Het Belgische wapenarsenaal: ‘We hebben stocks voor amper een paar dagen oorlogsvoering’

Op verzoek van Knack gaf Defensie nieuwe statistieken vrij over haar wapenarsenaal. Over welk materieel beschikt België nog? Militair expert Sven Biscop geeft commentaar.

‘Het is goed dat Defensie veel van haar materiaal vernieuwt’, zegt Sven Biscop (Universiteit Gent & Egmont – Koninklijk Instituut voor Internationale Betrekkingen). ‘Toch blijven de aantallen relatief beperkt. Maar positief is dat we investeren. De getalsterkte van ons leger wordt opgeschaald van 25.000 naar 29.000 tegen 2030. En als je meer mensen aantrekt, heb je ook meer uitrusting nodig. De trend is positief. Er zit een groeipad in. En dat was nodig.’

(Lees verder onder de infografiek)

Eerste vaststelling: België heeft geen tanks?

Sven Biscop: Ja, die keuze hebben we in het verleden gemaakt. Vroeger hadden we 334 Leopard-tanks, maar dat waren andere tijden. Toen had je nog een leger van dienstplichtigen. Op dit moment is het niet realistisch om tanks opnieuw in te voeren. Daarvoor hebben we de schaal niet en het lijkt me niet kostenefficiënt. Wil je het toch doen, dan kun je het model van Nederland en Duitsland overwegen. De Nederlandse tankcapaciteit is ingebed in een Duitse eenheid. Wij zouden hetzelfde kunnen doen met Frankrijk.

Welke operaties kan onze landcomponent wél uitvoeren met zijn materiaal?

Biscop: Het Special Operations Regiment is de snellereactie-eenheid van de Landcomponent. Daarnaast kan de gemotoriseerde brigade ook expeditionair opereren – bijvoorbeeld in het Zuiden – maar zij kan ook ingezet worden voor collectieve defensie en afschrikking in het Oosten. In de toekomst zullen de NAVO-bondgenoten in het Oosten meer troepen en uitrusting ontplooien. Niet permanent zoals vroeger in Duitsland het geval was. Het zou wel kunnen dat België bijvoorbeeld in Roemenië enkele roterende compagnieën zal hebben. Die zouden natuurlijk uitrusting nodig hebben. Ga je die mee laten roteren? Of ga je, zoals de NAVO voorstelt, een deel van de uitrusting in Roemenië laten? Natuurlijk kun je uitrusting die in Roemenië staat niet naar Mali sturen. Slotsom: we zullen waarschijnlijk meer voertuigen nodig hebben dan we dachten. Europese landen hebben lang materieel aangekocht alsof er nooit eens iets verloren zou gaan in operaties, of zelfs niet door een mechanisch defect.

Hoe zit het met onze militaire stocks?

Biscop: Het NAVO-minimum is stocks voor 30 dagen oorlogsvoering. België heeft nu stocks voor amper een paar dagen. Reservevoertuigen, munitie, wisselstukken: we zullen al die stocks moeten opbouwen. Vraag is dus niet alleen wélke uitrusting je in huis hebt, maar ook hoeveel extra voorraad je ervan aanlegt. In het STAR-plan (dat de strategische visie van Defensie tot 2030 voorstelt, nvdr) van minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) zitten die voorraden níét. Bovendien is de NAVO van plan om de eisen nog te verstrengen. Men gaat naar het drie- of viervoudige. Alleen al de huidige norm – die we niet halen – zou ons acht miljard euro kosten.

Ontbreekt eveneens in de statistieken van de landmacht: raketten en luchtafweer.

Biscop: Dat zijn inderdaad zwakke punten. Vraag is: moet Defensie daar meer in investeren? Wanneer je een brigade uitstuurt, moet ze luchtverdediging hebben, waar ze ook uitgezonden wordt. Maar voor de luchtverdediging van het Belgische grondgebied kunnen we het best kiezen voor samenwerking. Denk aan het Sky Shieldinitiatief van Duitsland en 14 partners om een Europese luchtafweer op te bouwen.

(Lees verder onder de infografiek)

De luchtmacht evolueert van 53 F-16’s naar 34 F-35’s.

Biscop: Onze luchtcomponent slankt serieus af. Eigenlijk vroeg de NAVO om een een-op-eenvervanging van onze toestellen, maar dat heeft België niet gedaan. Met die 34 nieuwe toestellen liggen de ambities op het gebied van ontplooibaarheid duidelijk lager dan vroeger. Je hebt natuurlijk de verdediging van het eigen luchtruim, en we hebben altijd meegedaan aan Baltic Air Policing boven de Baltische Staten. Maar je wilt ook elders toestellen kunnen ontplooien, zoals bij de operatie tegen de IS. Daar komt nog bij dat je altijd piloten in opleiding hebt. Daarom is die 34 zeer knap bemeten.

Wanneer neemt Defensie de F-35’s in gebruik?

Biscop: De eerste F-35’s zullen pas over een paar jaar in België aankomen. Eerst gaan we piloten opleiden in de Verenigde Staten. Pas daarna komen de toestellen naar België.

De luchtmacht koopt ook zes onbemande toestellen aan.

Biscop: Zij zullen in de toekomst een grotere rol spelen. Luchtoperaties zullen een geheel zijn van bemande en onbemande toestellen én grondsystemen. Daar doen we het best aan mee, ook als het gaat om het bewapende onbemande gamma.

(Lees verder onder de infografiek)

De Belgische marine heeft twee fregatten. Volstaat dat?

Biscop: Het is weinig. Als je te allen tijde een fregat op zee wil hebben, heb je er eigenlijk drie nodig. Je moet ervan uitgaan dat er wellicht één in onderhoud is terwijl een ander zich voorbereidt op een vertrek en nog een ander op zee is. Voordeel is dat fregatten voor verschillende doeleinden kunnen worden ingezet. Het is zoals de F-35: je kunt er veel mee doen. Ze kunnen dienen voor collectieve afschrikking en defensie. Ze kunnen deel uitmaken van een luchtverdedigingssysteem. Maar ze kunnen ook expeditionair ingezet worden, om te patrouilleren, om een boodschap te sturen. Herinnert u zich dat er eens een Belgisch fregat is meegegaan met het Franse vliegdekschip Charles de Gaulle? Toen de Fransen de IS in Syrië hebben gebombardeerd, maakte ons fregat deel uit van dat escorte. Met fregatten kun je dus véél doen. Ze zijn heel flexibel.

In mijnenbestrijding heeft België zich al langer gespecialiseerd.

Biscop: Ja, en het is goed dat we dat blijven doen. Het blijft ook zeer nodig. Zeker in een artikel 5-scenario (waarbij een gewapende aanval tegen één NAVO-bondgenoot beschouwd wordt als een aanval tegen alle bondgenoten, nvdr) is Antwerpen de logistieke draaischijf voor de versterkingen die vanuit Noord-Amerika komen. Dan heb je die mijnenjagers zeker nodig.