Verschillende rechtbanken sturen de Vlaamse regering ontredderd de vakantie in. Zowel een miljardeninvestering in de Antwerpse haven als drie andere hoekstenen van het beleid onder minister-president Jan Jambon (N-VA) kregen een rechterlijke bolwassing. ‘Ferm dagje.’
Alsof de rechters nog snel een stapeltje dossiers hebben afgewerkt vooraleer te genieten van hun welverdiend verlof. Zo voelt het resem rechterlijke uitspraken aan de vooravond van de nationale feestdag aan. Niet alleen in de Antwerpse haven heerst er een rouwstemming, ook aan het Martelaarsplein, het epicentrum van de Vlaamse regering, hangen de vlaggen halfstok.
1. Geen vergunning voor Ineos
De eerste bom kwam van de Raad voor Vergunningsbetwistingen. De rechters vernietigen de omgevingsvergunning van ‘Project One’, de ethaankraker van chemiereus Ineos. Een investering waar meer dan 4 miljard euro mee is gemoeid, volgens de plannen goed voor 450 jobs. De reden: stikstof (of wat had u nu gedacht?).
Project One is niet alleen een paradepaardje van Antwerps burgemeester en N-VA-voorzitter Bart De Wever, maar ook van de Vlaamse regering, die via haar investeringsfonds een waarborg gaf van maximaal 500 miljoen euro, de hoogste waarborg ooit.
Volgens de Raad heeft de Vlaamse regering ‘niet zorgvuldig beslist waarom de bijkomende stikstofdepositie niet schadelijk is voor de natuur in de Brabantse Wal’, een beschermd natuurgebied over de grens met Nederland.
Zowat iedereen ziet in de uitspraak zijn of haar gelijk bevestigd. Volgens Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) en haar voorzitter De Wever is er dringend nood aan een stikstofdecreet. ‘De jarenlange vertragingsmanoeuvres in het stikstofdossier op vraag van de Boerenbond komen met een hoge prijs’, tweet Demir met een sneer naar coalitiepartner CD&V.
(Lees verder onder de preview)
Voor Open VLD-parlementslid Gwendolyn Rutten toont de uitspraak dan weer dat de ministeriële instructies van Demir, waarmee ze de regering eerder deze week op stelten zette, dienen ingetrokken te worden. Ook Kurt Deketelaere (KU Leuven), professor milieurecht, gewezen CD&V-kabinetschef en lid van de raad van bestuur van de MRBB, de holding boven de Boerenbond, wijst in de eerste plaats naar Demir. ‘De Raad bevestigt haar eerdere rechtspraak en haalt vernietigend uit naar minister Demir, die de vergunning verleende en zelfs haar eigen illegale ministeriële instructie niet naleefde.’
Hoe het ook zij, de vernietiging verhoogt de druk op de Vlaamse regering om zo snel mogelijk tot een stikstofdecreet te komen. Zuhal Demir toont goede wil, maar vergeet teamspeler te zijn, terwijl CD&V niet over haar eigen schaduw durft te stappen. Zeker is wel: eenzijdig blokkeren en bruuskeren door de Vlaamse regeringspartners blijft niet zonder gevolg.
2. Nieuwe voorwaarden voor Diyanet-moskeeën? ‘Strijdig met vrijheid van godsdienst’
Maar het bleef niet bij Ineos. Luttele uren later was het aan het Grondwettelijk Hof om met een resem arresten een aantal hoekstenen van het Vlaamse regeringsbeleid onderuit te halen.
Minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers (Open VLD) krijgt een juridische tik op de vingers. Via nieuwe erkenningsvoorwaarden wilde hij de buitenlandse financiering van moskeeën aan banden leggen. Dat was vooral gericht op de Diyanet-moskeeën, die hevig onder invloed staan van Turkije. Voor drie van de moskeeën startte Somers een schorsingsprocedure op die kan leiden tot het tijdelijk opheffen van de erkenning.
Maar wat blijkt? De nieuwe erkenningsvoorwaarde blijkt niet te stroken met de vrijheid van godsdienst, zo stelt het Grondwettelijk Hof. Somers zegt het arrest ‘grondig te bestuderen en analyseren’.
Volgen moraalfilosoof Patrick Loobuyck (UAntwerpen) viel de uitspraak te verwachten. ‘Je voelt dat het decreet erg op de islam was gericht, maar vooraf al had ik opgemerkt: hoe kan je het katholicisme indenken zonder “beïnvloeding” uit Rome? Het kabinet-Somers heeft werk aan de winkel.’
3. Verplicht 180 euro betalen voor taalcursus? ‘Discriminatie’
Een andere symbolische beslissing binnen het Vlaams inburgeringsbeleid wordt evenzeer geschrapt door het Hof: de verplichte betaling – zonder sociale correcties – van 180 euro voor het vormingspakket Nederlands tweede taal (NT2) van het inburgeringstraject. Ongeveer 26.000 inburgeraars volgen die cursus, verspreid over 113 locaties in Vlaanderen. Alleen wie de cursus vrijwillig volgt, zou nog vrijstellingen krijgen.
Jo De Ro, topman van het Agentschap Inburgering en Integratie, verdedigde die beslissing recent nog in Knack. ‘Vergelijk het met een universiteit: het inschrijvingsgeld is ook veel lager dan het ware kostenplaatje van je studie.’
Maar die uitleg volstaat niet, vinden de rechters. ‘Hoewel het Hof in beginsel ook geen probleem heeft met de afschaffing van een vrijstelling, vermindering of terugbetaling’, luidt het arrest, ‘is het evenwel discriminerend die modaliteiten af te schaffen voor de meerderjarige verplichte inburgeraars, terwijl de vrijwillige inburgeraars en andere cursisten wel nog van die sociale correcties kunnen genieten.’
‘De bedoeling van die vernieuwing was om de Vlaming te tonen dat de regering streng is voor inburgeraars’, zegt professor Loobuyck. Maar ook hier mag de Vlaamse regering opnieuw naar de tekentafel. Volgens onderwijsminister Ben Weyts (N-VA) is het probleem ‘niet onoverkomelijk’.
4. Inburgeringsplicht? ‘Niet redelijk verantwoord’
En dan is er nog de vernietiging van een andere symbolisch belangrijke vernieuwing. De regering-Jambon besliste om de Vlaamse sociale bescherming, een verplichte verzekering, pas toegankelijk te maken na 10 jaar onafgebroken in Vlaanderen (of Brussel) te hebben gewoond, in plaats van 5. Bovendien was er een nieuwe voorwaarde: voldoen aan de inburgeringsplicht. Het Grondwettelijk Hof vindt die laatste voorwaarden niet ‘redelijk verantwoord’. Volgens het zogenaamde standstill-principe kan het recht op sociale zekerheid immers niet bemoeilijkt worden zonder zo’n verantwoording.
‘Ook hier probeerde men de Vlaming duidelijk te maken dat de regering streng is voor nieuwkomers’, zegt Loobuyck. Bij aanvang van zijn regering zei minister-president Jan Jambon (N-VA) nog dat ‘het toegangsticket tot onze samenleving duurder wordt’. Het Grondwettelijk Hof steekt daar op een aantal vlakken dus een stokje voor.
‘Ferm dagje’, klinkt het bij een regeringsbron met gevoel voor understatement. Patrick Loobuyck windt er minder doekjes om: ‘Dit is een pijnlijke dag voor de Vlaamse regering.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier