‘Het mestbeleid in Vlaanderen is al jaren in de greep van fraude en misbruiken’

Er wordt op grote schaal geknoeid met de mestverwerking in Vlaanderen. (Half)lege vrachtwagens die rijden tussen boer en mestverwerker, moeten de indruk wekken dat de mest degelijk verwerkt wordt. De mest wordt dus alleen afgevoerd op papier, in werkelijkheid lozen de boeren die illegaal op het land.

Onze beken en rivieren zijn nog altijd vervuild met te veel nitraten en fosfaten, vooral afkomstig zijn van de bemesting van landbouwgrond. De slechte resultaten werden deels toegeschreven aan de droogte van de afgelopen jaren, maar er is meer aan de hand.

Uit gesprekken met verschillende spelers uit de landbouw- en mestverwerkingssector vernam De Standaard dat er gesjoemeld wordt met mest. De fraude vindt plaats bij landbouwbedrijven, transport en verwerking.

Veeboeren mogen een deel van hun mest uitrijden op hun eigen veld of op de grond van collega-boeren. Het teveel moeten ze laten verwerken, en dat kost geld. Daarom gooien sommigen het op een akkoordje met mestverwerkers. Officieel vertrekt mest naar de verwerker, maar in werkelijkheid rijden (half)lege vrachtwagens rond.

De Vlaamse Landmaatschappij bevestigt de fraudemechanismen. Hoe groot de omvang van de fraude is, is niet becijferd, maar bronnen spreken over ‘een miljoenenkwestie’.

Te grote veestapel

Groen-parlementslid Bart Caron reageert niet verrast. ‘Het mestbeleid in Vlaanderen is al jaren in de greep van fraude en misbruiken’, aldus Caron. ‘De vele (anonieme) reacties tonen dat ook het vijfde mestactieplan in zowat alle opzichten gefaald heeft.’

Volgens hem zal het nieuwe mestactieplan (MAP6), dat woensdag in het Vlaams Parlement wordt besproken, geen zoden aan de dijk zetten. ‘Het plan bevat kleine stap in de goeie richting, maar er zijn te veel achterpoortjes en de fraude wordt niet aangepakt’, klinkt het.

Volgens Caron moet het probleem aan de wortels aangepakt worden. Dat betekent niet alleen een ‘kentering in handhaving en mentaliteit’, maar ook een vermindering van de veestapel in Vlaanderen.

‘De mestproblemen zijn het gevolg van de veel te grote veestapel in Vlaanderen, waarbij we vele keren meer vlees produceren dan we zelf consumeren. Daar wordt geen enkele rem op gezet. Het levert paradijselijke winsten op bij mestverwerkers, de milieuproblemen zijn voor ons allemaal. Dit alles ten bate van de alsmaar stijgende export van vlees, waar onze landbouwers zelf haast niks aan verdienen. Waar zijn we in godsnaam mee bezig?’

‘Absoluut onaanvaardbaar’

Vlaams minister van Landbouw Koen Van den Heuvel erkent dat er ‘onregelmatigheden’ zijn vastgesteld. Hij noemt de fraude ‘absoluut onaanvaardbaar’. Volgens Van den Heuvel bevat het nieuwe mestactieplan een aantal hefbomen om de slagkracht van de administratie te vergroten en fraude met mestvervoer tegen te gaan. Van den Heuvel verwijst naar de verplichte installatie van debietmeters en de uitbreiding van de gps-opvolging van mesttransporten.

Van den Heuvel: ‘Deze instrumenten laten de VLM toe om via gerichte risico-analyse van mogelijke inbreuken gericht te controleren en bedrijven, zowel landbouwers, transporteurs als mestverwerkers, grondig door te lichten. De slagkracht van de Vlaamse Landmaatschappij wordt met MAP6 ook verder vergroot door de mogelijkheid om dwangsommen op te leggen indien maatregelen niet opgevolgd worden.’

De Boerenbond stelt zich ernstige vragen bij de timing van de berichtgeving: er wordt gevreesd voor politieke manoeuvres om het nieuwe mestactieplan onderuit te halen. Dat nieuwe mestactieplan betekent een verstrenging ten opzichte van MAP5, maar gaat volgens verschillende oppositiepartijen niet ver genoeg.

‘We stellen vast dat er politieke manoeuvres zijn om ervoor te zorgen dat MAP6 onderuit wordt gehaald’, zegt Vanessa Saenen, woordvoerder van de Boerenbond, zonder een politieke partij bij naam te noemen. ‘Maar zonder MAP6 zijn we nog verder van huis.’

De organisatie benadrukt daarnaast dat ze niet te spreken is over de frauduleuze acties. ‘Fraude is ontoelaatbaar en moet hard aangepakt worden’, zo klinkt het. ‘De cowboys en fraudeurs moeten eruit. Het is aan de Mestbank om haar inspectie- en controlebeleid te richten op de stromen én actoren in de sector die een ernstig risico inhouden en daar krachtdadig op te treden.’

Boerenbond betreurt ook dat de fraude ten koste dreigt te gaan van de landbouwers die zich wel aan de regels houden. ‘Het gedrag van deze enkelingen ondergraaft niet enkel het ganse mestbeleid maar dreigt er ook voor te zorgen dat aan de ganse sector, ook aan landbouwers die de regels correct naleven, nog maar eens bijkomende verplichtingen opgelegd worden.’