Journalist Jan De Meulemeester: ‘Ik heb alles in huis om een paar maanden oorlog te overleven’

Een stroomgenerator, 180 liter water in speciale zakken, een transistorradio, gasflessen en een gasvuur. Collega-journalist Jan De Meulemeester, Head of Business News Trends en Kanaal Z, noemt zichzelf ‘geen prepper’, maar heeft niet gewacht op het Nationaal Crisiscentrum om zich voor te bereiden op noodsituaties.

Het Nationaal Crisiscentrum komt volgend jaar met een campagne om burgers te leren hoe ze zich kunnen wapenen tegen crisissen als cyberaanvallen, natuurrampen en epidemieën. NAVO-baas Mark Rutte zei onlangs dat we ons mentaal moeten voorbereiden op oorlog. Bedoeling is mensen weerbaar te maken. Als iedereen zelf is voorbereid, breekt er straks hopelijk minder chaos uit als een Russische cyberaanval het stroomnetwerk zou lamleggen. Journalist Jan De Meulemeester heeft nú al alles in huis om een aantal maanden zelfvoorzienend te kunnen overleven.

Hoe komt u daarbij?

Jan De Meulemeester: Mijn broer woont met zijn gezin in Zweden. Daar is het heel normaal om je als burger voor te bereiden op noodsituaties, en zelfs op oorlog. Dat heeft te maken met de dreiging van Rusland die Scandinavische landen, vanwege de geografische nabijheid, altijd al sterker voelden. Elke Zweed heeft een transistorradio op batterijen in huis, om de overheidscommunicatie te kunnen volgen als alle andere communicatienetwerken zijn uitgevallen. Zweden weten ook waar ze moeten gaan schuilen. Dat verbaasde mij aanvankelijk, maar inmiddels is de wereld veranderd. Je voorbereiden op oorlogssituaties lijkt niet meer zo vergezocht.

Toen kwam ook de coronacrisis, waarin mensen gekke dingen begonnen te doen, zoals massaal wc-papier en pasta hamsteren. En daarna de energiecrisis. Dat was voor mij de druppel. Geconfronteerd met de afhankelijkheid van Europa van dubieuze regimes die gas als chantagemiddel gebruiken, begon ik na te denken hoe ik zelfstandig zou kunnen functioneren en zo nodig off-grid gaan. En wat ik daarvoor in huis moet halen. Met de oorlog in Oekraïne en de verkiezing van Donald Trump is de wereld er ook niet stabieler op geworden. Mijn redenering is: als er zelfs maar 1 procent kans is op een grote nationale crisis – daarmee bedoel ik niet dat tanks België binnenrollen, wel dat nutsvoorzieningen en publieke diensten wegvallen – en ik kan er dankzij een kleine investering voor zorgen dat ik een aantal maanden zelfvoorzienend ben, dan is de keuze snel gemaakt.

U postte een lijstje op X, maar kunt u de belangrijkste dingen die u daarvoor hebt aangeschaft nog eens opsommen?

De Meulemeester: Ik heb op zolder tien speciale aluminium bewaarzakken voor water, die het Nederlandse leger ook gebruikt, waar telkens 18 liter in kan. Water blijft zo in alle omstandigheden vijf jaar lang perfect bewaard en drinkbaar. Een ander groot probleem is stroom. Als die wegvalt, heb je geen radio, geen gsm, geen verwarming meer. Dus heb ik een compacte noodgenerator gekocht, het type dat ze ook gebruiken in de bouw, voor circa 200 euro bij Brico. En natuurlijk ook een aantal kratjes benzine om die generator te doen draaien. Verder hebben wij een huis met een houtkachel. Daarom zorg ik ervoor dat we altijd minimaal één ton hout op voorraad hebben, genoeg om een winter mee door te komen. En natuurlijk hebben we ook een grote voorraad voeding, droog of in blik, die je lang kunt bewaren.

En verder nog?

De Meulemeester: Een EHBO-pakket, dat iedereen eigenlijk in huis moet hebben en dat je kant-en-klaar bij de apotheker kunt kopen. Alsook: verschillende zaklampen, zakmessen, en de uiterst belangrijke transistorradio op batterijen. Als je dat allemaal hebt klaarstaan, ben je al behoorlijk zelfredzaam. Mijn vrouw lacht weleens met al die aankopen, maar ik heb veel van die dingen online besteld en ze liggen gewoon op zolder, niemand heeft er last van.

Het Nationaal Crisiscentrum hoeft u dus niet meer te overtuigen?

De Meulemeester: Nee, en ik ben lang niet de enige. Ik ken een bekende Antwerpse ondernemer die daar héél ver in gaat.

Inderdaad: als je eenmaal begint met voorzorgsmaatregelen, waar eindigt het dan? Met een eigen schuilkelder?

De Meulemeester: Er zijn zelfs mensen die zich beginnen te bewapenen – voor de goede orde, ikzelf zeker niet. Maar ik kan me voorstellen dat je meegesleept wordt. Maar bij mij gaat het er vooral om voorbereid te zijn op de chaos en paniek die kunnen ontstaan als ons vanzelfsprekend gewaande comfort opeens wegvalt. Ik sprak twee weken geleden met een Nederlandse diplomaat in Brussel, die me vertelde dat in Nederland die veiligheidscultuur veel meer uitgesproken is dan bij ons. Volgens hem heeft dat te maken met vlucht MH17, het in 2014 door Russische separatisten neergeschoten vliegtuig boven Oekraïne, waarbij bijna 200 Nederlanders om het leven kwamen. Daardoor zit veiligheid daar vandaag meer top of mind dan bij ons.

Theo Francken (N-VA) postte op X een filmpje over verplichte wapentrainingen op Poolse scholen, met als bijschrift: ‘Bij ons wordt een nationaal weerbaarheidsplan uitgerold. Een eerste belangrijke stap. De tijden zijn aan het veranderen.’

De Meulemeester: Dat laatste klopt wel, denk ik. Ik ken zelf ook mensen die intussen hun wapenvergunning hebben behaald en wapens in huis hebben. Ze zijn ervan overtuigd dat de toestand in Europa grimmiger wordt en kan escaleren.

Oorlog in Oekraïne, klimaatrampen en epidemieën: moet de overheid ons overlevingsadvies geven?

NAVO-baas Mark Rutte spoort Europeanen ook aan om zich mentaal op oorlog voor te bereiden. Hoe doe je dat als je nooit oorlog hebt gekend?

De Meulemeester: Dat is natuurlijk heel erg moeilijk voor Europeanen van onze generatie, zonder enig referentiekader van wat oorlog echt betekent. Misschien moeten we het om te beginnen al eens vragen aan mensen hier die hun land zijn ontvlucht voor oorlog en conflict. Wij kunnen nog heel slecht om met onzekerheid. We streven op elk gebied naar een hyperveilige samenleving, waarin we ons voor alles verzekeren, tot en met stofzuiger, telefoon en de ziekte van een huisdier. Maar corona en energiecrisis hebben laten zien hoe kwetsbaar we zijn, en hoe dun dat laagje veiligheidsvernis wel is.