‘Het wordt druk op rechts, zoveel is duidelijk’

‘De Vlaamse regering-Jambon is er, en dat is geen dag te vroeg’, meent Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck.

Een dikke vier maanden heeft de formatie gevergd. ‘Nog niet zo lang geleden vonden we dat zelfs voor een Belgische regering ongehoord’, schreef de Antwerpse politoloog Dave Sinardet dit weekend. Dat klopt. Voor wie ‘de twee democratieën’ in België de oorzaak vindt van alle problemen – van begrotingstekorten tot wereldrecords in politieke traagheid – moet deze aarzelende, moeilijke regeringsvorming ontnuchterend zijn. Vlamingen hebben de Franstaligen niet nodig om te blijven ploeteren in een politiek moeras. Het is een onverwacht effect van de grotere Vlaamse autonomie: ze noopt tot bescheidenheid.

Het wordt druk op rechts, zoveel is duidelijk.

Daar valt niet veel van te merken in het nieuwe regeerakkoord. ‘Vlaanderen staat sterk’, zo heet het daar. De ploeg van minister-president Jan Jambon onderstreept het streven naar excellentie, en niet alleen in het onderwijs. Dat is een goede zaak: Vlaanderen moet vooruit, en hard werken is geen vloek. Vlaanderen moet ‘een onbetwiste referentie’ worden in het Europa van de jaren twintig, volgens Jambon. Maar op sommige vlakken toch meer dan op andere.

De jobbonus is niet goedkoop, maar is wel een goed plan. Die lastenverlaging voor de lagere inkomens zal meer mensen aan het werk helpen en verkleint de werkloosheidsval. De leerwinstmetingen op basis van ‘gestandaardiseerde proeven’ in het onderwijs zijn ook een stap vooruit. Scholen en leraren moeten worden afgerekend op de vooruitgang die ál hun leerlingen maken, ook als ze van een laag niveau vertrekken. En dus niet alleen op het aantal kinderen uit de witte hogere middenklasse dat ze hebben kunnen aantrekken. Lagere registratierechten, extra plaatsen in de kinderopvang, een 5G-netwerk, 10.000 hectare bos, zelfs een museum voor Vlaamse geschiedenis en cultuur: veel tot zeer veel hangt af van hoe dat allemaal concreet wordt gemaakt, maar slechte ideeën zijn het niet.

Als het gaat over de integratie van nieuwkomers, willen we géén gidsland zijn. Het Vlaamse regeerakkoord probeert greep te krijgen op het migratievraagstuk, ook al liggen alle belangrijke hefbomen daarvoor op het federale niveau. Dat leidt tot krampachtige beslissingen. Zo is het ronduit dom, zo niet malicieus, om aan armlastige nieuwkomers 360 euro te vragen voor een verplicht inburgeringstraject. CD&V-politicus Hendrik Bogaert, niet meteen de Phil Bosmans van zijn partij, zei vrijdag op het VRT-programma De afspraak nog dat dit naar pestgedrag neigt. Waarom hield Wouter Beke dat niet tegen? En dan hebben we het nog niet over dit zinnetje gehad: ‘Organisaties die segregatie in de hand werken subsidiëren we niet langer’. Benieuwd wie daar keizerlijk over zal beslissen. Zou het vastpinnen van hele bevolkingsgroepen – de berbers, bijvoorbeeld – op vermeende eigenschappen (‘gesloten’) onder ‘segregatie in de hand werken’ vallen?

Het zou best kunnen dat de Vlaamse regering ook nog eens stevig zal clashen met de federale regering.

Wat groene maatregelen betreft, is het regeerakkoord ronduit triest. Jambon verkocht het hoofdstuk over ‘omgeving, klimaat en energie’ als winst, maar eigenlijk is het ambitieloos en teleurstellend. Een vermindering van de uitstoot van broeikasgassen van minstens 80 procent tegen 2050 schiet spectaculair tekort. Zo worden we geen referentie, en al helemaal geen onbetwiste.

Ten slotte valt nog te bezien hoe efficiënt Team Jambon zal zijn. Hoe vrolijk de onderhandelaars maandag ook voor de dag kwamen, één ding is duidelijk: er is in deze ploeg – een voortzetting van de kibbelende Zweedse regeringen van de afgelopen vijf jaar – geen overschot van vertrouwen. Het regeerakkoord telt 300 bladzijden, en dat is niet alleen omdat de uitdagingen groot zijn. Het is vooral zo dik omdat de afspraken zo grondig mogelijk werden uitgespeld. Om achteraf zo veel mogelijk gedonder te vermijden.

In het licht van de identiteitscrisis waar alle coalitiepartners mee worstelen, is het zeer de vraag of dat zal lukken. Binnen de N-VA speelt de vraag hoezeer ze moeten opschuiven richting het Vlaams Belang. Binnen de CD&V speelt de vraag hoezeer ze moeten opschuiven richting de N-VA. En de Open VLD zal nu toch echt meer uit de verf moeten komen als de partij over vijf jaar niet opnieuw wil verliezen. Het wordt druk op rechts, zoveel is duidelijk.

Finaal zou het best kunnen dat de Vlaamse regering ook nog eens stevig zal clashen met de federale regering. En al helemaal als die uit andere partijen bestaat: paars-groen heeft federaal nog altijd de beste kaarten. Dat is voor niemand goed: Vlaams-federaal gekibbel is zonde van de energie. In 2024 zou Tom Van Grieken daar wel eens flink van kunnen profiteren.