Voor het eerst krijgt PVDA toegang tot het leer van het Vlaams halfrond. Met de 26-jarige Jos D’Haese als fractieleider zet het van bij de aftrap een jongeling in de spits. ‘Ik heb onlangs mijn eerste loonbrief gekregen: om te duizelen.’
Wie vijf jaar geleden, toen een amper 21-jarige D’Haese de kiesdrempel net niet haalde, zijn spaarcenten inzette op een vierkoppige Vlaamse PVDA-fractie met een 26-jarige als voorzitter, die kon nu zijn fortuin op de Kaaimaneilanden parkeren.
Het is een unicum voor de arbeiderspartij die voor het eerst in haar bestaan de toegang tot het Vlaams parlement weet af te dwingen. ‘Het failliet van de traditionele politiek’ doopt D’Haese die indrukwekkende demarrage van zowel zijn partij als het Vlaams Belang. De jonge Borgerhoutenaar toont zijn pas gekregen parlementslaptop van 2.500 euro en somt de vele extralegale voordelen van het parlementswezen op. ‘Sommige ministers weten niet eens wat een brood kost.’
26 jaar, universitaire master in de biologie en overtuigd klimaatactivist. Uw profiel leest eerder als dat van een jonge Groen-politicus dan als van iemand die straks de arbeidersklasse in het Vlaams parlement gaat vertegenwoordigen.
JOS D’HAESE: ‘Die opmerking heb ik nog gekregen. (lacht) Maar ik vertrek vanuit een andere visie op de samenleving dan Groen. De visie van mijn partij is: eerst de mensen, niet de winst. Dat trekt zich ook door in het klimaatdebat waarin steeds meer marktoplossingen naar voor worden geschoven. Je hebt emissiehandel, je hebt de koolstoftaks, je hebt het rekeningrijden. Dat zijn allemaal oplossingen die denken in monetaire termen. Wij hebben veel raakpunten met Groen maar het verschil is dat zij in de marktvisie blijven zitten.’
Die kritiek lijkt aan te schuren bij hoe rechts de ecologisten in de hoek dreef: “de groene belastingtsunami”.
‘De oneliner dat mensen zich bij een blauw-groene as ‘blauw zouden betalen aan groene taksen’ hebben ze van ons overgenomen, en ik denk ook dat die opstelling Groen genekt heeft. Voor iedere oplossing kwamen ze terecht bij gewone mensen. Ik denk dan ook niet dat Groen in onze richting is opgeschoven.’
Misschien zijn jullie richting Groen opgeschoven. De PVDA leek in het zog van de klimaatmarsen plots een ecologische partij te zijn.
‘Maar wij zijn een ecologische partij! (fel) Mijn partij is groot geworden met de strijd tegen de loodvervuiling in Hoboken. Het verhaal van het fijn stof en de overkapping in Antwerpen komt onder andere van bij onze groepspraktijken waar dokters vaststelden hoe kinderen die naast de ring wonen puffertjes nodig hadden. Naast de mens is de tweede bron van welvaart de natuur.’
Krijgt u dat verhaal verkocht in fabriekshallen waar het einde van de maand belangrijker is dan het einde van de wereld?
‘Zoals de vakbonden stellen: ‘there are no jobs on a dead planet.’ Ik ben een van de weinige politici die al ecologische vormingen heeft gegeven voor petrochemiearbeiders en ik ben niet met hooivork en fakkel buitengejaagd. Mensen daar worden helemaal zot van beleidsmakers die hen zeggen hoe te leven terwijl zij weten welke verspillingen er in de industrie gebeuren. Die arbeiders mogen hun zwembadjes in de zomer niet vullen terwijl hun fabriek twee- tot driehonderd kubieke meter drinkwater (ongeveer 300 000 liter, red.) per uur verbruikt aan koeling. Dan weet je toch ook dat er iets structureel moet veranderen?’
Even terug naar 26 mei. Hoe kwamen die uitslagen binnen?
‘Emotioneel. Vanaf het eerste resultaat vanuit Heist-op-den-Berg binnenkwam wist ik dat het goed zat. Het was redelijk snel duidelijk dat Peter Mertens verkozen ging worden. Maar naarmate meer resultaten binnenkwamen leken ook Lise (Vandecasteele, red.) en ik het te halen. Onderweg naar de speech voor onze militanten bleek dat we ook in Oost-Vlaanderen verkozenen zouden halen. Het was overweldigend te weten dat we niet meer met enkelingen maar met een hele ploeg naar de parlementen trokken.’
