‘In de landen die al een klimaatwet hebben, is weinig te merken van democratisch verval’

‘Zijn het niet net de klimaattwijfelaars zoals Marc De Vos die medeplichtig zijn aan schuldig verzuim, en wel omdat ze doortastend klimaatbeleid tegen elke prijs willen afremmen’, schrijft Dirk Holemans van Oikos. In een column stelde De Vos ‘dat de klimaatbetogers met hun goede voornemens ook de weg naar de hel kunnen plaveien‘.

Je moet er bijzonder talent voor hebben, om zo’n stuk te schrijven. Net nadat Australië de heetste eindejaarsperiode ooit kende, waarbij alle hitterecords sneuvelden, rivieren opdroogden, steenfruit kapot kookte aan de bomen en dieren massaal stierven. Tekenen van een verontrustend veranderend weerpatroon dat het Australische KMI in haar tweejaarlijkse rapport duidelijk linkt aan klimaatverandering. Juist dan schrijft Marc De Vos, decaan aan de Macquarie University in Sydney en Itinera fellow omomwonden het volgende: ‘Welke omvang de klimaatopwarming heeft, of de mens er iets aan kan doen, en welke gevolgen de klimaatopwarming heeft, in het bijzonder voor onze contreien, staan niet vast.‘ Dat kan tellen als negatie van een pak wetenschappelijke rapporten. U leest het goed: het staat niet vast dat de mens iets kan doen aan klimaatopwarming of wat de gevolgen zijn. Hier is niet meer of minder dan een merchant of doubt aan het woord in het klimaatdebat.

In de landen die al een klimaatwet hebben, is weinig te merken van democratisch verval.

Daarbij blijft het niet. Daarop haalt De Vos in de meest onwaarschijnlijke termen uit naar de klimaatbetogers. Let wel, hij vindt ze zogezegd sympathiek maar in wat volgt klinkt alleen diepe minachting. Want omdat ze een bindend klimaatbeleid een prioriteit vinden en een klimaatwet eisen, is geen krachtterm te min. Leest u even mee: de klimaatbetogers zijn niet alleen doemdenkers – dat verwijt kennen we al van Maarten Boudry – maar ze dragen de kiemen in zich van klimaattotalitarisme, hun emotie is het basisingrediënt ‘van elke totalitaire ontsporing in de bloedige annalen van de mensheid’. Mocht u dat niet genoeg vinden, dan doet De Vos er graag nog een schepje bovenop: de klimaatagenda is te vergelijken met het communisme en het islamisme, de opstap naar absolutisme en mensontering zoals in dictaturen.

Je zal maar als tiener je engageren in deze samenleving voor de ecologische kwestie. Jongeren zo openlijk schofferen, het is meer dan bevreemdend. Mocht het trouwens nog nodig zijn om op te merken: de redenering raakt ook feitelijk kant noch wal. Want in de landen die al een klimaatwet hebben, is weinig te merken van democratisch verval. Of gaat het dan echt steil bergaf in al de Scandinavische landen en Nederland? Als drogredenering voor een professor kan dat dus tellen.

Waarvoor deze onwaarschijnlijk agressieve uitval moet dienen, wordt duidelijk in de rest van het opiniestuk. De klimaatjongeren durven het aan kritische vragen te stellen bij ons economisch systeem, het kapitalisme. Daar stopt duidelijk de vrije meningsuiting voor De Vos. Want het kapitalisme staat voor hem voor economische vrijheid. Vragen om een fundamentele bijsturing van het huidig economisch model die de leefbaarheid op aarde onderuit haalt, dat is automatisch hetzelfde als communist zijn. Een pijnlijk simplisme voor een academicus.

Nochtans noemde de eminente Britse econoom Nicolas Stern klimaatverandering het resultaat van ‘het grootste marktfalen dat de wereld ooit heeft gezien‘. Al meer dan tien jaar geleden stelde hij dat het bewijs van de ernst van de risico’s, verbonden met uitgestelde of non-actie, overweldigend is. Hij voegde eraan toe dat ‘het probleem diep onrechtvaardig is, omdat de rijke landen het grootste deel van de huidige voorraad broeikasgassen hebben veroorzaakt en de arme landen het zwaarst en het hardst zijn getroffen – wat betekent dat de rijke landen het voortouw moeten nemen’.

