Minister-president Jan Jambon (N-VA) wil Vlaanderen de ‘kampioen van het post-coronatijdperk’ maken. Maar voor de samenhang en daadkracht van zijn regering liggen er nog hindernissen op de loer.
‘Mijn dertiende Septemberverklaring, en meteen de meest gelekte ooit.’ Bij aanvang van de toespraak van Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) legde CD&V-parlementslid Robrecht Bothuyne de vinger op de wonde. Hoewel de uitkomst van het begrotingsconclaaf afgelopen vrijdag geheim moest blijven tot maandag 14 uur, sijpelden sommige maatregelen naar buiten. De ‘gedreven, daadkrachtige, maar ook bezorgde regeringsleider’, zoals Jambon zichzelf maandagnamiddag omschreef, was zo op achtervolgen aangewezen.
De beslissing om het Groeipakket, beter bekend als de kinderbijslag, jaarlijks niet met 2, maar met 1 procent te laten stijgen, lokte forse reacties uit. Niet alleen bij armoede-experts, maar ook bij organisaties als de Gezinsbond. ‘De Vlaamse regering bespaart opnieuw op kap van gezinnen met kinderen’, klonk het. Dat de sociale toeslagen voor gezinnen met een laag inkomen wél ongemoeid blijven, bleef ietwat onder de radar.
Er waren ook vraagtekens bij de beslissing om de jobbonus door te zetten. Met dat belastingvoordeel van 50 euro voor de laagste lonen wil de regering werken aantrekkelijker maken. De maatregel is echter niet onbesproken, ook niet voor het Maatschappelijke Relancecomité, dat nota bene de Vlaamse regering adviseerde. Vorig jaar suggereerde dat comité om het geld van de jobbonus (zo’n 350 miljoen euro) naar de sociale toeslagen van de kinderbijslag te laten vloeien. Quod non.
Bovendien moeten de departementen Welzijn en Onderwijs elks op zoek naar 100 miljoen euro. Die besparingsoefening kan nog wel eens verrassingen opleveren.
Jan Jambon ging de PFOS-affaire niet uit de weg in zijn toespraak.
De vervuiler betaalt
Maandagochtend lekte een voor Jambon veel aantrekkelijkere beslissing uit: de daling van de registratierechten op de aankoop van een eerste huis of appartement. De regering gaat veel verder dan het regeerakkoord en halveert de heffing van 6 naar 3 procent. Voor een gemiddelde woning scheelt dat al snel duizenden euro’s. Het is verre van zeker dat de maatregel de uit de pan swingende woningprijzen zal doen kalmeren, maar het blijft een lastenverlaging.
Daartegenover doen Jambon en co. de registratierechten vanaf de tweede woning stijgen van 10 naar 12 procent. De regering-Jambon behoedt zich er zo voor om de ruime middenklasse voor het hoofd te stoten. Ook linkse oppositiepartijen als Vooruit, Groen en PVDA zullen niet geneigd zijn om die beslissing af te branden.
Dat geldt ook voor die andere lastenverhoging: die van de verbranding van het bedrijfsrestafval. De milieuheffing op het verbranden van afval bedraagt vandaag ruim 13 euro per ton en wordt verhoogd naar 25 euro per ton onder het adagium ‘de vervuiler betaalt’.
Spanning tussen N-VA en CD&V
Jambon drukte de wens uit om in te zetten op het klimaat, onder meer door Vlaamse technologie te exporteren naar het buitenland. Een speciale ministerraad voor de klimaatconferentie COP26 in het Schotse Glasgow in november moet die ambitie vorm geven. Met het aanbod van een lening of borgstelling om het gepijnigde Wallonië te helpen na de overstromingen trekt Jambon de filosofie van zijn regering door: solidariteit is mogelijk, maar komt er niet zonder randvoorwaarden.
