De inspectiedienst van het DG Leefmilieu heeft vorig jaar elf pv’s opgesteld voor inbreuken tegen de Europese Houtverordening, bijna drie keer zoveel als in 2022. Dat bevestigt de woordvoerster aan Knack en De Tijd. En ondanks het invoerverbod blijft ook hout uit Rusland toekomen.
Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties is er tussen 1990 en 2020 een gebied groter dan de EU verloren gegaan aan ontbossing. Dat is een ecologische ramp: CO2-opslag door bomen is een belangrijk wapen om de klimaatverandering tegen te gaan en ontbossing leidt ook tot habitatverlies van soorten.
In 2013 greep de Europese Unie in. Met de Europese Houtverordening (EUTR) verbood Europa de invoer van illegaal gekapt hout. Eenvoudig gesteld: dat hout is gekapt in strijd met de wetgeving in het herkomstland, zoals milieuwetten, arbeidswetten, land- en eigendomsrechten. Ook hout uit de gesanctioneerde landen Rusland, Belarus en Myanmar mag niet worden ingevoerd. Volgens Europese rechtshandhavers is handel in illegaal hout na drugshandel de meest lucratieve inkomstenbron voor de georganiseerde misdaad.
In België zijn de douane en het DG Leefmilieu van de FOD Volksgezondheid verantwoordelijk voor het toezicht op de Europese Houtverordening. Terwijl de douane zendingen hout tegenhoudt, voert het DG Leefmilieu inspecties uit bij de bedrijven die het hout importeren. Het gaat na of die wel voldoende info hebben ingezameld over het ingevoerde hout, en of ze maatregelen hebben getroffen om het risico op illegaal gekapt hout te beperken.
Lab van het Afrikamuseum
‘In samenwerking met de douane controleerde onze inspectiedienst in 2023 zendingen uit 13 landen’, zegt Annelies Wynant, woordvoerster van het DG Leefmilieu. ‘Onze inspecteurs hebben 11 pv’s en 1 waarschuwing opgesteld voor inbreuken tegen de Europese Houtverordening. Daarbij ging het om hout dat kwam uit de Centraal Afrikaanse Republiek, Kameroen, Gabon, China, Maleisië, Rusland, Vietnam, Turkije, Oekraïne, Wit-Rusland, Brazilië en Chili.’ Het jaar daarvoor stelde de inspectiedienst slechts 4 pv’s op.
‘Het is een uitdaging om aan te tonen dat een specifieke zending hout illegaal gekapt is’, zegt Wynant. ‘Daarom werken we samen met het houtforensisch lab van het Afrikamuseum in Tervuren, dat houtstalen kan analyseren. We kunnen hen bijvoorbeeld vragen om de houtsoort of het herkomstgebied te bepalen. Op die manier konden we zendingen van plaatmateriaal identificeren met herkomst van de grondstoffen uit Rusland. Naar aanleiding van onze samenwerking met het lab zijn twee pv’s opgesteld.’
Elk pv gaat naar het parket. Als dat niet tot vervolging overgaat, kan het DG Leefmilieu een administratieve boete opleggen van 5000 tot 15.000 euro – met uitschieters tot 50.000 euro. Dat bedrag wordt bepaald door elementen uit het pv, zoals de grootte van de onderneming en de hoeveelheid overtreden materie.
Dat ondanks de sancties tegen Rusland toch nog hout uit dat land is aangetroffen, bevestigt eerder onderzoek van Knack en De Tijd. Vorige zomer onthulden we al dat het invoerverbod – ingesteld naar aanleiding van de Oekraïne-oorlog – via slinkse omwegen omzeild wordt.
Rubber en palmolie
Europa voert de strijd tegen illegale houtkap verder op. Eind dit jaar wordt de Ontbossingsverordening van kracht. Die gaat niet alleen over houtimport. Invoerders moeten voortaan aantonen dat ook cacao, koffie, palmolie, rubber, soja en rundsvlees niet uit ontboste gebieden komen.
Voor de inspecteurs van het DG Leefmilieu betekent die nieuwe EU-verordening een pak extra werk. Momenteel werken ze met 3,5 voltijdse werkkrachten om de Houtverordening te doen naleven. In een interview met Knack en De Tijd erkende de FOD Leefmilieu vorig jaar dat voor toezicht op de nieuwe Ontbossingsverordening minstens twintig inspecteurs nodig zijn. Tijdens de begrotingsbesprekingen 2023 heeft minister van Leefmilieu Zakia Khattabi (Ecolo) dan ook gevraagd om de diensten te versterken.
‘Voor het eind van 2024 worden 10 inspecteurs aangeworven’, zegt Wynant van de FOD Volksgezondheid. ‘Via Werkenvoor (het voormalige Selor, nvdr) zijn we bezig de aanwervingsprocedures op te starten. Voor 2024 en de volgende jaren heeft het DG Leefmilieu voor die bijkomende inspecteurs al het budget toegewezen gekregen. Of er vanaf 2025 nog een uitbreiding komt, zal afhangen van de volgende federale regering.’
Of België over voldoende inspecteurs beschikt om de Ontbossingsverordening effectief te doen naleven, zal volgens Wynant ook afhangen van een nieuw informatiesysteem dat de Europese Commissie nu ontwikkelt. ‘Dat moet ons ondersteunen bij het uitvoeren van controles en het opstellen van risicoanalyses.’
Dit artikel is een onderdeel van het project Deforestation Inc., een internationaal onderzoek onder leiding van het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) dat in maart 2023 van start ging. Het project, waarbij 44 mediapartners betrokken zijn, documenteert hoe westerse regeringen nalaten om handel in hout te stoppen dat is gekapt in conflictgebieden. Meer info op www.icij.org.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier