‘Is het discriminerend om voor te stellen om snelrecht toe te passen bij bewezen feiten door asielzoekers?’

‘Hoe vaker we het systeem kunnen toepassen hoe beter. Voor alle rechtszaken en voor iedereen’, schrijft Kamerlid Sophie De Wit (N-VA). ‘Een daadkrachtig optreden van Justitie is dus ook in het belang van alle vluchtelingen en asielzoekers die hier met de beste bedoelingen zijn.’

In Knack van deze week maakte Walter Pauli, onder verwijzing naar de voorpagina van Het Laatste Nieuws van afgelopen maandag, brandhout van mijn voorstel om snelrecht toe te passen, onder meer op asielzoekers. Voor hem was het steekvlampolitiek en bovenal discriminatie. Het voorstel werd vergeleken met de Jim Crowe-wetten uit de tijd van de segregatie in het Amerika van de jaren ’50.

Voor alle duidelijkheid. Op geen enkel ogenblik heb ik met dit voorstel welke groep ook willen stigmatiseren, laat staan discrimineren. Dat heb ik ook uitgelegd wat verder in dezelfde krant.

Maar nu het stof wat is gaan, liggen, zet ik toch graag één en ander (snel) recht.

Vooreerst: het voorstel van snelrecht deed ik al namens de N-VA in de plenaire vergadering van 21 januari. De rel rond het zwembad in Koksijde gebeurde het weekend daarop. Dat het voorstel nu wordt weggezet als ‘steekvlampolitiek’, een reactie op de feiten in Koksijde, houdt geen steek. Maar dat is niet de essentie.

Wel essentieel is dat snelrecht toepassen geen discriminatie inhoudt. Integendeel.

Het is een toepassing van een bestaande rechtspraktijk op een situatie die zich bij niet-complexe feiten ideaal laat leiden tot dat snelrecht. Niet meer, niet minder.

Voordelen

In eerste instantie maakt het N-VA-voorstel het mogelijk om vaker snelrecht toe te passen wanneer dat kan. Justitie is nog steeds een traag werkend orgaan en een uitspraak kan al snel enkele jaren op zich laten wachten. Daar is niemand bij gebaat. Snelrecht bestaat in onze rechtssysteem en het is dan ook aan te raden om snelrecht toe passen wanneer dat kan, bijvoorbeeld wanneer de dader op heterdaad is betrapt of wanneer een zaak niet al te complex is. Snelrecht biedt voor alle partijen een voordeel: de beklaagde weet snel welke veroordeling er boven zijn hoofd hangt. En wanneer de beklaagde onschuldig is, moet hij tenminste geen jaren wachten voor zijn naam gezuiverd wordt. Maar ook voor het slachtoffer heeft snelrecht zijn troeven: de dader wordt snel veroordeeld en loopt niet langer vrij rond. Over de voordelen van snelrecht is iedereen het eens. Toch wordt het nog te weinig algemeen toegepast.

Snelrecht wordt momenteel wel toegepast op bepaalde groepen van personen, zoals winkeldieven. Ook hooligans worden vaak onmiddellijk berecht via snelrecht. De maatschappij geeft daardoor het duidelijke signaal dat hooliganisme snel en daadkrachtig wordt aangepakt. Daden van hooliganisme zijn de voorbije jaren aanzienlijk gedaald in België. Bovendien zijn hooligans vaak supporters van een buitenlandse clubs. Om te vermijden dat de dader allang weer thuis zit, wordt snel gehandeld. Iedereen vindt die werkwijze goed. Bij de toepassing van het snelrecht voor hooligans heeft nog niemand verwezen naar discriminatie, laat staan de Jim Crowe-wetten.

Snelrecht bewijst dus al in de praktijk zijn nut. Bovendien hebben seksuele delicten voor Justitie een hoge prioriteit. Als we daarop snelrecht kunnen toepassen als het kan, moeten we dat ook doen. Maar ook voor andere criminele feiten is snelrecht aangewezen. Hoe vaker we het systeem kunnen toepassen hoe beter. Voor alle rechtszaken en voor iedereen. Maar is het dan discriminerend om voor te stellen dat ook bij bewezen feiten door asielzoekers best snelrecht wordt toegepast? Allesbehalve.

