Sinds een paar dagen zijn de Panama Papers wereldnieuws. Dat is een groots opgezet, internationaal onderzoek naar offshore-constructies. Gecoördineerd door het International Consortium for Investigative Journalism (ICIJ) vlooiden bijna 400 journalisten 11 miljoen documenten uit van het Panamese advocatenkantoor Mossack Fonseca. In België werd de klus geklaard door De Tijd, MO*, Le Soir en door Kristof Clerix van Knack. Zij ontdekten dat 732 Belgen offshores lieten oprichten met hulp van Mossack Fonseca.

De rijkste Belg op de lijst is Patokh Chodiev. Volgens het Amerikaanse zakenblad Forbes is hij de 1275e rijkste mens op aarde, en na Albert Frère ook de tweede rijkste Belg. De naam van deze geboren Oezbeek werd bekend nadat Le Soir in december 1999 berichtte dat het Brusselse parket een onderzoek was gestart naar vermoedelijke steekpenningen die de Frans-Belgische energiereus Tractebel in Kazachstan zou hebben betaald aan drie adviseurs van president Nursultan Nazarbejev. Chodiev was een van de leden van dat ‘Trio’.

Chodiev ontkende alles en dreigde met een proces tegen wie hem nog zou durven te belasteren. Toch zijn sindsdien alleen maar meer berichten verschenen over Chodiev. Bijna altijd gaat het over corruptie, fiscale vehikels en gerechtelijke onderzoeken. En ook over zijn naturalisatie, want al sinds 1997 bezit Patokh Chodiev een Belgisch paspoort, zo blijkt.

Merkwaardig, want in 1997 was kennis van een Belgische landstaal verplicht om de Belgische nationaliteit te verwerven, en Chodiev sprak Frans, Nederlands noch Duits. Kandidaat-Belgen moesten ook blijk geven van hun ‘integratiewil’. Terwijl Chodiev, als lid van ‘Het Trio’, meewerkte met een Kazachse regering die erg slecht scoorde op alle mogelijke mensenrechtenindexen. Vandaar dat de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (BERD) in 1997 weigerde een project van dit Trio te financieren. Volgens de BERD hadden Chodiev en co ‘bloed aan hun handen’.

Toch was er datzelfde jaar geen beletsel om Belg te worden. Kwam het omdat de Waalse politicus Serge Kubla (MR) zich wel opvallend had ingespannen om die naturalisatie rond te krijgen? ‘Je me permets d’intervenir auprès toi, avec le plus vive instance, en faveur de monsieur Chodiev P.’, schreef Kubla aan de voorzitter van de Commissie Naturalisaties van de Kamer, Claude Eerdekens (PS). De zaak werd in recordtempo geregeld.

Vandaag woont Chodiev niet meer in België. Officieel is hij gedomicilieerd in een Zwitsers dorpje, in een appartement zonder enige allure. Zijn zakenimperium is gevestigd in Luxemburg. Zijn naam duikt vandaag op in de Panama Papers, maar hij werd ook al in 2013 vermeld in Offshore Leaks, een eerder onderzoek naar offshore-constructies. En in 2011 was hij de allereerste in België die gebruik kon maken van de pas goedgekeurde wet over de uitgebreide minnelijke schikking. Hij kocht een dreigend proces af met 23 miljoen euro.

Staatssecretaris Theo Francken (N-VA) maakt zich dezer dagen terecht boos dat er nog altijd politici zijn die proberen tussenbeide te komen in individuele dossiers van asielzoekers. En de regering-Michel heeft op voorstel van Francken ook al de tekst goedgekeurd van een ‘nieuwkomersverklaring’. Een buitenlander die langer dan drie maanden in België wil verblijven, moet tonen dat hij of zij zich wil integreren, anders kan hij of zij zijn verblijfsrecht verliezen. Chodiev zou de toets aan die verklaring wellicht niet doorstaan. Hij zou zich ermee akkoord moeten verklaren een van de drie landstalen te leren, wat hem in geen twintig jaar is gelukt. En was Patokh Chodiev sinds 1997 eigenlijk ooit echt van plan om in de Belgische maatschappij te integreren, zoals de regering-Michel van elke nieuwkomer eist, of was hij alleen maar uit op de wereldwijde voordelen van een EU-paspoort?

Als het de regering menens is om deze nieuwkomersverklaring afdwingbaar te maken bij arme drommels uit Syrië, zou het dan niet goed zijn om dat ook standaard te doen bij deze veel rijkere nieuwe Belg? Iedereen gelijk voor de wet, toch?

WALTER PAULI is redacteur van Knack.

Hoe kon Patokh Chodiev ooit Belg worden?