Hoe de Italiaanse maffia haar cocaïnesmokkel regelt vanuit België

Vanuit België worden deals gesloten tussen de Calabrese maffia en cocaïneleveranciers in Latijns-Amerika. Knack en De Tijd bieden een unieke inkijk in de Limburgse onderwereld.

Op 20 september 2020 vertrok de Maersk Buton, een roestig containerschip, vanuit de Colombiaanse havenstad Santa Marta. Eén container op het schip, met de code MMAU1087695, interesseerde ook twee Genkenaars: Lucio Aquino en zijn neef Donato. De Aquino’s staan in Limburg bekend als ‘de bende van de kletskoppen’.

In de container zat 930 kilogram cocaïne verborgen in 72 dozen met bananen. Al zeker sinds maart 2020 was de trafiek voorbereid. Er heerste zenuwachtigheid omdat het coronavirus roet in het eten zou kunnen gooien. Maar nog voor de lading haar bestemming in Antwerpen bereikte, werd Aquino eind september in ons land opgepakt in een groot drugsonderzoek met de codenaam Costa. Toch wist hij via zijn neef de contacten met de Colombianen te onderhouden en de import te bezegelen. Een Limburgse cipier die in de hulpgevangenis van Leuven werkte, had Aquino een versleutelde telefoon toegestopt.

Ook leden van de ‘Ndrangheta, de beruchte criminele organisatie uit het Zuid-Italiaanse Calabrië, volgden het transport. Het geld voor de 930 kilogram coke kwam namelijk van de machtige families Nirta en Strangio. ‘Nieuws uit Rotterdam?’ vroeg een van de financiers in een chat met neef Donato, nadat Lucio Aquino in de cel was beland. De invoer leek volgens plan te verlopen, maar na een tussenstop in de haven van Rotterdam liep het mis.

Lucio Aquino regelde vanuit zijn Belgische cel een levering van 620 kilogram cocaïne.

Op 4 oktober ontdekte de douane in Antwerpen de lading coke. Wat de drugshandelaars niet beseften, is dat hun zending van dan af was vervangen door een neplading, die werd gevolgd door de federale politie. Na enkele tussenstops in België en Nederland eindigde het transport in Breda, waar twee kleinere garnalen werden opgepakt. Maar het gerecht zat ook de organisatoren op de hielen. Een undercoveragent was geïnfiltreerd in de Calabrese criminele kringen in Genk, waar ook Limburgse telgen van de families Nirta en Strangio woonden. In een populaire Genkse pizzeria vloekten leden van die families dat het kletterde: ze hadden door de vangst honderdduizenden euro’s verloren.

(Lees verder onder de preview)

Eureka!

Drie jaar later, op woensdag 3 mei 2023, werden ruim 5000 politiemensen ingezet in tien landen, van België en Italië tot in Brazilië en Panama. In het dossier met de codenaam Eureka, ‘het grootste onderzoek ooit naar de ‘Ndrangheta’, werden die dag 147 verdachten opgepakt, onder wie zes Limburgse. Naast Lucio Aquino, die thuis zat met een enkelband, en zijn neef ging het om twee broers van de familie Nirta en twee broers van de familie Strangio.

Het onderzoek was in 2020 en 2021 in een stroomversnelling gekomen toen het gerecht de versleutelde telefoons van de merken Encrochat en SkyECC kon kraken. De verdachten waren er zo gerust op dat die smartphones veilig waren dat ze in de chat details en zelfs foto’s uitwisselden over hun cocaïnehandel.

Voor het internationale journalistieke onderzoek NarcoFiles, onder leiding van het collectief OCCRP, kregen Knack en de krant De Tijd samen met het Italiaanse IrpiMedia toegang tot meer dan 2300 pagina’s uit het Eureka-gerechtsdossier. De documenten leggen bloot hoe de ‘Ndrangheta en haar Belgische acolieten grote cocaïnetransporten regelden vanuit België. Zelfs tijdens de coronacrisis konden ze nog ruim vier ton cocaïne importeren uit Zuid-Amerika, waarvan zeker drie transporten aankwamen in de haven van Antwerpen en veertien in de Italiaanse haven van Gioia Tauro.

Het businessmodel

Het businessmodel achter die cocaïnetrafiek volgde twee sporen. Ofwel betaalden de Belgische en Italiaanse organisatoren de cocaïne uit Zuid-Amerika volledig zelf, vóór de verzending, tegen zo’n 7000 dollar per kilogram. Die cocaïne konden ze dan ‘zonder prijsbeperkingen’ doorverkopen. Ofwel zorgden ze hier vooral voor het ‘uithalen’ en verdelen van de cocaïne en bespraken ze op voorhand met de Zuid-Amerikaanse leveranciers een minimale verkoopprijs per kilo. De Belgen en Italianen mochten dan de winsten uit hogere verkoopprijzen opstrijken, goed voor zo’n 2000 euro per kilogram. Ze verkochten de cocaïne op de Europese markt tegen 26.000 à 33.500 euro per kilogram.

