niet treffen’, zoals Hedebouw het dit weekend expliciet verwoordde.
Rest nog dat kleine detail: het feit dat die miljonairstaks vandaag niet zo simpel te organiseren valt. Hedebouw herinnerde zijn publiek aan een uitspraak van Vooruit-voorzitter Melissa Depraetere tijdens het voorzittersdebat van Knack, Trends en Kanaal Z: ‘Een miljonairstaks is compleet onwerkbaar.’
Depraetere heeft daar best wel argumenten voor: als zo’n taks niet Europees, en het liefst wereldwijd, geheven wordt, dan verdwijnt het geld naar andere landen met een fiscaal vriendelijker regime, de zogenaamde ‘kapitaalvlucht’. Maar Hedebouw zag er – nog maar eens – een bewijs in van de capitulatie van Vooruit, ook als het over de regeringsvorming gaat: ‘Stop met alsmaar naar rechts te kijken.’
Intellectueel is dat antwoord op de kritiek van Depraetere alles behalve bevredigend – het is zelfs volkomen naast de kwestie. Maar Hedebouw weet: een deel van het volk is boos. Als het niet op de vreemdeling is, dan wel op de superrijken. Depraetere mag dan vandaag nog het gelijk aan haar kant hebben, de kiezer aanvaardt geen ‘nee’ meer als antwoord. Als het niet met een miljonairstaks kan, dan moet er een beter antwoord komen. Zoniet, dan zal de PVDA blijven winnen.
