Hoe gevaarlijk zijn de Grijze Wolven? ‘Als ik echt zo’n fascist was, zou ik toch niet met u praten?’

De voorzitter van de Belgisch-Turkse Federatie, Ömer Zararsiz, is de negatieve berichtgeving over de Grijze Wolven beu en spreekt zich uit: ‘Wij willen bruggen bouwen, niet polariseren.’

Grijze Wolven. In de aanloop naar de lokale verkiezingen dook de naam verschillende keren op. Enkele kandidaten van de SP.A, Groen, de Open VLD en de CD&V werden genoemd wegens banden met de Turkse ultranationalistische beweging, en de Antwerpse N-VA’ers Annick De Ridder en Sevilay Altintas kwamen in opspraak omdat ze een lezing gaven voor een Turkse zakenclub met connecties bij de Grijze Wolven en de Turkse islamitische beweging Milli Görus. Beide N-VA-kandidaten ontkenden overigens op de hoogte te zijn van die connecties.

Milli Görus bezit honderden moskeeën in Europa, waarvan meer dan 20 in België. De organisatie houdt zich bezig met lezingen, evenementen en jeugdkampen om de islam te promoten. Ze heeft scholen in Brussel en Charleroi en wil nu ook een middelbare school openen in Genk. De Duitse inlichtingendienst beschrijft Milli Görus als extremistisch, al zou dat de afgelopen jaren wel getemperd zijn. In ons land heeft minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon een onderzoek geopend naar de organisatie, in afwachting van de plannen voor de school in Genk. Volgens eerdere onderzoeken van de inlichtingendienst vormde Milli Görus geen bedreiging voor België.

Je moest eens horen hoe ze soms spreken over de Europese leiders. Ze hebben het over honden, varkens, typisch voor een fascistische organisatie.

Het politieke gedachtegoed van de Grijze Wolven is gelieerd aan de Turkse partij MHP, de Partij van de Nationalistische Beweging die ijvert voor één groot en machtig Turks rijk. De Grijze Wolven ontstonden in 1968 en werden mee groot gemaakt door de Turkse ex-legerofficier en MHP-voorzitter Alparslan Türkes, bekend als ‘basbug’, leider der leiders. In 1960 was Türkes betrokken bij een staatsgreep tegen de democratische regering. In de jaren zeventig en tachtig groeide de militante arm van de MHP uit tot een gewelddadige, extreemrechtse beweging. De Grijze Wolven waren verantwoordelijk voor talloze aanslagen en moorden, zowel in Turkije als in Europa. Ze keerden zich tegen iedereen die niet Turks, islamitisch of rechts was. Zo werd de mislukte aanslag op paus Johannes Paulus II in 1981 gepleegd door de Grijze Wolf Mehmet Ali Agca. De Turkse Wolven waren ook betrokken bij de georganiseerde misdaad, onder andere bij de heroïnesmokkel van Afghanistan naar Europa, prostitutie en mensensmokkel.

In 1998 staken de Grijze Wolven het Koerdisch Instituut in Brussel in brand, net als het Koerdisch Cultureel Centrum en een Assyrisch lokaal. Rond de eeuwwisseling nam de organisatie een gematigder karakter aan. Het geweld verminderde drastisch, maar in Europa staan ze nog altijd bekend als racistisch en fascistisch.

Behalve het Turkse nationalisme is de islam een belangrijke pijler van de Grijze Wolven. In België worden ze vertegenwoordigd door de Belgisch-Turkse Federatie, een organisatie met 9 bestuursleden en 10 afdelingen.

Volgens de Turk Gökhan Bacik, professor Midden-Oostenpolitiek aan de Palacky-Universiteit in Olomouc (Tsjechië) bestaan de Grijze Wolven niet uit één coherente groep: ‘De klassieke afdeling wordt gevormd door aanhangers van de MHP, maar er zijn ook meer islamitisch ingestelde Grijze Wolven actief. Daarnaast doen bepaalde leden van de AKP van Erdogan zich voor als Grijze Wolven. De AKP heeft een andere ideologie dan de MHP maar tijdens de laatste verkiezingen in Turkije (in juni dit jaar, nvdr) kwamen de twee samen op. Erdogan wist de meerderheid te behouden omdat de MHP ruim 11 procent van de stemmen haalde en zijn partij vormt de facto een coalitie met de MHP. Ze omarmen allebei het nationalisme, maar de MHP benadert de islam op een andere manier dan de AKP. Volgens de MHP is de islam eerder een cultureel gegeven van de Turkse maatschappij dan een louter religieuze aangelegenheid.’

Vraag is hoe gevaarlijk de Grijze Wolven vandaag de dag nog zijn.