Haalde de euforie het van de afkeer voor de hoge score van de partij aan dat andere uiterste?
‘Moest enkel het Vlaams Belang zijn doorgebroken, dan was ik nu wellicht depressief. Maar het gegeven dat ook ons balkje naar omhoog is gegaan, is hoopgevend. Het is goed te weten dat er mensen zetelen die het andere verhaal in het parlement vertellen. Een verhaal waarbij we niet naar beneden schoppen naar vluchtelingen en migranten, maar naar boven durven kijken.’
Nochtans lijkt het Vlaams Belang ook goed gescoord te hebben met een economisch zeer links programma. Zijn jullie verhalen zo verschillend?
‘De opkomst van ons beiden zegt vooral iets over het falen van de traditionele politiek. De meeste coalitiepartijen zijn de voeling met de realiteit totaal kwijtgeraakt. Kris Peeters komt even doodleuk zeggen dat we allemaal boven onze stand leven. Dat jarenlange asociale beleid heeft het Vlaams Belang goed weten te capteren met de hulp van Steve Bannon die tegenwoordig hier in Europa rechts helpt uitbouwen. Bannon heeft hen geleerd racisme te koppelen aan sociale demagogie eerder dan aan een neoliberale koers. Het Belang heeft inderdaad veel van ons programma gekopieerd al toont hun stemgedrag het omgekeerde. Zij hebben voor de loonblokkering gestemd, voor de jacht op langdurig zieken en tegen het verlagen van de lonen van ministers.’
Lees verder onder de foto
Ondertussen lijkt de ideologische kloof tussen PVDA en de socialisten enkel toe te nemen. Kwam de nederlaag van de SP.A als een vloek of een zegen?
‘Ik ga hier hun bilan niet opmaken. Maar historisch is de SP.A al sinds de jaren negentig stemmen aan het verliezen aan rechts. In die zin ben ik wel blij dat wij daar nu kiezers kunnen recupereren al zou ik niets liever hebben dan dat de progressieve partijen samen sterk kunnen staan. De SP.A gaat van vernieuwingsoperatie naar vernieuwingsoperatie en ik weet niet waar het eindigt. Mijn collega-fractieleider Conner Rousseau vertelde laatst in een interview dat hij niet veel boeken leest behalve af en toe iets over marketing. En dat hij daar uit leert dat een naamsverandering voor zijn partij geen slecht idee zou zijn. Dan denk ik niet dat je doorhebt wat er leeft in een samenleving en waarom je afgestraft bent.’
Rousseau zei in datzelfde interview dat de partij scherpere taal moeten spreken over migratie.
‘Dat was helemaal verontrustend. Het bedje van het Vlaams Belang is al gespreid door de N-VA. Het is compleet zot dat linkse partijen daarin meegaan. Je kan rechts niet verslaan op rechts. Ze gaan binnen vijf jaar nog harder worden afgestraft.’
Raoul Hedebouw benadrukte laatst dat PVDA wel degelijk communistisch is. Wanneer spreekt de partij ook eens scherpere taal over de uitwassen van dat systeem? Vooral het Maduroregime lijken jullie niet te willen veroordelen.
‘Die vraag krijgen we al elf jaar, sinds ons vernieuwingscongres waar we heel duidelijk hebben gezegd dat wij geen blauwdrukken of buitenlandse voorbeelden hebben. Ik ben na de val van de Muur geboren, ik heb al die uitwassen zelfs niet gekend en het interesseert me ook niet meer. (hevig) Wat mij interesseert is welke samenleving we hier gaan uitbouwen. Je vraagt toch ook niet aan CD&V om zich te verantwoorden voor de kruistochten?!’
Neen, maar veroordeel dan toch ondubbelzinnig de regimes waar het misloopt zodat die vraag niet meer komt?
‘Het is voor iedereen duidelijk dat er economische, sociale en democratische problemen zijn in een land als Venezuela. Langs de andere kant heeft de zogenaamde Bolivariaanse revolutie ook veel mensen uit de armoede gehaald. Het is een heel genuanceerd verhaal waarbij buitenlandse mogendheden Venezuela nu aan het destabiliseren zijn zoals ze ooit ook in Irak hebben gedaan. Dat heeft alles te maken met geopolitiek en weinig met ideologie. Wij zijn het eens over het feit dat er allerhande problemen zijn maar we zijn tegen buitenlandse inmenging. De vraag om veroordeling heeft niets meer met inhoud maar met framing te maken.’
