Hoe de Houthi-rebellen in Jemen aan Belgische wapens kwamen

Ondanks het bloedige conflict in Jemen blijft België massaal vuurwapens leveren aan Saudi-Arabië.

In het gamma van ’s lands meest bekende en controversiële wapenfabriek neemt de FN F2000 een speciale plek in. Hyperlicht, bijna volledig vervaardigd uit kunststof, blijkt het wapen een commerciële voltreffer. Onder andere het Belgisch leger wordt een tevreden afnemer. Een van de eerste grote buitenlandse bestellingen gaat naar Saudi-Arabië, dat in 2005 maar liefst 55.000 F2000-wapens bestelt. Die bestelling verloopt via het Amerikaanse Foreign Military Sales-programma, een wapendistributieprogramma waarmee het Amerikaanse ministerie van Defensie bevriende regimes aan Amerikaans wapentuig helpt. Omdat FN Herstal ook een Amerikaanse fabriek heeft, kan het bedrijf daaraan deelnemen.

De FN F2000 is evenwel nooit in de VS geproduceerd. Op de Amerikaanse versie van de FN Herstal-website wordt de F2000 nergens vermeld, zelfs niet bij de lijst van wapens die buiten productie zijn. Ook een onderzoek naar vuurwapens van het World Policy Institute, concludeerde in 2009 dat de F2000 niet in Amerika wordt vervaardigd. Ook de Britse poot van FN Herstal – die pas actief is sinds 2014 – maakt geen melding van de F2000.

Het mag dan ook niet verbazen dat de F2000 opduikt in de oorlog in Jemen. Op de officiële website van de Houthi-rebellen – die zichzelf ‘Ansarullah’ noemen: ‘bondgenoten van God’ – is te zien hoe een Saudische commandopost wordt aangevallen. Die aanval vond plaats op 20 maart 2018, in het westen van de Saudi-Arabische provincie Najran, vlak aan de grens met Jemen. Bij die overval maken de Houthi-strijders minstens twee FN F2000-geweren buit op de Saudische soldaten. Triomfantelijk tonen de rebellen de buitgemaakte wapens op het einde van hun filmpje. Ook Amnesty International maakte eerder dit jaar al gewag van beelden waarin Jemenitische milities FN-wapens gebruiken. Het is evenwel niet duidelijk of die wapens ook daadwerkelijk in België zijn gemaakt.

In februari nam FN Herstal nog deel aan de International Defence Exhibition and Conference (IDEX) in Abu Dhabi, de hoofdstad van de Verenigde Arabische Emiraten. Op die wapenbeurs pakte het bedrijf uit met de F2000 en de Minimi. Nadat Amnesty International daarover een rapport publiceerde, verwijderde IDEX de aanwezigheid van FN Herstal van hun website.

Ondanks het bloedige conflict en de grootschaligheid van de mensenrechtenschendingen leverde Wallonië tussen 2015 en 2017 – het laatste jaar waarvoor Wallonië cijfers ter inzage geeft – voor maar liefst 480 miljoen euro aan vergunningen voor vuurwapens af. Daarmee is Saudi-Arabië de voornaamste afnemer van Belgische vuurwapens. FN Herstal is sinds 1997 voor honderd procent in handen van de Waalse overheid.

Ook Wies De Graeve, directeur van de Vlaamse afdeling van mensenrechtenorganisatie Amnesty International, noemt het ‘hallucinant en wraakroepend’ dat ons land Jemen blijft bevoorraden. ‘Al vier jaar roepen we samen met de Europese Unie en de Verenigde Naties dat we moeten ophouden met nog langer wapens te leveren. Zolang we de Saudische coalitie blijven bevoorraden, verlengen we het lijden van de Jemenitische bevolking.’

Ondanks herhaaldelijke pogingen van zowel Knack, Le Soir als de VRT antwoordde Waals minister-president Willy Borsus (MR) niet op onze vragen. De Waalse regering geeft wel aan dat ze sinds de moord op de Saudische journalist Jamal Khashoggi geen exportvergunningen voor Saudi-Arabië meer heeft goedgekeurd.

Toch is de wapenexport sinds de moord op Khashoggi niet gestaakt. Uit veiligheidsrapporten van de Antwerpse haven, die #BelgianArms kon inkijken, blijkt dat er sinds de moord of Khashoggi nog minstens drie wapentransporten plaatsvonden. Die drie munitietransporten worden allen verzorgd door Bahri, het Saudische staatsbedrijf dat instaat voor marinetransport. Op 23 januari 2019 vertrokken vanuit Antwerpen nog vier containers met FN Herstal-munitie, met als bestemming Djedda, de grootste havenstad van Saudi-Arabië.

De Verenigde Naties noemen de oorlog in Jemen de grootste humanitaire catastrofe ter wereld. Volgens het jaarrapport van Human Rights Watch vielen sinds het begin van de oorlog al minstens 6872 dodelijke slachtoffers door het geweld. Door de blokkade van havens en vliegvelden is Jemen van de wereld afgesneden, en zijn zelfs de meest basale producten schaars. 14 miljoen Jemeni’s dreigen van honger om te komen of ten prooi te vallen aan epidemieën als cholera, die in het totaal verwoeste land weer oprukken.