De ‘officiële’ Grijze Wolven zijn volgens Bacik uiterst racistisch en antiwesters. ‘Ze haten de westerse wereld, ze denken dat het Westen eropuit is om Turkije te verdelen. Je moest eens horen hoe ze soms spreken over de Europese leiders. Ze hebben het over honden, varkens, typisch voor een fascistische organisatie. Intussen houden ze zich intensief bezig met de politieke agenda van de Turkse bevolking in Europa, ze willen hun greep op de Turkse diaspora zo veel mogelijk verstevigen. In feite zien ze Europa als een provincie van Turkije maar dan op afstand. Misschien is de voorzitter van de Belgisch-Turkse Federatie een gematigd persoon, dat kan natuurlijk. Maar de contacten van de Grijze Wolven met de Turkse inlichtingendiensten zijn zeer sterk, altijd al geweest, het maakt niet uit wie aan de macht is. De invloed vanuit Turkije is zo groot dat het naïef zou zijn om te denken dat de organisatie zich ooit aanpast aan de Europese en/of Belgische manier van denken.’

Paar duizend militanten

Na wekenlang aandringen hebben we een afspraak met Ömer Zararsiz, voorzitter van de Belgisch-Turkse Federatie. Beneden in het kantoor in Schaarbeek zijn de muren bedekt met affiches en vlaggen met Turkse symbolen en de Belgische driekleur. Op de tv houdt Erdogan een ronkende toespraak, daarnaast hangen de portretten van het Belgische koningshuis. Zararsiz wacht ons een verdieping hoger op. Gladgeschoren in maatpak en stropdas. Zijn collega heeft de typische Grijze Wolvensnor, een model dat langs zijn mondhoeken naar beneden buigt. Voor veel Turken staat de snor symbool voor de sikkelvormige halve maan op de Turkse of Ottomaanse vlag. Op het bureau van Zararsiz prijkt een afbeelding van een wolf, achter hem zien we foto’s van Grijze Wolvenoprichter Alparslan, Atatürk en Devlet Bahçeli, algemeen voorzitter van de MHP. Alle versnaperingen op het kleine tafeltje aan het bureau zijn van Turkse afkomst. Zelfs de flesjes water zijn uit Turkije geïmporteerd.

‘Wij zijn de echte Grijze Wolven’, beklemtoont de voorzitter. Hij woont 26 jaar in België. ‘De wolf leeft in de vrije natuur, hij laat zich niet opsluiten. Voor de Turken staat het dier symbool voor kracht, onafhankelijkheid en vrijheid. De naam heeft ook te maken met de Turkse mythologie; toen de Turken vanuit het oosten naar Anatolië kwamen (zo’n 1000 jaar geleden, nvdr) werden ze geleid door een bozkurt, een grijze wolf.’

Sararsiz betreurt de negatieve houding van de media tegenover de Grijze Wolven. Er volgt een tirade waarin ook dit weekblad ervanlangs krijgt. ‘We worden afgeschilderd als maffiosi, als fascisten. Maar’ – hij wijst naar onze tolk – ‘u bent een aleviet en u bent links. Als ik echt zo’n fascist was, zou ik toch niet met u praten? In artikel 17 van ons reglement staat dat we tegen racisme en discriminatie zijn. Maar daar hoor ik niets over. Die professor in dat filmpje van de N-VA (Dirk Rochtus, hoofddocent internationale politiek en Duitse geschiedenis aan de KU Leuven, nvdr) heeft een grote fout gemaakt door zijn negatieve uitspraken over ons. Waarom komt hij niet eens langs om te luisteren naar wat wij te vertellen hebben?’

We verkondigen geen politieke boodschappen in de moskee. Religie en politiek moeten van elkaar gescheiden blijven.

Waarom hebt u niet op het filmpje gereageerd?

Ömer Zararsiz: Ten eerste omdat er ook mensen in voorkwamen die niets met onze federatie te maken hebben. Als ik het filmpje zou verdedigen, zou ik ook voor hen spreken en dat wil ik niet. Ten tweede omdat de negatieve berichtgeving over de Grijze Wolven nog meer aandacht zou krijgen als we wel hadden gereageerd. We hebben het bewust laten overwaaien. Trouwens, sommige politieke kandidaten in het filmpje hebben nadien meer stemmen behaald dan verwacht, het heeft hen voordeel opgeleverd. En nog iets: er zijn geen banden tussen die Turkse zakenclub in Antwerpen en de Grijze Wolven. Als iemand zich daar een Grijze Wolf noemt, is dat voor zijn eigen rekening.

Wat is het doel van uw federatie?

