‘Het voorzichtige optimisme komt in deze donkere dagen niets te vroeg’

‘De psychische draagkracht van burgers is een pak groter dan we denken, maar niemand kan ontkennen dat dit een zwaar jaar is geweest’, schrijft Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck.

Een kopje zwarte thee. Daar hebben ze hun doorbraak mee gevierd, de Turks-Duitse ontwikkelaars van het vaccin van farmaproducenten BioNTech en Pfizer. Het nieuws dat hun vaccin in maar liefst 90 procent van de gevallen doel treft, zorgde voor opluchting in de hele wereld. Er blijven nog veel vragen, en BioNTech-oprichters Ugur Sahin en Özlem Türeci, die zichzelf ietwat ironisch ‘immuunsysteemfluisteraars’ noemen, geven toe dat ze zelf nog niet helemaal precies weten hoe hun anticoronamiddel werkt. Het ondertussen beruchte stekeleiwit van het virus speelt een belangrijke rol, dat is wél duidelijk. Frank Vandenbroucke, die indruk blijft maken als minister van Volksgezondheid, reageerde aanvankelijk een tikje onderkoeld: ‘Dit is een persbericht van een bedrijf, dat is niet hetzelfde als onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek.’ Maar de resultaten zijn op zijn minst zeer bemoedigend. Meteen kwam ook AstraZeneca met goed nieuws over hún vaccin. Een derde farmaceut, het Amerikaanse Moderna, probeerde de concurrenten maandag nog te overtroeven: hun vaccin zou voor 95 procent efficiënt zijn. Dat stekeleiwit gaat eraan.

Het voorzichtige optimisme komt in deze donkere dagen niets te vroeg. De psychische draagkracht van burgers is een pak groter dan we denken, maar niemand kan ontkennen dat dit een zwaar jaar is geweest. Psychiaters wijzen erop dat de drie meest voorkomende mentale klachten – angst, depressie en verslaving – door de epidemie erger zijn geworden. Het gebrek aan perspectief was voor velen misschien nog wel het lastigste.

Het is niet verrassend dat Kerstmis dan in beeld komt. Heel het vrije Westen lijkt dezer dagen geobsedeerd door de vraag of en hoe we de heilige dag van 25 december zullen vieren. Het feest van de winterzonnewende zet al sinds mensenheugenis met drank en lekker eten een punt achter de zwarte sneeuw van december. Het werd in de vierde eeuw na Christus gekaapt door het christendom. En in een tweede beweging – culturele appropriatie is van alle tijden – door Zalando en Bol.com. Iedereen wordt vandaag om de oren geslagen met kerstaanbiedingen, bestuurlijke aanbevelingen om ‘lokaal te kopen’ en andere dienstmededelingen van die andere religie: winkelen tot je erbij neervalt. De met één tweet bekend geworden verpleegkundige in Sint-Niklaas zei het vlak voor de verstrenging van de coronamaatregelen in andere woorden. Maar de boodschap is hetzelfde: in het geval van de jongste koopzondag was dat neervallen helaas ook letterlijk te nemen.

Kerstmis is vandaag dé brandende kwestie op de agenda voor premiers, ministers en virologen. In de Franse krant Le Monde stond het afgelopen weekend zelfs op de voorpagina, de ‘hoop op een voortschrijdende versoepeling van de lockdown tegen Kerstmis’, al waarschuwde premier Jean Castex ook meteen voor al te grote verwachtingen. Grote feesten, ‘met tientallen personen’, zullen er niet bij zijn, maar een klein feestje in de familie, dat misschien wel. En, jawel, een aantal winkels zouden vanaf 1 december misschien wel opnieuw opengaan. Bij ons zei die andere herder, viroloog Marc Van Ranst, maandag nog dat we de cijfers van deze week moeten afwachten om iets zinvols over kerst te zeggen. Dat was twee dagen nadat hij over dezelfde kwestie was gepolst door de VRT, waar hij iets minder voorzichtig opperde: ‘Misschien kunnen we van 1 naar 2 knuffelcontacten.’ Het is reikhalzend uitzien naar een tijd waarin ‘knuffelcontact’ weer een raar woord wordt.

Dat de echte eindejaarscadeaus dit jaar uit Duitsland en Oxford komen, is een opsteker voor Europa. ’t Is een vaststelling die het vandaag zo modieuze ondergangsdenken over het Westen – met China als stok achter de deur – toch een beetje zou moeten temperen. Het virus mag dan uit China komen, de veelbelovende geluiden over het vaccin komen vooralsnog uit Mainz, waar Johannes Gutenberg ooit zijn revolutionaire boekdrukkunst op punt stelde, en uit een van de oudste en meest gerenommeerde universiteiten ter wereld, in het barse Verenigd Koninkrijk.

Zijn we klaar met de ellende? In geen geval. De distributie van het vaccin wordt een enorme opdracht, en hoelang de vaccins ons immuniteit zullen opleveren is ook nog zeer onduidelijk. Maar dat zelfs Geert Molenberghs, de Mister No onder de biostatistici, al zeer voorzichtig van een betere zomer gewaagt, doet het enthousiasme groeien. Het zou zomaar eens wáár kunnen zijn: na de moeilijke kerst komt er een makkelijkere lente.