Al een tijd biedt Airbnb behalve vakantieverhuur door particulieren ook activiteiten of ‘experiences’ door lokale hosts aan. Schuilt daarin een nieuwe bedreiging voor de gevestigde toeristische industrie?
Kooksessies en workshops om chocolade, mosselen, wafels of bier te maken met een plaatselijke inwoner of in een plaatselijke winkel. Tangoles op speciale plekken in de stad. Alternatieve thematische stadswandelingen – er is er zelfs eentje met ‘migratie en mensensmokkel’ als rode draad – en kunstparcours langs verborgen schatten in Brussel, Antwerpen of Leuven. Een rooftop-yogales. Mediteren met paarden. Het is een greep uit de zogenoemde experiences die in België via het Airbnb-platform worden aangeboden. Het aantal deelnemers is meestal beperkt tot een handvol mensen, en de prijzen variëren gemiddeld van 20 tot 50 euro per activiteit.
Het is logisch dat Airbnb experiences aanbiedt. De kernwoorden zijn nu ‘uniek’, ‘authentiek’ en ‘kleinschalig’.
De nieuwe Airbnb-dienst werd eind 2016 wereldwijd gelanceerd, met 500 experiences in 12 steden. Nu zijn er al duizenden in meer dan 70 steden. Airbnb wil het toerisme diverser maken en toeristen weghalen uit de drukke stadscentra, door ze via lokale experts te laten kennismaken met dingen die de ze op eigen houtje niet zouden ontdekken.
‘Het concept experiences is zeker al twintig jaar oud in de reissector’, zegt Dominique Vanneste, hoogleraar geografie en toerisme (KU Leuven). ‘Het slaat eigenlijk op alles: wat je doet tijdens je vakantie, hoe je onthaald wordt, wat je eet, hoe je gelogeerd bent. Vandaag is “experience” een modewoord geworden. Je móét zeggen dat je op reis iets hebt beleefd. Dat sluit dan weer aan bij een grote tendens: mensen willen actief zijn tijdens hun vakantie. Ze willen contact maken met de lokale bevolking, logeren in speciale omstandigheden, een blik achter de schermen werpen. Daar zit ook een beetje voyeurisme in, natuurlijk.’
Zeldzame en markante ervaringen vormen zo een beweging tegen het massatoerisme, met zijn gestandaardiseerde all-inclusivehotels, zijn door toeristen overspoelde badplaatsen en zijn identieke pakketreizen met altijd weer dezelfde attracties, waarbij de enige local die je ontmoet de ober of de taxichauffeur is. De kernwoorden zijn nu ‘uniek’, ‘authentiek’ en ‘kleinschalig’. Ook al verschillen de criteria van reiziger tot reiziger, algemeen geldt: massaal is uit, persoonlijk is in. Het verwachtingspatroon is ook gestegen: we verlangen meer van onze reizen. Uitrusten en van de zon genieten volstaat niet meer. Het gaat net zozeer om persoonlijke ontwikkeling, om interessante sociale contacten. Soms willen mensen ook iets kunnen terugdoen voor de lokale bevolking.
De Nederlandse trendwatcher en ondernemer in de reisbranche Tessa aan de Stegge vindt het een logische stap dat Airbnb diensten als de experiences aanbiedt, gebaseerd op hetzelfde principe als de succesvolle accommodatieformule – lokale aanbieders en gebruikers met elkaar in contact brengen. ‘Reizigers hebben een unieke ervaring die maar op kleine schaal verkrijgbaar is, en de betrokken locals verdienen via de deeleconomie wat bij’, zegt ze. Ze betwijfelt wel of het bij kleinschalige aanbieders zal blijven. ‘Airbnb is natuurlijk op de eerste plaats een technologiebedrijf; zij faciliteren via hun platform de verkoop van activiteiten. Hun ideale hosts zijn wellicht mensen die zo lokaal mogelijke ervaringen aanbieden. Maar partijen met een professionele achtergrond die van hun platform gebruikmaken, daar hebben ze in het verleden weinig tegen ondernomen.’