Zararsiz: We willen de Turkse cultuur en taal onder de Turkse gemeenschap beschermen en de relaties met de Belgische gemeenschap promoten. Met respect voor de Belgische normen en waarden. We dragen ons steentje bij, we leven niet aan de rand van de samenleving maar er middenin. Ik heb een Belgisch paspoort en voel me hier thuis. Maar ons hart ligt ook in Turkije. Wij zijn overigens de enige Turkse vereniging die een samenkomst altijd begint met het Turkse én het Belgische volkslied. We nodigen de Belgische koning uit voor onze vergaderingen, we staan open voor een goede verstandhouding met dit land.

Volgens critici zijn er een paar duizend militanten in België die zich via het Grijze Wolventeken – met de wijsvinger en pink van de rechterhand omhoog – bekendmaken en zich agressief gedragen tijdens demonstraties.

Zararsiz: Dat klopt niet. Dat is nu net het hele probleem. Er zijn veel mensen die zich voordoen als Grijze Wolf maar die niets met onze federatie te maken hebben. Het zijn geen echte Grijze Wolven. Ik weet wie in onze vereniging zit, daar zijn geen agressieve militanten bij. Intussen is het niet strafbaar om het Grijze Wolventeken te maken.

Als het bij Turkse demonstraties uit de hand dreigt te lopen, zijn er altijd jongeren die het Grijze Wolventeken maken naar de politie of de pers, vaak op een provocerende manier. Wat willen ze daarmee zeggen, ook al zijn het geen officiële Grijze Wolven?

Zararsiz: We kennen een aantal van die jongeren, ze horen niet bij ons maar ze bezorgen ons wel een slechte reputatie. Ze maken het wolventeken bewust om alle schuld in onze schoenen te schuiven.

Is het niet eerder bedoeld als variant op de opgestoken middelvinger? Een uiting van ‘wij tegen de rest’?

Zararsiz: Nee, het is hen echt om ons te doen. Wij voeren de strijd op democratische wijze, zij zijn het daar niet mee eens en laten dat blijken tijdens rellen op straat. Ik beschouw het als onze taak om Turkse jongeren te leren dat agressie niet de manier is om zaken af te dwingen. Maar we kunnen nu eenmaal niet alle jongeren bereiken.

U zegt dat er geen militanten bij de federatie zijn. Maar iemand uit uw organisatie die ik sprak, heeft een foto van een man in uniform met wapen op zijn Facebookpagina staan. Wat betekent dat dan?

Zararsiz: Ik sta dat niet toe van onze leden. De enige conclusie is dus dat de man niet bij onze federatie hoort.

Een betrouwbare bron vertelde ons dat Nederlandse, Britse en ook Belgische militanten van de Grijze Wolven op trainingskamp gaan in het buitenland. In België vertrekken ze vanuit Charleroi.

Zararsiz: Ik ben het hoofd van de Grijze Wolven en zou het dus moeten weten. Alleen weet ik van niets. Ik zou ook nooit toestemming geven voor zoiets, ik zou het bij de politie aangeven.

Hoe actief zijn de Grijze Wolven op politiek vlak? Voor de verkiezingen van juni hield u toespraken waarin u aanmaande op de MHP en op Erdogan te stemmen.

Zararsiz: Dat klopt, ik verberg dat niet. Maar we verkondigen geen politieke boodschappen in de moskee. Wij vinden dat een moskee daar niet voor dient. Religie en politiek moeten van elkaar gescheiden blijven.

Staatssecretaris Zuhal Demir waarschuwt al lange tijd voor de gevaren van de Grijze Wolven. Ze vindt dat jullie apartheid in de samenleving organiseren en dat de Grijze Wolven in Genk te veel financiële steun krijgen van de stad.

Zararsiz: Dat ging louter om verkiezingspraat. Maar mevrouw Demir heeft niet gewonnen in Genk, haar verhalen sloegen niet aan. Ik weet niet hoeveel de afdeling in Genk krijgt, wij als hoofdzetel in Brussel ontvangen in elk geval geen enkele subsidie.

Er vinden regelmatig botsingen plaats tussen Koerden en Turken. Tijdens pro-Erdoganrellen in 2017 staken Turken in Brussel drie Koerden neer. Zet de Belgisch-Turkse federatie zich in om de communicatie tussen beide partijen te verbeteren?

Zararsiz: Onze relatie met de Koerden is goed. We staan elke vrijdag samen in de moskee. Er zijn in het verleden ook brandbommen bij onze kantoren binnen gegooid. We hebben aangifte gedaan zonder meteen de vinger naar de Koerden te wijzen. Net omdat het alleen maar meer onrust veroorzaakt als we elkaar over en weer blijven beschuldigen. We willen onze relatie met de Koerden niet op het spel zetten. Het zijn sympathisanten van de PKK die geweld gebruiken en het ook uitlokken, dat is iets anders. Daar hebben we wel problemen mee. We zijn tegen de terreur van de PKK en tegen de terreur van extremistische moslims die aanslagen plegen zoals in Brussel. Onze federatie wil bruggen bouwen, niet polariseren.