De voorbije maanden moesten we vaststellen dat Justitie vaker in het nieuws kwam doordat asielzoekers werden vrijgelaten die verdacht werden van winkeldiefstal, vechtpartijen, aanrandingen of zelfs verkrachting. Daar waren ook daders bij die op heterdaad betrapt werden en van wie de schuld niet wordt betwist. Staatssecretaris voor asiel en migratie Theo Francken (N-VA) liet hen ter beschikking stellen van de regering en opsluiten in een gesloten centrum. Maar daarmee begeven de staatssecretaris en de Dienst Vreemdelingenzaken zich in een grijze zone. Zeker om een asielaanvraag stop te zetten of een asielzoeker uit te wijzen, is een effectieve veroordeling nodig. Snelrecht kan voor die snelle veroordeling zorgen, terwijl toch alle waarborgen van een fair proces zijn gegarandeerd. Want laat daar geen misverstand over bestaan. De snelrechtprocedure verloopt niet anders, alleen sneller. De beklaagde verliest geen enkele waarborg. Alleen verandert die grijze zone voor de overheid met een snellere uitspraak in een witte zone. Daar heeft de overheid alle belang bij.

Ook voor asielzoekers biedt snelrecht voordelen. De laatste weken werd duidelijk dat niet elke opgesloten asielzoeker effectief schuldig is. Een tijdig onderzoek en een snelle rechterlijke beslissing brengen duidelijkheid. Het vermijdt dat iemand lange tijd onschuldig wordt opgesloten in een asielcentrum of gevangenis.

Ook niet onbelangrijk is dat snelrecht ervoor zorgt dat de bevolking ziet dat er daadkrachtig wordt opgetreden tegen criminele feiten. Dat gebeurt momenteel nog te weinig. Die onduidelijkheid holt het draagvlak voor vluchtelingenopvang uit. Een daadkrachtig optreden van Justitie is dus ook in het belang van alle vluchtelingen en asielzoekers die hier met de beste bedoelingen zijn. Tot slot mogen we zeker de slachtoffers niet vergeten. Ze krijgen via snelrecht een duidelijk signaal dat Justitie werk maakt van hun zaak en hen niet in de kou laat staan. Dat geldt voor alle misdrijven.

In het specifieke geval van criminele asielzoekers die effectief slachtoffers hebben gemaakt, is het voordeel van snelrecht bijna evident. Justitie kan het zich niet permitteren om hen tijdelijk vrij te laten en pas over enkele jaren een oordeel te vellen. Asielzoekers hebben niet noodzakelijk een vaste verblijfplaats. Het vluchtgevaar is bij hen veel groter. De kans dat ze doorreizen naar een ander land is reëel. Op die manier blijven ze onbestraft. Meer zelfs, ze kunnen in het volgende gastland perfect opnieuw slachtoffers maken.

Slachtoffers van criminele asielzoekers hebben dus alle belang bij een snelrechtprocedure. In dit geval zou snelrecht weigeren zelfs een discriminerend kunnen zijn naar de slachtoffers toe. Het is immers reëel dat, zonder snelrecht, de dader bij de uiteindelijke behandeling door justitie is gaan vliegen. En dan staat het slachtoffer in de kou.

Wil de regering Michel haar eigen asiel- en migratiepolitiek niet ondermijnen, dan is het belangrijk dat ze aantoont dat criminaliteit onder asielzoekers niet onbestraft blijft. Dat doet Justitie nog te weinig. Ook minister Geens kan daar zijn steentje toe bijdragen.

Iedereen is gelijk voor de wet. Maar de wet staat ook toe dat ongelijke situaties een ongelijke behandeling krijgen. Denk maar aan het jeugdsanctierecht.

De N-VA pleit voor de invoering van meer snelrecht, op álle vlakken van Justitie en voor élke dader. Maar er is niets mis met een voorstel om aan snelrecht te denken voor een bepaalde doelgroep, zoals winkeldieven, een bepaald fenomeen of voor welbepaalde feiten. Net zoals er goede redenen zijn om snelrecht toe te passen op feiten gepleegd door winkeldieven, druggebruikers en hooligans, zijn er goede redenen om na te denken over de toepassing van snelrecht op door asielzoekers gepleegde feiten. Dat wegzetten onder het mom van discriminatie zorgt er al te gemakkelijk voor dat het daadwerkelijke debat uit de weg wordt gegaan.