Het Vlaams Belang ziet in het Hongarije van Viktor Orbán een gidsland, en ook na de Europese verkiezingen wint de Hongaarse premier straks ongetwijfeld aan aanzien. Wat betekent dat voor de EU? ‘Orbán ziet zichzelf echt als de leider van een vredesbeweging.’
‘De leverancier van billboards in Hongarije moet wel miljonair zijn’, vertelt Tijn Sadée. ‘Het hele land hangt vol met zulke immense affiches voor de Europese verkiezingen. Deze keer poseren alle oppositiepolitici verkleed als gedienstige butlers naast Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Enkele maanden geleden hing het land ook al eens vol met afbeeldingen van Von der Leyen, die toen op de foto naast de zoon van George Soros stond.’
Sadée is een Nederlandse journalist die eerder al in Brussel én Boedapest als correspondent werkte. Sinds het begin van deze eeuw komt hij regelmatig in Hongarije, en vorige maand publiceerde hij De clan van Orbán over dat land. Viktor Orbán is ondertussen al vanaf 2010 premier – en dat toen ook al voor de tweede keer. Hongarije volgt straks België op als voorzitter-voor-zes-maanden van de Europese Unie, en in Hongarije zijn het zondag natuurlijk ook verkiezingen voor het Europees Parlement.
Tijn Sadée: De propagandamachine volgt altijd hetzelfde script: alle tegenstanders van Orbán zijn Brusselse lakeien. Sinds de asielcrisis in 2015 voert hij campagne tegen Brussel. Oorspronkelijk was hij nochtans lid van de christendemocratische EVP. Hij wilde zijn waar de macht lag, tot hij begreep dat hij van de Brusselse elite een zondebok kon maken. Cynisch gezegd vind ik deze billboards met de butlers wel een van de meest inventieve campagnebeelden die ik al heb gezien van hem. (lacht)
De Europese instellingen worstelen ondertussen al vele jaren met Orbán en de manieren waarop in Hongarije de rechtsstaat en de democratie worden uitgehold. Komt er in de komende jaren een definitieve breuk?
Sadée: De Europese Raad van regeringsleiders worstelt daarmee, ja. Orbán is daar, tot voor kort samen met Mark Rutte, ondertussen het langst zittende lid. Regeringsleiders wisselen continu, en hebben meestal in hun thuisland al genoeg problemen. In 2021 is er wel besloten om het vrijgeven van fondsen aan landen te koppelen aan een aantal morele principes. Diplomaten die toen aan tafel zaten, noemen dat een historische beslissing. Maar als ik ze nu vraag hoe het gaat aflopen met Hongarije in de EU, is het antwoord: we weten het niet. De EU heeft ook echt niet zo heel veel machtsmiddelen om lidstaten tot de orde te dwingen.
Sindsdien moet Orbán af en toe toegeven in Brussel om geld waarop hij rekent vrij te krijgen, zoals in discussies over de steun aan Oekraïne. Ligt hij dwars om dat spel te kunnen spelen of steunt hij Rusland echt?
Sadée: Hongarije is voor energie heel erg afhankelijk van Rusland, al van voor Orbán premier werd. Hij ziet zichzelf ook wel echt als de leider van een vredesbeweging, die gelooft in onderhandelingen met Rusland om de oorlog in Oekraïne te beëindigen. Thierry Baudet denkt dat ook van zichzelf in Nederland. Dat narratief is flinterdun, en Orbán houdt het ook inderdaad wel echt als wisselgeld in z’n zak voor tijdens onderhandelingen in Brussel. Dat is ondertussen zijn verdienmodel, hij moet nog twaalf miljard euro aan fondsen zien binnen te slepen.
Naast Orbán is er niemand meer. Nieuwe kandidaten worden gewoon platgewalst.
De Italiaanse premier Giorgia Meloni is veel meegaander binnen de EU. Welke aanpak zal straks de meeste navolging krijgen bij radicaal-rechts?
Sadée: Dat wordt de hamvraag: wordt Orbán gevolgd of is hij een populist van het verleden? Meloni speelt het natuurlijk veel slimmer, maar ze is nu ook gewoon de premier van de derde economie van de EU. Marine Le Pen in Frankrijk volgt ook een andere strategie, terwijl partijen als het Vlaams Belang, de PVV van Geert Wilders en Alternative für Deutschland allemaal echt opkijken naar Hongarije.
Wat Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken wil leren van Viktor Orbán
Hongarije wordt straks voor een half jaar voorzitter van de Europese ministerraden. Heeft het land een agenda die het wil doordrukken?
Sadée: Tegenover de Wetstraat 16, waar Alexander De Croo huist, is aan het Warandepark een prestigieus pand opgetuigd tot Hongaars Huis. Dat moet de ambitie van het land uitstralen. Hongarije wil in de eerste plaats de conservatieve familiewaarden verdedigen, maar noem die waarden gerust antiwoke. Opvallend genoeg is Orbán ook een groot pleitbezorger van de uitbreiding van de EU. Hij beschouwt de Balkan stilaan als zijn achtertuin, en is daar ook heel erg actief. Zeker met Bosnië, Servië en Noord-Macedonië onderhoudt hij heel warme contacten. Een handig voordeel als die landen lid worden, is dat de buitengrens van de EU dan niet meer rond Hongarije ligt. Dan wordt het nog eenvoudiger om asielzoekers weg te houden.
U komt al meer dan twintig jaar in Hongarije. Hoe is het leven daar, alles welbeschouwd?
Sadée: Hongarije blijft natuurlijk een geweldig land met een enorm rijke cultuur, maar de Hongaar is een apart figuur. Ik zou bijna zeggen dat iemand als Orbán heel goed in de Hongaarse ziel past. Hij zit in zijn burcht in Boedapest en kijkt uit over een stad waarvan de meerderheid hem haat, dat blijft zo. Heel veel jongeren trokken al naar het buitenland. Op het platteland gelden de propagandaboodschappen van de overheid stilaan als de enige waarheid. Daar dringt echt nog maar heel weinig door. In Polen liggen de salarissen ondertussen zo’n twee keer hoger, maar dat hebben veel mensen gewoon niet door. Het is al helemaal niet te vergelijken met het leven in België en Nederland, maar over het algemeen is men daar eigenlijk wel tevreden, ik kan het niet anders stellen.
In Polen kon Donald Tusk vorig jaar de PiS-partij opnieuw verslaan. Kan Viktor Orbán ook nog van de macht worden verdreven?
Sadée: Iemand als Tusk heeft Hongarije niet, en in Polen zijn er ook altijd wel onafhankelijke media blijven bestaan. Naast Orbán is er niemand meer. Nieuwe kandidaten worden gewoon platgewalst. Péter Magyar is nu wel opgestaan als uitdager. Waarschijnlijk haalt hij bij de Europese verkiezingen enkele zetels ten koste van Orbán. Hij behoorde oorspronkelijk alleen ook zelf tot de clan van Orbán. Het is met de moed der wanhoop dat mensen in Boedapest enig enthousiasme voor hem proberen te voelen.
De clan van Orbán – kroniek van de Hongaarse aanval op Europa van Tijn Sadée is verschenen bij Prometheus.
Hoe gulle suikeroom Viktor Orbán een extreemrechts mediaclubje in Brussel financiert
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier