Nederlandstalige gebruikers krijgen via Google Maps in Brussel andere horecasuggesties te zien dan Franstalige gebruikers. Dat blijkt uit onderzoek van de Vrije Universiteit Brussel.
De VUB heeft meer dan duizend cultuurtips, hotels en restaurantsuggesties in Brussel bekeken op Google Maps. Ben je als Nederlandstalige gebruiker van de populaire navigatiedienst op zoek naar een restaurant in de hoofdstad, zo bleek, dan schotelt hij vrijwel alleen adresjes in het centrum voor. Ben je Franstalig, dan krijg je suggesties verspreid over de stad. ‘Voor de restaurants vonden we 70 procent verschil tussen de Franse en Nederlandse zoekresultaten’, zegt promovenda Annelien Smets, die het onderzoek uitvoerde. ‘Dat is opmerkelijk.’
Een eenduidige verklaring daarvoor heeft Smets niet. Het algoritme van Google is als een geheim recept, buitenstaanders krijgen er geen inzicht in. Het zou bijvoorbeeld met de taal van de restaurantrecensies te maken kunnen hebben, of met betaalde advertenties.
Waar het níét mee te maken heeft is de instelling van Smets’ computer: die was nieuw, en de zoekgeschiedenis werd telkens gewist. De resultaten zijn maar ten dele beïnvloed door de locatie vanwaar ze zocht.
Mensen passen hun gedrag aan, ook al weten ze vaak niet precies hoe het algoritme werkt. We moeten ons daar bewust van zijn.
Ze herhaalde de zoekopdracht vanuit Sint-Jans-Molenbeek en Sint-Pieters-Woluwe, Brusselse gemeenten met respectievelijk zeer lage en zeer hoge inkomensniveaus. In die twee gemeenten vond Smets binnen dezelfde taalgroep 20 procent verschil in de zoekresultaten. Rijke en arme mensen zien dus licht andere suggesties op Google Maps. Dat verschil komt boven op de scheiding tussen de taalgroepen.
Filterbubbel in de stad
Smets is verbonden aan imec-SMIT, het instituut dat onderzoek doet naar de slimme stad. Haar doctoraat gaat over hoe algoritmes onze stadsbeleving beïnvloeden. Smets: ‘Het onderzoek geeft een eerste indicatie dat de technologie bestaande “bubbels” – in dit geval de taalbubbel – uitvergroot en versterkt. Ik denk dat we ons moeten afvragen of dat wenselijk is. En zo niet: hoe je het kunt reguleren en controleren.’
De ‘filterbubbel’ was tot nu toe een louter onlinefenomeen. De term werd in 2011 gemunt door de Amerikaanse internetactivist Eli Pariser in zijn gelijknamige boek. Pariser waarschuwde dat we op internet steeds meer van hetzelfde te zien krijgen dankzij algoritmes die weten dat we bijvoorbeeld van samenzweringstheorieën houden of van progressieve politici. Zo worden we telkens bevestigd in onze denkbeelden en voorkeuren. Nieuw aan het VUB-onderzoek is dat het laat zien dat zulke filterbubbels ook in de offlinewereld bestaan.
‘Algoritmes en technologie hebben steeds meer invloed op hoe we de stad gebruiken’, zegt Smets. ‘Google Maps geeft gepersonaliseerde suggesties – waar we iets kunnen eten, drinken of kunnen shoppen. De zoekmachine zegt niet alleen hoe we ons door de stad moeten verplaatsen, maar ook waar we naartoe moeten gaan en waar we bijgevolg ons geld uitgeven. Dat heeft sociale en economische gevolgen.’
De zoekmachine heeft sinds kort een nieuwe functie, Google Maps for You, waarmee je je kunt abonneren op suggesties in jouw wijk of stad, op basis van je persoonlijke profiel. Zoek je bijvoorbeeld vaak op Vietnamese restaurants, of hou je meer van mosselen met friet, dan weet Google de beste plekken voor jou. De papieren stadsplattegrond die we vroeger gebruikten, maakt zo plaats voor een hoogst gepersonaliseerde onlinekaart waarop je alleen nog te zien krijgt wat bij jouw interesses past. Het gevaar is dat de stad – van oudsher een plek waar veel verschillende mensen samenkomen en waar onverwachte dingen gebeuren – een op maat gemaakte eenheidsworst wordt.
Ruimte voor toeval
Ook sociale media beïnvloeden ons gebruik van de stad, zegt Smets. Denk aan Instagram en de influencers die het liefste met een herkenbare achtergrond op de foto gaan, of dat nu de Eiffeltoren in Parijs is, de Grote Markt in Brussel of Times Square in New York. Verhuurplatforms als Booking.com of recensiewebsite Tripadvisor sturen ons naar de populairste plekken. Slechte recensies kunnen de nekslag voor een nering betekenen. Hotels en restaurants beklagen zich over de toenemende macht van die onlinegiganten.
De in België veelgebruikte verkeersapp Waze kan van rustige woonstraten veelgebruikte sluiproutes maken. Positieve effecten zijn er ook: Waze kan je aanraden om de langere maar pittoreske route te nemen, zodra de app weet dat je daarvan houdt. Smets: ‘Mensen passen hun gedrag aan, ook al weten ze vaak niet precies hoe het algoritme werkt. We moeten ons daar bewust van zijn.’
Bewustzijn is één ding. De vraag is vervolgens wat je met die kennis kunt. Smets heeft wel een suggestie: ‘Toen ik onlangs in Madrid was, heb ik mijn bestemming via gps opgezocht, maar daarna mijn smartphone bewust weer in mijn zak gestoken. Door van mijn route af te wijken, kwam ik toevallig bij een optreden van een flamencoschool terecht. Nu deed ik dat zelf, maar een app kan je ook laten dwalen, of een seintje geven als je trein vertraagd is zodat je nog even een terrasje kunt pakken. Zo kan technologie toevallige ontdekkingen dan weer stimuleren.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