In scène gezet
De gigant Airbnb, in 2008 opgericht in San Francisco, is al in 34.000 steden beschikbaar en biedt meer dan 3 miljoen accommodaties aan. Van het oorspronkelijke idealistische beeld van jonge mensen die een leegstaande kamer verhuren om de hypotheek te kunnen betalen en die hun gasten persoonlijk in de watten leggen, rest niet veel meer. In sommige steden is tot een derde van de Airbnb-verhuur in commerciële handen. Reizigers krijgen er vaak alleen een tussenpersoon te zien, een ‘Airbnb-butler’, die de sleutels overhandigt. Op zulke ‘illegale hotels’ bestaat veel kritiek, omdat ze de huurmarkt verstoren. Maar veel reizigers hebben daar geen probleem mee en gebruiken Airbnb gewoon als een handige boekingstool. ‘Je mag niet onderschatten hoe prijsgevoelig mensen zijn’, zegt Tessa aan de Stegge. ‘Vaak kiezen ze gewoon voor Airbnb omdat dat goedkoper is.’
Zou het idee om bezoekers en lokale bewoners samen bijzondere dingen te laten doen niet op dezelfde manier kunnen ontsporen? Volgens Dominique Vanneste is het te vroeg om daarover iets te zeggen. ‘En bovendien: hoe commerciëler, hoe kleiner de “beleving”‘, zegt hij. ‘Voor kamers maakt dat vaak inderdaad niet zoveel uit: veel mensen zijn blij als het netjes is en in een goede buurt ligt. Maar de belofte van een unieke experience is moeilijker waar te maken. Sommige activiteiten zijn inderdaad pure business: chocola maken in een chocoladewinkel, bijvoorbeeld. Een workshop bij een specialist is iets anders dan een demonstratie in een winkel, maar in beide gevallen is die chocolatier er vooral op uit om zijn waar aan de man te brengen. Het doet denken aan sommige toeristische tours in Marokko of Turkije, die onveranderlijk in een tapijtweefzaak of een lederatelier eindigen, waar je de plaatselijke mensen aan het werk ziet: die zijn zogenaamd authentiek maar vaak in scène gezet – finaal draait het ook daar om de verkoop.’ Met dit verschil, aldus Vanneste: als de ervaring niet waarmaakt wat ze belooft, zal dat snel te merken zijn aan de negatieve beoordelingen van Airbnb-gebruikers. ‘Dat is een instrument om te het kaf van het koren te scheiden.’
Aanbieders gaan op zoek naar almaar extremere en nog meer exclusieve activiteiten, die niet altijd even duurzaam zijn
Of Airbnb alleen niet-commerciële initiatieven zal faciliteren, staat nog te bezien. Maar ook commerciële experienceaanbieders hoeven volgens Vanneste niet ten koste van de gevestigde toeristische sector te gaan. ‘Ik denk dat daar een verschillend publiek voor is. Er zijn nog altijd mensen die houden van een goed georganiseerde groepswandeling langs de voornaamste highlights.’
Dat mensen hun hele vakantie via dat ene platform kunnen organiseren, daarnaar lijkt Airbnb op termijn te streven: de logies, de activiteiten, en binnenkort misschien ook het transport en de eetgelegenheden. ‘Ik denk dat Airbnb tot een fullservicebedrijf zal uitgroeien’, zegt Tessa aan de Stegge. ‘Er zullen nog veel meer extensies komen.’
Als er toch oneerlijke concurrentie zou ontstaan, hoopt Aan de Stegge dat overheden de lat dit keer wel sneller gelijk zullen leggen tussen Airbnb en traditionele aanbieders van toeristische tours. De bestaande hotelsector klaagt terecht, zegt ze, dat het razendsnel tot een megaspeler uitgegroeide Airbnb niet aan dezelfde regels en belastingen is onderworpen. ‘Disruptieve bedrijven ontwikkelen zich sneller dan de wetgeving kan bijhouden. Soms gaat het heel hard.’ Ook de kamerverhuur via Airbnb leek eerst beperkt en kleinschalig, en allerminst een bedreiging voor de traditionele hotelsector.
Volgens Dominique Vanneste zit er intussen wel wat sleet op de term ‘beleving’ en zijn er ook grenzen aan wat toeristen van ervaringen in het buitenland mogen verwachten. ‘Neem nu wildparken in Afrika. Twintig jaar geleden was dat exclusief en zonder meer een beleving. Nu vinden veel mensen de zoveelste antilope al geen attractie meer. Daardoor gaan aanbieders op zoek naar almaar extremere en nog meer exclusieve activiteiten, die niet altijd even duurzaam zijn. Ook de consument zal moeten leren dat er grenzen zijn.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
