Door getalm van de regering-Michel is Belfius tot nader order een staatsbank. Na bijna acht jaar lijkt de tijd rijp om de bank naar de beurs te brengen. Maar de privatisering van Belfius hangt vooral af van welke partijen er in de nieuwe regering zullen belanden.
‘Belfius is niet echt een “staatsbank”, maar een commerciële bank waarvan de Belgische overheid de aandeelhouder is.’ Zo verwoordt Belfius-ceo Marc Rasière met enige schroom de toestand van zijn bank uit op de eigen website.
Toch is de definitie ‘staatsbank’ wel degelijk juist. In 2011 nationaliseerde de Belgische staat Belfius – toen nog bekend als Dexia Bank België. De overheid trok er maar liefst 4 miljard euro voor uit.
Sindsdien heeft de bank grote stappen gezet om de nachtmerrie van Dexia achter zich te laten. De overheidsbank kon enkele jaren op rij nettowinsten boeken, die op hun beurt de schatkist spekten. In 2018 vloeide er zo 363 miljoen euro naar de Belgische staat en ook dit jaar mag de overheid eenzelfde bedrag verwachten.
In het regeerakkoord van de ploeg rond Charles Michel (MR) was er aanvankelijk geen letter te bespeuren over de toekomst van Belfius. Daar kwam verandering in tijdens de zomer van 2017. Bij het sluiten van het eerste grote Zomerakkoord – u weet wel, toen Michel zijn ministers uitnodigde op Tomorrowland – werd beslist om de bank gedeeltelijk te privatiseren.
De bedoeling was dat de overheid een derde van de aandelen van de hand deed. De beursgang van Belfius was evenwel gekoppeld aan een van de meest heikele dossiers van de Belgische politiek: Arco.
Het Zomerakkoord bepaalde dat de privatisering verbonden zou zijn aan de gedeeltelijke vergoeding van de 800.000 Arco-coöperanten. Die koppeling kwam er expliciet op vraag van CD&V-vicepremier Kris Peeters.
De vergoedingen zouden op die manier betaald worden met opbrengsten uit de beursgang. Ook Beweging.net, het vroegere ACW, en de staat zouden bijspringen – goed voor een totale enveloppe van 600 miljoen euro. Het geld zou ook de staatsschuld – die nog steeds meer dan 100 procent van het bbp bedraagt – een beetje kunnen verlichten.
Geïsoleerde CD&V
Maar dat was sneller gezegd dan gedaan. Over die Arco-regeling hangt nog steeds een waas van juridische onduidelijkheid. Zo is het nog steeds niet helder of de Europese Commissie de regeling als illegale staatssteun ziet. Door die onduidelijkheid bleef ook de beursgang geblokkeerd – het ene kon immers niet zonder het andere.
Kris Peeters gedroeg zich als de behoeder van die onverbiddelijke koppeling. Toen bleek dat Michel een princiepsakkoord wilde bekokstoven om Belfius alsnog naar de beurs te brengen, duwde de christendemocraat op de rem. CD&V stond helemaal geïsoleerd.
En zo bleef de zaak aanmodderen. Toen in de loop van 2018 het excellente beursklimaat begon te zwalpen leek het momentum voorbij. De aanstormende lokale verkiezingen van oktober gaven het nekschot.
Op die manier bleef de instelling stevig in overheidshanden. De vraag is nu hoe de toekomst van de bank eruitziet. Na 26 mei begint een nieuw regeerakkoord vorm te krijgen. De kans is groot dat Belfius nu wél een plaats krijgt in die cruciale tekst. Nu al staat vast dat de volgende regering voor een helse saneringsoefening staat. Daarin kan de verkoop van de bank een stukje soelaas bieden.
De privatisering van Belfius is dom en kortzichtig
Hoe dan ook heeft nagenoeg elke partij een duidelijke visie op de toekomst van de bank. Het is een understatement om te stellen dat de links-rechtsbreuklijn op dit vlak haarscherp is.
Zo denken Groen, SP.A en PVDA niet aan een beursgang. Groen-voorzitter Meyrem Almaci heeft zich sinds jaar en dag vastgebeten op het Dexia/Belfiusdossier. De ecologisten willen de bank niet privatiseren – Almaci noemde die beslissing ooit ‘dom en kortzichtig’.