Daarnaast wil hij bij het uitdelen van subsidies vaker rekening houden met de gevolgen op het vlak van klimaat. ‘Maar’, zo stipte hij aan, ‘we mogen de land- en tuinbouwers niet uit het oog verliezen’.
Daarmee raakte Jambon een teer punt aan. Leefmilieu en vervuiling plagen de Vlaamse regering. De hele PFOS-affaire kende vorige week een nieuwe episode na verschillende lekken over interne mails en een Pano-uitzending over de gebrekkige milieu-inspectie. Binnen de Vlaamse meerderheidspartijen wordt een perceptiestrijd gevoerd. De vragen over ‘wie wist wat wanneer’ zijn gevoelig, maar wel cruciaal in het wegnemen van de hoge mate van scepsis die de saga bij de burger heeft opgewekt. De spanning tussen de N-VA van huidig minister van Omgeving Zuhal Demir en de CD&V van voorganger Joke Schauvliege is te snijden. Jambon ging de PFOS-affaire trouwens niet uit de weg in zijn toespraak. ‘Het moet gedaan zijn dat bepaalde bedrijven denken dat ze om het even wat kunnen lozen in de natuur, en dat de mensen de rekening gaan betalen’, luidde het combattief.
Lastige taak voor Crevits
N-VA en CD&V staan evenzeer tegenover elkaar in dat andere gevoelige thema: de stikstofcrisis. Na het zogenaamde stikstofarrest in februari staat het stikstofbeleid op losse schroeven. Demir moet tegen het einde van het jaar een definitieve regeling uitdokteren. Een regeling die de noden van industrie en landbouw verzoent zonder dat die leidt tot een vergunningenstop zoals Nederland die heeft gekend. De CD&V behartigt via viceminister-president Hilde Crevits de belangen van de landbouw. De regeling is een belangrijke test voor de ploeg-Jambon.
Dat geldt ook voor de samenwerking met het federale niveau. Jambon wil koste wat het kost naar een Vlaamse werkzaamheidsgraad van 80 procent, maar zijn handen zijn deels gebonden door federale wetten, zegt hij. ‘Het federaal beleid moet aangepast worden aan de realiteit in Vlaanderen’, dixit Jambon, die goed weet dat een mogelijkheid tot ‘asymmetrisch beleid’ in de arbeidsmarkt deel uitmaakt van het Vivaldi-regeerakkoord. Crevits heeft de lastige taak om bij de federale regering aan te kloppen, een regering waar haar CD&V deel van uitmaakt.
En dan zijn er nog de randvoorwaarden voor het invoeren van een coronapas. Die zou de toegang tot onder meer de horeca moeten beperken voor niet-gevaccineerden. In het ruimschoots gevaccineerde Vlaanderen zou die in de eerste plaats voor gemeenten in de Vlaamse Rand kunnen gelden, maar de regering talmt met de beslissing.
Ik vind dat we kampioen van het post-coronatijdperk moeten worden.
Kampioen
In ieder geval stelt Jambon zich op als een uiterst optimistisch regeringsleider: ‘Corona heeft onze samenleving door elkaar geschud, maar niet op de knieën gekregen.’ De economische indicatoren zijn er dan ook naar. Dit jaar groeit de Vlaamse economie met 5,7 procent. Er zijn meer vacatures dan vóór de coronacrisis. De export boomt. Tegen 2024 moet het voor Vlaanderen ongezien tekort van 1,8 miljard euro halveren, tegen uiterlijk 2027 mikt Jambon op een begroting in evenwicht. Het relanceplan ‘Vlaamse Veerkracht’ heet het grootste investeringsplan ooit te zijn. ‘Ik vind dat we kampioen van het post-coronatijdperk moeten worden’, aldus de N-VA’er. ‘Vlaanderen moet en zal schitteren.’
Wil de regering-Jambon het optimisme echt verzilveren, dan zal ze nog enkele vervaarlijke klippen moeten omzeilen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
