Jean Deboutte van het Belgische Agentschap van de Schuld kijkt met toenemende verbazing naar de discussies over de nieuwe staatsbon binnen de regering-De Croo. ‘Er worden ons zeer vreemde suggesties gedaan.’
Op vier maart kunt u zich weer inschrijven voor een staatsbon van de Belgische overheid. De regering-De Croo moet het alleen nog eens raken over de precieze voorwaarden, en dat duurt deze keer aanzienlijk langer dan vorig jaar. In september haalde het Agentschap van de Schuld toen een historische 21,9 miljard euro op.
Een groot succes, dat voogdijminister Vincent Van Peteghem (CD&V) hoopt te evenaren. Het heeft er alleen alle schijn van dat de Open VLD, vier maanden voor de verkiezingen, hem zo’n vervolgsucces niet gunt.
De discussie binnen de regering gaat over de roerende voorheffing die moet worden betaald op die staatsbon: kan dat een voordelige 15 procent blijven zoals de vorige keer, of wordt dat beter teruggebracht naar 30 procent, het dubbele? Jean Deboutte, directeur bij het Agentschap, hoopt op het eerste, maar hij is vooral de in zijn ogen oneerlijke kritiek op de staatsbon hartsgrondig beu.
Jean Deboutte: Er wordt op de man gespeeld, terwijl het intellectuele niveau van het debat heel pover is. Wij hebben een voorstel uitgewerkt om in 2024 geld op te halen om de Belgische schulden te financieren, en wij raadden de regering daarin inderdaad aan om gebruik te maken van eenjarige staatsbons met de verlaagde roerende voorheffing van 15 in plaats van 30 procent. We zouden ons werk niet goed doen als we dat niet hadden geadviseerd. In september van vorig jaar heeft dat heel goed gewerkt. We hebben van over de hele wereld felicitaties gekregen, en andere landen zijn op zoek naar manieren om ons succes te kopiëren. De regering heeft het zichzelf ook mogelijk gemaakt om tot juni gebruik te maken van dat verlaagde tarief. De vraag was: waarom zou ze het niet doen?
De staatsbon heeft de begroting vorig jaar geld opgeleverd. Wij dachten dat dat geapprecieerd zou worden, maar dat is niet het geval.
Is zo’n voordeeltarief voor de staatsbon wel eerlijk?
Deboutte: Dat is een politieke, ethische discussie waar wij ons liefst buiten houden. De regering beslist daarover. Ik stel wel vast dat mensen voor geld op spaarboekjes meestal nul procent roerende voorheffing hoeven te betalen. Het kan natuurlijk zijn dat de regering zich bedenkt en terugkomt op haar beslissing van september. Ik zal daar vrede mee nemen, hoor. We zullen wel zien wat de uitkomst is.
U wilt in maart zes miljard euro ophalen. Bent u bang dat dat niet lukt als u de Belgen geen voordeeltarief van die roerende voorheffing kunt bieden?
Deboutte: Het maakt een aanzienlijk verschil voor geïnteresseerden. De rente die we bieden is ook al iets lager dan in september. Misschien lukt het zonder dat voordeel wel, en zijn we aangenaam verrast door het succes. Misschien lukt het niet.
Staatssecretaris voor Begroting Alexia Betrand (Open VLD) gaf een negatief advies: zij suggereert dat het verstandiger is om op lange termijn te lenen, aangezien die rentes lager staan.
Deboutte: Dat is een zeer vreemde suggestie, die ons trouwens ook door de Belgische banken wordt gedaan. De redenering klopt gewoon niet. Dat bedoel ik met het bedenkelijke niveau van het debat. Vorig jaar stond de rente op lange termijn ook al lager dan die op korte termijn, en hebben we ook een eenjarige staatsbon uitgegeven. Er is helemaal niets veranderd. Uiteraard: een lening op tien jaar is in de huidige omstandigheden het eerste jaar goedkoper voor de overheid dan een staatsbon op één jaar. Dat zal niemand ontkennen. Alleen gaan alle experts – ook mevrouw Bertrand trouwens – ervan uit dat de rentes op korte termijn de komende maanden en jaren zullen dalen. De rente van de Europese Centrale Bank staat momenteel historisch hoog, dat zal niet blijven duren. De kans dat we dat geld van die staatsbonnen na één jaar kunnen herfinancieren aan een lagere rente dan het geld dat we nu voor tien jaar ontlenen aan vaste rente, is dus groot.
