‘Het minste wat de Vlaamse universiteiten kunnen doen, is geen nieuwe projecten met Israël opzetten’

In vergelijking met de duizenden arrestaties in de Verenigde Staten zijn het nog schermutselingen, maar ook aan onze universiteiten rommelt het. De afgelopen dagen waren er bij ons, net als in Amerika, studentenprotesten tegen Israël. De eisen van groeperingen als ‘KULstudents4Palestine’ of ‘Ghent Students for Palestine’ zijn grotendeels dezelfde.

Onze universiteiten, zo vinden de studenten, moeten zich verzetten tegen de slachtpartijen van het Israëlische leger in Gaza. Niet alleen in woorden maar ook in daden, onder meer door de samenwerkingen met Israëlische universiteiten en instellingen stop te zetten.

De protesten komen laat, want de gruwel in Gaza houdt nu al zeven maanden aan. Koesterden de studenten de hoop dat de Verenigde Staten de regering-Netanyahu bij zinnen zouden brengen? Die veronderstelling zou an sich niet onredelijk zijn. De Amerikaanse president Joe Biden heeft meer in de melk te brokken dan een handvol Vlaamse studenten.

Bovendien is de kritiek van Amerikaanse – en Europese – toppolitici al een hele tijd niet mis te verstaan, en wordt ze met de dag scherper. Maar het blijft allemaal bij woorden. Deze week pleitte premier Alexander De Croo (Open VLD) zelfs voor een verbod op alle handel met door Israël bezette gebieden. Dat klinkt goed, maar op het terrein heeft dat tot nog toe allemaal bitter weinig uitgehaald.

Het is een van de redenen waarom het protest nu elders de kop opsteekt, bijvoorbeeld in de cultuursector en aan de universiteiten. De studentenprotesten passen bij de aanzwellende kritiek op Israël, dat deze week deelneemt aan het Eurovisiesongfestival in Malmö. Dat optreden wordt zwaar gecontesteerd, onder meer in Zweden zelf. In eigen land waren er afgelopen weekend dan weer de ‘505’-concerten voor de ‘menselijkheid’ in Antwerpen, met op het podium striemende kritiek op Israël.

In het licht van de voortdurende mensenrechtenschendingen in Gaza lijken de eisen van de studenten bescheiden. Sommige samenwerkingscontracten met Israël waren altijd al dubieus. De kritiek op die projecten, bijvoorbeeld in Leuven, dateert al van lang voor de jongste inval in Gaza. Maar nu het wat harder wordt gespeeld is er de facto harde cash in het geding, als onderdeel van engagementen die doorgaans al jaren geleden zijn aangegaan.

Precies dat maakt het protest voor het bestuur van de universiteiten zo moeilijk. Anders dan bij vrijblijvende oproepen om met de oorlog in Gaza te stoppen, of geen onschuldige burgers te doden, staat er nu wel degelijk iets op het spel. De studenten houden de rectoren een spiegel voor. Echt protest is geen post op Instagram, maar ook geen officieel statement van het rectoraat pro mensenrechten. Echt protest snijdt in het vlees. De vraag is: hoe diep wil je snijden?

Manifestaties tegen oorlog in Gaza: ‘Dit is het grootste studentenprotest in de VS in deze eeuw’

De reactie van de rectoren was tot nog toe dubbelzinnig. Er is ruimte voor een open dialoog, zo heette het meteen, en er kwam een ‘grondige evaluatie’ van de banden met Israël. De UGent vroeg in november al een advies van haar mensenrechtencommissie. Dat advies was duidelijk: sluit tijdelijk geen nieuwe samenwerkingen af met Israëlische organisaties. In Leuven kwam een soortgelijke commissie tot het veel wolliger besluit om bij toekomstige samenwerkingen met Israël ‘de nodige zorgvuldigheid en terughoudendheid’ aan de dag te leggen.

Is dat genoeg? Anders dan op sommige Amerikaanse campussen is het studentenprotest in eigen land tot nog toe beheerst en evenwichtig. Als de studenten geen geweld gebruiken, en ook de rectoren de ‘open dialoog’ niet laten schieten ten voordele van een brutale interventie van de politie, dan kan de schade beperkt blijven. Voorwaarde is dan wel dat de universiteiten zich echt buigen over de dubieuze banden met een regime dat vandaag met recht genocidair kan worden genoemd.

Het minste wat de Vlaamse universiteiten kunnen doen, is geen nieuwe projecten met Israël opzetten. Daarbij de ‘nodige zorgvuldigheid en terughoudendheid’ aan de dag leggen, zoals de Leuvense universiteit belooft, is onvoldoende. In Gent is zelfs daar nog geen sprake van: de rector heeft het advies van de eigen ethische commissie naast zich neer gelegd. Dat is vragen om een escalatie van het studentenprotest.

Het zou de Vlaamse rectoren sieren als ze alle gesprekken over nieuwe projecten met Israël onmiddellijk en eenzijdig zouden opschorten. Het zou een helder signaal zijn, waarmee ze de druk op Israël verder opvoeren. Het is een heel redelijke stap in een heel redelijk protest tegen een volslagen onredelijk regime.