Groen wil Belfius daarentegen transformeren tot een ‘duurzame en ethische overheidsbank’. Belfius ‘is gered met overheidsmiddelen en kan zo blijvend ten dienste staan van de samenleving’, zo staat er in het verkiezingsprogramma. Zo’n nationale ontwikkelingsbank kan helpen om de klimaatdoelstellingen te halen.
De partij kijkt hiervoor naar Duitsland. Daar financiert de Kreditanstalt für Wiederaufbau (KFW) grootschalige ontwikkelingsprojecten. Groen koppelt een van haar speerpunten, klimaat, met andere woorden aan de toekomst van de overheidsbank.
Weinig verrassend wil ook PVDA Belfius in staatshanden houden. ‘Een openbare bank ondersteunt de lokale ontwikkeling. Ze moet ten dienste staan van de gemeenten en de sociale sector’, luidt het. Los van die instelling wil de partij een zogenaamde Toekomstbank creëren – ook naar het voorbeeld van die Duitse KFW.
SP.A keert zich evenzeer tegen een beursgang. De partij van John Crombez ‘wil van Belfius een echte publieke bank maken zodat ze de vrijheid en middelen behoudt om zelfgekozen doelen (zoals bijvoorbeeld het verwezenlijken van klimaatdoelstellingen) te realiseren’, zo staat er in het programma.
Exit Kris Peeters
Die visie toont een hemelsbreed verschil met die van de economisch rechtsere partijen. ‘Wij vinden niet dat het een kerntaak is van de overheid om te bankieren’, klinkt het bij Open VLD. ‘Daarom gaan we voor de 100 procent privatisering op een gunstig beursmoment zodat we maximaal aan schuldafbouw kunnen doen.’ Ook de participatie van 7,7 procent in BNP Paribas mag op de schop van de liberalen.
Van N-VA is bekend dat het Belfius al een tijdje wil privatiseren. Binnen de regering was gewezen minister van Financiën Johan Van Overtveldt altijd een voortrekker van de beursgang. ‘De overheid moet zich concentreren op haar kerntaken’, luidt het programma vandaag. ‘We verkopen niet-strategische participaties van de overheid, zoals in Belfius, BNP Paribas, Ethias, NMBS, Proximus en Bpost.’
N-VA verduidelijkt dat de beursgang geleidelijk dient te gebeuren. ‘Een 100 procent verkoop in één klap zou zeer ongebruikelijk zijn’, zegt een woordvoerder. ‘We hebben al een goede kans gemist om een stuk naar de beurs te brengen door het getreuzel van CD&V.’
En wat met Arco? De koppeling tussen beide dossiers lijkt voor altijd begraven. Het eerste duwtje kwam er al in juni vorig jaar, toen voorzitters Bart De Wever (N-VA) en Gwendolyn Rutten (Open VLD) zich eensgezind opstelden: ‘Ik vrees dat de Arco-spaarders hun geld kwijt zijn.’ Beide partijen vinden dat ieder soort terugbetaling vrijwel uitsluitend gedragen zal moeten worden door de ‘christelijke zuil’.
Er kan enkel sprake zijn van een beursgang voor Belfius, indien ook de oplossing voor de Arco-spaarders blijft gelden
Dat doet de onverbiddelijke vraag rijzen: quid CD&V? Blijven de christendemocraten vasthouden aan de koppeling tussen de beursgang en Arco, zelfs nu Kris Peeters naar alle waarschijnlijkheid naar het Europese niveau verkast? Of blijft de partij Arco als een zware molensteen meeslepen?
Sommige waarnemers zagen dat CD&V-voorzitter Wouter Beke de afgelopen vijf jaar hoog spel speelde. Door Arco prominent op tafel te leggen tijdens verschillende cruciale overlegmomenten had CD&V weinig manoeuvreerruimte om andere beleidspunten door te duwen. Volgens de oppositie stond die Arco-pasmunt onder meer een gedegen meerwaardebelasting in de weg. Beke heeft die aantijging altijd weggewuifd.
Gevraagd naar een reactie zegt CD&V dat ‘een gedeeltelijke of volledige verkoop een optie is’. Maar op het cruciale Arco-punt willen de christendemocraten niet van afwijken. ‘Voor CD&V kan er enkel sprake zijn van een beursgang voor Belfius, indien ook de oplossing voor de Arco-spaarders blijft gelden.’
De sterk uiteenlopende posities van de politieke partijen doet in ieder geval vermoeden dat ceo Marc Rasière de omschrijving van zijn bank nog een tijdje onveranderd zal moeten laten op de website.
Verkiezingen 2019
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