Maar dat ziet Marc De Vos anders, hij onderschrijft het discours van de zogenaamde climate delayers, zeg maar klimaattreuzelaars of klimaattwijfelaars. Zij trekken de klimaatverandering niet in twijfel, maar halen alles uit de kast om de samenleving, en de daarbij horende machtsverhoudingen, niet te moeten veranderen. Een mooi staaltje daarvan zagen we in februari in de Verenigde Staten. Toch vroeg een groep Amerikaanse klimaatspijbelaars aan de Democratische senatrice Dianne Feinstein waarom ze het voorstel voor een doortastende Green New Deal niet wilde steunen. Haar antwoord was dubbel: zo’n doortastend klimaatbeleid is onbetaalbaar, en bovendien ‘Ik doe dit al meer dan dertig jaar. Ik weet wat ik doe.’

Zo toont zich een nieuwe kloof tussen zij die denken dat we klimaatverandering heel rustig kunnen aanpakken en de groep die de urgentie van de klimaatverandering onderstrepen op basis van klimaatonderzoek. Wat dat laatste betreft is er ten andere geen gebrek: tijdens het schrijven van dit stuk viel het bericht binnen van opnieuw een omvattend onderzoek dat toont dat klimaatverandering zich veel sneller doorzet dan voorheen gedacht. De Noordpool warmt drie keer sneller op dan voorheen ingeschat, waardoor zelfs co-auteurs van het rapport geschrokken reageren. Dat was maar enkele dagen nadat wetenschappers voor het eerst de impact van de klimaatverandering specifiek voor Canada in kaart brachten. In het Canada’s Changing Climate Report blijkt duidelijk dat Het klimaat in Canada is opgewarmd en zal blijven opwarmen, onder invloed van menselijke activiteiten.

Klimaattwijfelaars zoals De Vos wijzen hooghartig de analyse van de hand die wijst op de fundamentele onrechtvaardigheid vervat in de opwarming van de aarde, namelijk onze verantwoordelijkheid als historisch grote uitstoter van broeikasgassen. De oplossing ligt voor climate delayers steeds later en ook elders, in Afrika, India en China. Wij hoeven ons dus niet te haasten met ons klimaatbeleid, laat staan minder vlees te eten of zo. Take it easy. En zo moeten we bovenal ons economisch systeem, haar machtsverhoudingen en de toenemende ongelijkheid die het veroorzaakt, niet in vraag stellen.

Dat alles leidt tot de fundamentele vraag of het net niet de klimaattwijfelaars zoals De Vos zijn die medeplichtig zijn aan schuldig verzuim, omdat ze doortastend klimaatbeleid tegen elke prijs willen afremmen. Waardoor we kostbare tijd verliezen. Wat betekent dat voor groeiende groepen kwetsbare mensen de hel zich op deze aarde zal afspelen. Misschien nemen klimaattwijfelaars wel de meest mensonterende positie in.

Gelukkig groeit het aantal mensen, zeker bij jongeren, die de ernst van de klimaatsituatie wel inzien. Het gaat om een wereldwijde nieuwe beweging, je hebt nu klimaatspijbelaars van Californië tot in Australië. Die gebruik maken van hun burgerrechten om te eisen dat de politici hun werk doen, namelijk zorgen voor de toekomst van hun land en haar bewoners. In feite kan je dit enkel als een zegen beschouwen voor onze samenleving en haar democratie: jongeren die het maatschappelijk debat voeden op de straat, in de klas en aan de keukentafel, naar het parlement komen om er de werkzaamheden te volgen, het belang van wetenschappelijk onderzoek onderstrepen. Voor mij is de jeugd van tegenwoordig van de bovenste plank. Ze zijn de klimaatversnellers die we nodig hebben.