Je hoort PVDA niet klagen wanneer het Vlaams Belang vragen krijgt over collaboratie, fascisme en de jaren ’30. Ook zij zullen het over ‘framing’ hebben.
‘Omdat daar concrete aanleiding toe is. Zij hebben wel juist de eindbaas van Schild&Vrienden binnengehaald, een organisatie met mensen die net als Hitler voor de Eiffeltoren gingen poseren en grappen maakten over de Holocaust. Ik zit met die mannen in debat. De taal die zij verkopen is niet te doen hè! (hevig) Dat neigt naar fascisme. Het is evident dat we het cordon sanitaire in stand houden.’
Houdt uw partij ook niet nog altijd een soort cordon in stand door een radicale omkeer van het systeem te bepleiten?
‘Nu we naar 580.000 stemmen zijn gegroeid, denk ik zeker niet dat we tegen windmolens vechten. Mensen hebben nood aan verandering. Je ziet dat overal. Burgers werken zich kapot voor een klein loon en op het einde houden ze een mager pensioen over. Dat systeem moet op de schop.’
Uw partijgenoten in het federaal halfrond, Maria Vindevoghel en Nadia Moscufo kunnen erover meepraten. Zij waren respectievelijk poetsvrouw en kassierster in de Aldi. Mist u als universitair dat gebrek aan concrete werkervaring niet om namens de arbeiders te spreken?
‘Ik heb als student in enkele grootwarenhuizen gewerkt en heb in de zomer nog paletten verpakt bij Katoen Natie. Weliswaar niet lang maar ik vind het wel belangrijk dat ik dat gedaan heb, zeker voor ik het parlement in ging. Ik ben ook blij dat er nu vier voormalige arbeiders naast Meryame Ketir (sp.a) in het halfrond zitten. Zo’n parlement is van de mensen afgesneden. Ik heb onlangs mijn eerste loonbrief gekregen: die cijfers zijn om te duizelen.’
Peter Mertens liet onlangs nog weten dat het deel van dat bedrag dat naar de partijkas vloeit onder andere voor sociale mediacampagnes gebruikt zal worden. Uw wedde wordt dus eigenlijk deels doorgestort naar een Amerikaanse multinational.
‘Dat is uiteraard jammer maar vroeger drukten wij folders en gingen de bossen eraan kapot. Vandaag is het een Amerikaanse multinational. Je moet als partij uiteindelijk zijn waar de mensen zijn en vandaag zijn dat Facebook en Instagram. Dat moeten we erbij nemen en dan hopen dat we in het parlement kunnen werken aan goede privacywetgeving.’
Dat PVDA op Vlaams niveau mee aan de knoppen zal zitten lijkt wel al uitgesloten met een formateur als De Wever.
‘Wij hebben onze prioriteiten op tafel gelegd en die waren voor hem blijkbaar niet belangrijk genoeg. De N-VA wil er ook plots een confederaal verhaal van maken terwijl dat helemaal niet is waar deze verkiezingen om draaiden bij het volk. Het ging over slechte lonen, over zorg, over wachtlijsten voor sociale woningen, over openbaar vervoer. Het woord confederalisme is tijdens de campagne nooit gevallen. Dat noem ik het kapen van de verkiezingsuitslag.’
Jullie hebben de mond vol over meer zorg en sociale solidariteit maar uiteindelijk stuurde PVDA maar drie te berekenen maatregelen richting het federaal Planbureau. Dat was ook niet echt geloofwaardig.
‘Het Planbureau vertrekt vanuit een zeker kader waarbij ze onze miljonairstaks al niet eens wilden berekenen. Onze eigen berekeningen klopten nochtans. Daar was toch wel sprake van een zekere ideologische opstelling.’
Zegt u nu dat een neutraal orgaan als het Planbureau een neoliberale instelling is?
‘Ik wil het niet met zoveel woorden zeggen. Het Planbureau werkt met economische kaders die worden aangereikt en die zijn redelijk eng. Maar goed: instellingen zijn er om veranderd te worden.’
Wanneer zal u tevreden zijn over uw mandaat?
‘Wanneer ik er na vijf jaar in slaag met mijn voeten op de grond, in de realiteit, te blijven staan. Ik wil blijven bijleren van mensen buiten het parlement. Maar ook om buiten dat parlement bepaalde bewegingen zoals de ecologische jongerenbeweging te versterken. Raoul Hedebouw heeft dat de voorbije jaren heel goed gedaan.’
Miljonairstaks
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
