‘Ja, die fijne Airbnb draagt bij tot de wooncrisis in Vlaanderen’

De explosie aan Airbnb’s in toeristische bestemmingen leidt tot woede bij de plaatselijke bevolking. Ook bij ons zet Airbnb druk op de woningmarkt, stelt Pieter-Paul Verhaeghe in naam van denktank Minerva. ‘Willen we buitenlandse scenario’s vermijden, dan moeten we nu ingrijpen.’

Bouwen, bouwen en nog eens bouwen. Zo luidt een veel gehoord devies om de wooncrisis in Vlaanderen te bezweren. Door het bouwen van nieuwe (sociale) woningen zal het aanbod stijgen en zullen de prijzen dalen. De Vlaamse woonmonitor toont echter aan dat we helemaal niet met een tekort aan woningen in Vlaanderen zitten. In de meeste gemeenten zijn er meer woningen dan huishoudens. Het ‘overaanbod’ aan woningen is zelfs het hoogste in de steden, net die plek waar de wooncrisis zich het hardste laat voelen.

Hoe komt dit?

Een belangrijke verklaring is dat veel woningen leeg staan of worden gebruikt als studentenkamer, tweede verblijf of vakantiewoning. Zeker dit laatste wordt een groeiend probleem in onze steden. Meerbepaald de woningen die ‘gedeeld worden’ via Airbnb zorgen mee voor de krapte op de woningmarkt.

De oorspronkelijke filosofie van Airbnb was dat lokale inwoners hun woning voor een korte periode konden verhuren aan toeristen. Dat was een win-win situatie. De toeristen konden iets huren bij lokale inwoners in vaak minder toeristische buurten, leerden zo de stad beter kennen en kregen tips van locals. De lokale inwoners op hun beurt konden een centje bijverdienen en het toerisme mee helpen te kanaliseren naar minder drukke buurten.

Van die filosofie blijft helaas niet veel meer over.

Slogans tegen massatoerisme

De Airbnb markt wordt steeds meer gedomineerd door professionele spelers. Zij verhuren woningen voor langere tijd op Airbnb. Het gaat bovendien niet langer over de woning die ze zelf betrekken, maar om tweede verblijven, investeringspanden of woningen die tot voor kort werden verhuurd op de lokale huurmarkt. Op die manier verdwijnen woningen van de lokale (huur)markt naar de Airbnb markt voor toeristen en zakenreizigers.

Het is moeilijk om de grootte van het probleem in Vlaanderen in te schatten. De multinational Airbnb deelt immers nauwelijks data over haar activiteiten met onderzoekers, journalisten of overheden. Het databedrijf Inside Airbnb schat het aantal in Brussel op 6.119 woningen, in Antwerpen op 2.870 en in Gent op 1.311. Eigen onderzoek berekende dat er op die manier reeds circa 5.000 woningen van de lokale woningmarkt in Brussel verdwenen, of omgerekend 1 procent van het Brusselse woningaanbod. Ongeveer een kwart van de Airbnb’s in Brussel wordt bovendien aangeboden door grote spelers die drie of meer appartementen tegelijkertijd verhuren.

Het bouwen van extra woningen blijft zeker nodig, maar op die manier wordt het wel een vestzak-broekzak operatie. Wat we met veel moeite bijbouwen aan woningen verdampt ten dele onder de toeristische zon van Airbnb. Een kleiner aanbod van woningen heeft bovendien ook een impact op de huurprijzen. Net zoals in andere buitenlandse steden zien we in ons land dat de huurprijzen sneller stijgen in buurten met veel Airbnb’s.

Het is daarom niet verwonderlijk dat er steeds meer protest komt tegen Airbnb. Wie vandaag steden als Barcelona, Lissabon, Amsterdam of Venetië bezoekt, ziet geregeld slogans op muren gespoten tegen het massatoerisme en tegen Airbnb specifiek. De lokale inwoners zijn het er beu en de overheden proberen zo goed als zo kwaad mogelijk Airbnb aan banden te leggen. Vaak tevergeefs.

Wat kan je zelf doen?

Het is bij ons echter nog niet te laat om het tij te keren. Willen we buitenlandse scenario’s vermijden, dan moeten we wel nu ingrijpen. Voor alle duidelijkheid, ik ben niet tegen Airbnb, maar wel vóór een Airbnb dat trouw blijft aan haar oorspronkelijke deelfilosofie. De overheid kan veel doen om de problematiek aan te pakken, maar hier alvast twee prioriteiten.

Eerst en vooral moet er meer worden gecontroleerd. Veel woningen worden illegaal op Airbnb verhuurd zonder de nodige vergunningen en zonder belastingen op de huurinkomsten te betalen. In navolging van het Brusselse gewest zou Vlaanderen dan ook meer op inspectie moeten inzetten. Brussel wist op die manier reeds 500 woningen te recupereren en terug op de reguliere woningmarkt te brengen.

Daarnaast pleit ik er voor dat iedere aanbieder maximum één woning op Airbnb mag verhuren. Deze ‘One Host, One Home’ regel werd reeds succesvol in verschillende Amerikaanse steden ingevoerd en zorgde voor een drastische daling van het aantal Airbnb’s aangeboden door professionele spelers. Wie meer woningen tegelijkertijd wil verhuren, mag dit uiteraard nog steeds, maar dan wel volgens de gangbare regelgeving van toeristische logies zoals hotels of B&B’s en niet onder het mom van Airbnb.

Naast de overheid kan burgers zelf ook iets doen om het probleem aan te pakken. De kans is groot dat je dit opiniestuk leest tijdens of na een hopelijk deugddoende vakantie in één of ander zonnig oord. Als je op reis gaat en je plant op Airbnb iets te huren, vermijd dan de grote professionele spelers op het platform. Zoek in de plaats een woning die effectief wordt gedeeld door een kleine, lokale verhuurder. Op die manier bescherm je de lokale woningmarkt en maak je kans op een echte authentieke ervaring via Airbnb.