‘In ongeveer elke mens zit tegelijkertijd een pester, een gepeste en een omstaander’

‘Waar mensen zijn, wordt er gemenst, soms op heel andere wijze wanneer lichten, camera’s of microfoons uit staan’, schrijft Trudo Herman naar aanleiding van de Week tegen Pesten, die vandaag van start gaat.

“Waar mensen zijn, wordt er gemenst,” liet een oud-collega zich wel eens ontvallen. Inderdaad. Waar mensen zijn, komen er naast aangename omgangsvormen soms wel onbeleefdheden, ruzies en zelfs oorlogen voor. Kinderen zijn daar over het algemeen gelukkig minder in bedreven dan volwassenen, maar het blijft belangrijk om er opvoedkundige aandacht aan te besteden. Des te meer als het over pesten gaat.

De 19^e Vlaamse Week tegen Pesten (2 tot 9 februari 2024) is hiertoe een mooi initiatief. Op de site wordt een oproep gedaan om zich niet alleen tijdens die week, maar natuurlijk heel het jaar in te zetten tegen pesten. Er zijn veel uitgewerkte activiteiten te vinden, waarbij bijvoorbeeld wordt uitgelegd dat anders zijn ok is, het uiten van andere meningen ook, dat we het best positief houden online, dat we liever complimenten geven, en nog heel wat andere zinvolle zaken.

Niet elke onbeleefdheid of ruzie kan worden gelinkt aan pesten, en een toename van meldingen mag niet worden verward met een toename van pesters. In welke mate er een respectvolle en rustige groepssfeer aanwezig is, met weerbare kinderen of jongeren, speelt daarbij een grote rol. Inzien dat die rustige weerbaarheid ook afhankelijk is van slaap-, voeding- en bewegingsgewoontes, is van belang bij elke opvoeding. Veilige en gedisciplineerde leer- en werksituaties met voldoende mogelijkheden tot concentratie en ontspanning, voorkomen veel pestproblemen.

We waken er best over dat we niet gaan stigmatiseren en mensen indelen in pesters, gepesten of omstaanders, zoals bij het inblikken van een derderangs cowboyfilm, waarbij een denkbeeldige kloof wordt benadrukt tussen goeden en slechten. In ongeveer elke mens zit tegelijkertijd een pester, een gepeste en een omstaander. Wie van de drie het meest zichtbaar wordt, op welk moment en waarom, is interessant om te bestuderen, ook tijdens de Vlaamse Week tegen Pesten. Waar mensen zijn, wordt er gemenst, soms op heel andere wijze wanneer lichten, camera’s of microfoons uit staan.

(Lees verder onder de preview.)

Vlaamse Week tegen Pesten: ‘Ik heb me vaak in het toilet opgesloten’

Het is ook zinvol aandacht te besteden aan de mate waarin we kinderen of jongeren gaan beschermen. Het totaal overnemen door ouders of opvoeders wanneer er een vermoeden is van onenigheid, ruzie of pestgedrag is geen goed idee. Het blijft belangrijk dat kinderen leren omgaan met het wel en wee van sociale interacties. Wanneer ze leren fietsen, kan dit gepaard gaan met angst, pijn of frustraties. Dit is geen reden om hen het stuur te ontnemen. Natuurlijk moet er worden ingegrepen wanneer zaken uit de hand dreigen te lopen, maar het blijft belangrijk hun lontjes de kansen te geven te kunnen groeien. Waar mensen zijn wordt er gemenst.

Ten slotte wil ik nog aanstippen dat onze jeugd niet blind of doof is voor sociale interacties tussen volwassenen. Onze commentaren over anderen dringen diep tot hen door, ook via de media. Veel mensen die werken voor mediabedrijven of politieke partijen, worstelen met de wetenschap dat hun boodschappen steeds meer moeten opbrengen. ‘Nieuws’ wordt vaak polariserend, alarmistisch en met veel herhaling in de etalage gezet, terwijl genuanceerde en minder hippe overtuigingen in de hoek blijven staan, zoals bij het pesten. Dit heeft ook impact op leerlingen, maar telkens we hun kunnen uitleggen dat de etalage in de hand slechts een deel is van de werkelijkheid, leren we ze positief mensen tussen de mensen.

We duimen voor een succesvolle Vlaamse Week tegen Pesten, een week die kan uitgroeien tot een maand, een jaar of een eeuw.

Trudo Herman is 42 jaar leerkracht geweest. Sinds dit schooljaar is hij met pensioen.