Dit zijn geen discussies die tussen de soep en de pattatten worden gevoerd. Wat zou het met onze internationale reputatie ook doen als België nu plots 10 miljard meer op lange termijn op de markten probeert op te halen? Dat zorgt voor onzekerheid. We halen dit jaar al 45 miljard op lange termijn op, wat al heel erg hoog is in vergelijking met de jaren voor corona. We gaan echt niet meer doen, dat gaat gewoon niet. De enige reden waarom we onverwacht meer geld op lange termijn zouden willen ophalen, zal zijn als de begroting slechter blijkt te zijn dan ze vandaag al is. Dan kunnen we niet anders.
Dat is uiteraard ook een andere kritiek op de staatsbon: door dat voordelige tarief op de roerende voorheffing loopt de begroting ook inkomsten mis.
Deboutte: De Nationale Bank heeft cijfermateriaal over waar het geld voor de staatsbon vandaan komt. Een heel groot deel komt van de spaarboekjes. Zoals ik al zei: op dat geld wordt doorgaans geen roerende voorheffing betaald. Deze actie heeft, onder andere daardoor, de begroting vorig jaar geld opgeleverd. Wij dachten dat dat geapprecieerd zou worden, maar blijkbaar is dat niet meer het geval.
Nu wordt er ook gevreesd dat de uitstroom van geld op spaarrekeningen die banken in de problemen kan brengen.
Deboutte: Wij zijn zeer voorzichtig. De Nationale Bank heeft haar fiat gegeven over onze plannen om dit jaar in totaal 13,5 miljard met de staatsbon op te halen. Dat is al veel minder dan die 21,9 miljard euro van vorig jaar, die ook maar voor een jaar vaststaat bij ons. Daarna komt dat geld al weer vrij. We willen op vier maart ook maximaal 6 miljard euro ophalen, en zorgen ervoor dat we eventueel vroegtijdig kunnen afsluiten als we over die limiet dreigen te gaan. Het laatste wat we willen is banken in de problemen brengen, maar dit gaat allemaal echt over beperkte bedragen in vergelijking met het totale bedrag van wat gezinnen aan deposito’s hebben uitstaan.
Het oorspronkelijke idee van de staatsbon van vorig jaar was het opschudden van het bankenlandschap. De regering-De Croo hoopte dat banken hun eigen rentes zouden verhogen. Is dat gelukt?
Deboutte: Dat is weer zo’n debat waar het Agentschap liever uit blijft. We weten ook niet wat er was gebeurd zonder de staatsbon. De spaarrentes zijn hier en daar gestegen, en iedereen heeft wel verhalen gehoord over banken die plots aantrekkelijkere voorstellen deden, maar misschien was dat uiteindelijk vanzelf gebeurd. Als Agentschap van de Schuld zijn wij vooral blij dat we onze portefeuille hebben kunnen diversifiëren en nieuwe geïnteresseerden ons gevonden hebben.
Hebt u al ooit meegemaakt dat er zo veel discussies waren binnen de regering over uw werk?
Deboutte: Niet dat ik me herinner, nee. Wij respecteren uiteraard elke beslissing die genomen wordt. Het is enkel jammer dat dit misschien voor heel veel onduidelijkheid zorgt bij de Belgen. Wij hopen snel en heel helder te kunnen communiceren wat wij de spaarders kunnen aanbieden.
Straks zijn het verkiezingen, en beginnen er misschien weer maandenlang aanslepende regeringsonderhandelingen. In 2010 en 2011 zorgde dat ervoor dat de rente die België moest betalen om op de internationale markten te lenen begon op te lopen. Maakt u zich daar weer zorgen om?
Deboutte: In 2024 zal dat wellicht geen verschil maken. Zulke risico’s beginnen pas na een hele lange tijd te spelen. Ondertussen zijn er in Europa trouwens wel meer landen die veel tijd nodig hebben om een regering te vormen. Spanje, Nederland en Ierland maakten het ook al mee. Dat maakt België ook al minder uitzonderlijk.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier