‘Hoeveel schrijnende verhalen over ouderenzorg moeten er nog aan het licht komen?’

‘De jacht op winst brengt de betaalbaarheid en de kwaliteit van onze ouderenzorg in gevaar’, schrijft Vlaams parlementslid Kurt De Loor (SP.A). ‘De bejaardenindustrie draait op volle toeren, maar daar worden onze ouderen allesbehalve beter van.’

De Pano-reportage over de wantoestanden in de commerciële woonzorgcentra laat weinig aan de verbeelding over. Je zal maar oud worden in Vlaanderen: te weinig personeel, geen tijd voor zorg, geen middelen voor een evenwichtige maaltijd, verzadigde pampers, ondervoeding, eenzaamheid… Dat is dan 2.000 tot 7.500 euro per maand. De bejaardenindustrie draait op volle toeren, maar daar worden onze ouderen allesbehalve beter van. Commerciële goudzoekers ruiken geld. Beleggen in vastgoed en kantoren brengt geen woekerwinsten meer op.

Hoeveel schrijnende verhalen over ouderenzorg moeten er nog aan het licht komen?

Vergrijzing biedt een pasklaar antwoord: gemakkelijke winsten en een zekere belegging. Zonder enig maatschappelijk debat dreigt ons zorgmodel zo te verglijden naar een gecommercialiseerd zorgmodel. Wie wordt daar beter van? Juist, de aandeelhouders van de grote commerciële rusthuismagnaten, vaak met een hoofdzetel enkele landsgrenzen verder. Aan wie verkoopt u uw oude dag?

https://twitter.com/vrtpano/status/918141674517336064Pano.https://twitter.com/vrtpano

VIDEO Hoe is het gesteld met de commerciële ouderenzorg? Zorg én eten? 10 weken undercover in 7 comm. woonzorgcentra, straks te zien @een pic.twitter.com/bsy2b3PZ50

— Pano. (@vrtpano) October 11, 2017

Het lijkt een neverending story. Al jaren trekken we aan de alarmbel. Al jaren worden alle rode knipperlichten straal genegeerd. Is het overigens niet wraakroepend dat een journalist undercover moet gaan vooraleer op de kabinetten een belletje gaat rinkelen? Minister van Welzijn, Jo Vandeurzen, steekt zich vandaag weg achter verplichte personeelsminima en opgelegde kwaliteitsnormen. Bij controles halen de commerciële groepen immers de normen qua personeel en zorg. Hoog tijd om de normen bij te stellen, denk ik dan. Vandeurzen zal commerciële woonzorgcentra ook vriendelijk vragen om hun commerciële reclamefilmpjes wat minder hip te maken. Wat een zwaktebod.

Van de kant van coalitiepartners N-VA en Open VLD blijft het oorverdovend stil. Dat hoeft ons niet te verbazen. Als volleerde lakeien van de grote commerciële rusthuisbonzen als Armonea, Orpea en Senior Living Group Medica blijft alle communicatie hierover uit. Boterhammen worden tot op de gram afgewogen, pampers worden hergebruikt, zorg is bandwerk geworden, maar tegelijkertijd strijken de aandeelhouders van commerciële groepen – ook op kosten van de belastingbetaler – steeds grotere winsten op. Dat valt toch niet te rijmen?

Laat u geen blaasjes wijsmaken. Commerciële groepen willen winst. Liefst snel en véél. In commerciële rusthuizen liggen de prijzen hoger dan in de openbare woonzorgcentra en loopt er een kwart minder personeel door de gangen. Voor een commercieel rusthuis telt op het einde van de dag vaak enkel het kostenplaatje. Als hier en daar beknibbeld kan worden op het budget is dat een plus. Minder personeelsleden, hogere werkdruk, nog goedkopere maaltijden, een hogere ligdagprijs, een bezuiniging op het incontinentiemateriaal, de verwarming een paar graden naar beneden, … Alle beetjes helpen.

Pensioen volstaat niet om de kosten te dekken

Nochtans is een verblijf in een rusthuis in Vlaanderen duur en is een pensioen verre van toereikend om de kosten te dekken. Bovendien past de samenleving, via het RIZIV, ongeveer de helft van de echte kost van een verblijf in een rusthuis bij. Geld dat de belastingbetaler vandaag investeert in zijn oude dag van morgen. De laatste jaren lijkt het er steeds meer op dat de bijdrage van die belastingbetaler enkel de oude dag van de grote aandeelhouders van de commerciële groepen veilig stelt.