Vanuit België zou Lucio Aquino daarbij een sleutelrol hebben gespeeld als organisator en financier. Hij is geen echt lid van de ‘Ndrangheta, maar genoot wel het grootste vertrouwen om alles te regelen. Aquino onderhield de contacten met de leveranciers in Zuid-Amerika, verzamelde het nodige geld en verdeelde de winsten. Aquino, die zowel Spaans als Italiaans spreekt, had dan ook sterke connecties tot bij het grootste Colombiaanse drugskartel, de Clan del Golfo.

Zo regelde Aquino vanuit zijn Belgische cel een levering van 620 kilogram cocaïne, die op 9 december 2020 vanuit de Panamese haven van Cristobal aankwam in de Italiaanse haven van Gioia Tauro. Aquino kon daarover nog vanuit de gevangenis chatten met zijn binnengesmokkelde SkyECC-telefoon. De 620 kilogram cocaïne kwam terecht in een magazijn in Calabrië, vanwaar de Italianen ze doorverkochten tegen een gemiddelde prijs van 32.500 euro per kilogram. Vervolgens moest zo’n 10 miljoen euro omzet vanuit Italië cash terugstromen naar de Colombianen én de Belgen.

De cash

In slechts tien maanden tijd, van augustus 2020 tot mei 2021, is meer dan 22,3 miljoen euro via ons land verschoven van geldschieters in Calabrië naar de leveranciers in Panama, Colombia, Brazilië en Ecuador. Meer dan 7 miljoen euro kwam in slechts drie ritten naar ons land. Dat gebeurde via koeriers die heen-en-weer reden tussen Zuid-Italië en Genk, met het geld verstopt in de dubbele bodems van hun voertuigen.

Zeker 14,8 miljoen euro werd opgehaald en vervoerd met de hulp van een gespecialiseerd Chinees netwerk van geldkoeriers. De Chinese koeriers, die de speurders niet konden identificeren, vervoerden in ruil voor een commissie van 14 à 16 procent nooit minder dan 1 miljoen euro per rit. Ze namen dan bijvoorbeeld op hun adres in Rome meer dan 1,3 miljoen euro in ontvangst, die in België tot bij Aquino moest raken. ‘DONE (…) HIJ TELT HET’, stuurde een Italiaan naar Aquino toen de cash aan de Chinezen was afgegeven, met daarbij een foto van een bankbiljet van 5 euro waarop het serienummer zichtbaar was. Zoals bij andere transacties had Aquino ook een bankbiljet van 5 of 10 euro met een welbepaald serienummer meegegeven met de Chinese koerier, zodat iedereen zeker wist dat ze het geld aan de juiste man gaven.

Geregeld gebruikten de Chinezen een Mercedes A-klasse om het geld op een afgesproken locatie af te geven. Als bewijs van betaling werden ook soms foto’s gemaakt van de uitgestalde plastic zakken met geld. Ook toen Aquino in september 2020 werd aangehouden en vanuit de cel transporten bleef organiseren, bleven er geldtransporten passeren via de andere verdachten in Limburg.

7 miljoen euro werd in auto’s met dubbele bodems naar België gebracht.

Onder andere een Genkse pizzeria die de broers Nirta uitbaten, zou volgens het gerecht zijn opgericht om illegale opbrengsten te kunnen rechtvaardigen. Toch zijn de broers in het dossier slechts medeverdachten voor één cocaïne-import. Een undercoveragent zou wel getuige zijn geweest van hun nauwe banden met de Italiaanse ‘Ndrangheta-families, waarbij ze bijvoorbeeld met hem spraken over het ritueel dat nieuwe leden moeten uitvoeren: na een vingerprik zou een Mariabeeld met bloed worden bestreken en in brand gestoken.

(Lees verder onder de preview)

De witwasmachine

Maar er werd ook gepraat over het witwasluik van de business. ‘Je moet eerst een echt bedrijf hebben om iets anders te kunnen doen’, zou een van hen aan de undercoveragent hebben toevertrouwd. Het witwasspoor leidde in dit onderzoek, behalve naar de aankoop van luxeauto’s en -horloges, ook naar een Italiaans restaurant in Frankrijk, en naar ijssalons en een autowasplaats in Duitsland. Cash drugsgeld uit een kluis in Calabrië werd dan bijvoorbeeld in contanten overgebracht naar München, waar het als fictief inkomen werd geboekt bij bedrijven.

Het totale Eureka-dossier zal op Italiaans verzoek in Italië voor de rechter komen. Toch zou het nog jaren kunnen duren voordat Lucio Aquino in een Italiaanse cel belandt. Op vrijdag 10 november beslist de raadkamer in Tongeren over zijn doorverwijzing naar de strafrechter in dat andere grote drugsdossier, Costa, over de smokkel van zo’n 25 ton cocaïne. Vanwege zijn rol in het Costa-dossier werd Lucio Aquino in het Eureka-dossier nog niet uitgeleverd aan Italië, waar hem het strenge gevangenisregime voor maffiosi te wachten staat.

Lucio Aquino’s advocaat, Hugo Vandenberghe, ging niet in op de vragen van Knack. De advocaat van Aquino’s neef Donato, Frank Scheerlinck, reageert enkel dat ‘het proces wordt gevoerd in de rechtbank’.