Steeds meer ouderen komen niet meer rond en kunnen hun rusthuisfactuur niet meer betalen. Wie past bij? Het OCMW en bijgevolg opnieuw diezelfde belastingbetaler. Tegelijk strijken de – dikwijls buitenlandse – aandeelhouders van commerciële rusthuisgroepen rijkelijk de steeds groeiende winsten op. Recht uit de zak van de samenleving naar de portefeuille van de aandeelhouders. En dan het beleg op de boterham op de gram afwegen? En de werkdruk voor het personeel opvoeren? Wraakroepend.

‘De toestand is hopeloos, maar niet ernstig’ als we de Vlaamse regering mogen geloven. In een reactie op de schrijnende getuigenissen steekt bevoegd minister Jo Vandeurzen zich weg achter personeelsminima en te behalen kwaliteitsnormen. Die zijn er inderdaad maar laat ons wel wezen, die normen zouden beter herzien worden. Mensen worden steeds ouder, wie vandaag in een rusthuis terechtkomt heeft doorgaans veel meer zorgen nodig dan een bewoner van pakweg 10 jaar geleden. We hebben nood aan beleidsmakers die zich hiervan bewust zijn en de kwaliteitsnormen tegen het licht durven houden. Maar hier bleef het oorverdovend stil.

Jaren geleden al kaartte ik de gevaren van de commercialisering van de ouderenzorg aan. Ik werd door onder meer Gwendolyn Rutten weggezet als een fantast, een paniekzaaier. De verhalen die in de Pano-reportage aan de oppervlakte kwamen, leggen het probleem opnieuw bloot. De jacht op winst brengt de betaalbaarheid en de kwaliteit van onze ouderenzorg in gevaar.

Vandaag zetten de publieke (OCMW-)woonzorgcentra mee de prijs voor de hele sector. Hoe meer macht de grote commerciële spelers krijgen op de markt hoe minder ze zich hoeven aan te trekken van concurrentie, zeker niet in een markt met wachtlijsten. De kans bestaat dat de prijzen nog sneller gaan stijgen. Dat fenomeen zie je vandaag bijvoorbeeld al in Brussel. En wat als een grote commerciële groep failliet gaat? Gaan we echt wachten om dit debat aan te gaan tot de commerciële groepen een ander gemakkelijk goudmijntje gevonden hebben en de ouderenzorgsector de rug toekeren? Wie zal dan de brokken moeten lijmen? U raadt het al, de overheid en bijgevolg diezelfde belastingbetaler.

Winst boven kwaliteit

De bejaardenindustrie draait op volle toeren, maar daar wordt de samenleving niet beter van. Integendeel, alles wijst erop dat de kwaliteit in onze rusthuizen sterk achteruit boert. Het aantal klachten bij de woonzorglijn steeg de voorbije vier jaar met 27%, het overgrote deel aan het adres van commerciële instellingen. Het zijn die initiatiefnemers, die winst boven kwaliteit plaatsen, die ervoor zorgen dat het beeld over onze rusthuizen vertroebeld wordt. En dat terwijl elke dag duizenden verzorgenden, verpleegkundigen, animatoren, keuken- en poetspersoneel het beste van zichzelf geven om mensen een mooie oude dag te bezorgen. Vaak tegen de tijd en met een besparingsmantra opgelegd van bovenaf. Zij verdienen alle respect.

Hoeveel schrijnende verhalen moeten eigenlijk de revue nog passeren? Als we onze ouderenzorg voor iedereen toegankelijk, betaalbaar en kwalitatief willen houden. Als we de levensstandaard en de kwaliteit van de zorg voor onze senioren willen garanderen en als we ons verzorgend personeel niet de dupe willen laten worden van een commercieel verhaal, moeten we de personeels- en kwaliteitsnormen onder het licht durven houden en is investeren in een sterke openbare ouderenzorgsector noodzakelijk. Want oud worden we allemaal, met of zonder dikke portefeuille.

https://twitter.com/vrtpano/status/918218141074849792Pano.https://twitter.com/vrtpano

VIDEO herbekijk reportage Undercover In De Zorgfabriek via @vrtnws https://t.co/eN5xzDI4OF en discussieer mee #pano

— Pano. (@vrtpano) October 11, 2017