Om de pakkans voor overtreders te verhogen, wil minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) de quota voor snelheidsovertredingen wegwerken. Over die afspraken tussen politie en parket hangt een waas van geheimzinnigheid. ‘Is elke Belg wel gelijk voor de wet?’
Politiezones en parketten maken sinds jaar en dag onderlinge afspraken over het aantal snelheidsovertredingen dat geregistreerd wordt door flitspalen of camera’s. Die akkoorden, of quota, zorgen ervoor dat bepaalde overtredingen niet overal even secuur vervolgd worden. Ook wordt er gespeeld met de tolerantiedrempels voor flitspalen. Dat betekent dat je in sommige straten makkelijker geflitst wordt dan in andere.
Het openbaar ministerie zegt dat die afspraken nodig zijn om de stroom van aangiften van politie naar parketten onder controle te houden. ‘Maatregelen zoals quota en tolerantiedrempels voor flitspalen worden in overleg met politie, openbaar ministerie en rechterlijke macht vastgesteld op basis van de opnamecapaciteit van politie en het openbaar ministerie’, zegt een woordvoerder.
Het is niet duidelijk hoeveel politiezones quota hanteren, en de omvang van de quota zijn evenmin raadpleegbaar. Volgens het openbaar ministerie worden de afspraken ‘regelmatig herzien’.
‘Het systeem is één grote black box, ik probeer al jarenlang tevergeefs meer te weten te komen over die quota’, zegt verkeersdeskundige Kris Peeters (PXL).
Het huidige afsprakenmodel zorgt voor een gevoel van willekeur bij de automobilist, vindt Peeters. ‘Er zijn politiezones waar overtredingen, vooral in de zone 30, vervolgd worden, en er zijn politiezones waar ze automatisch geseponeerd worden. Is elke Belg wel gelijk voor de wet?’
Volgens Peeters zijn er goede redenen te bedenken waarom korpsen sommige overtredingen zouden prioriteren boven andere. ‘Maar er wordt nooit duidelijk gemaakt op basis van welke criteria men die beslissingen neemt.’
De quota gelden voor alle duidelijkheid voor ‘kleine’ overtredingen. Wie meer dan 30 kilometer per uur rijdt in een zone 30, of meer dan 40 kilometer per uur te snel op andere wegen, moet sowieso voor de politierechtbank verschijnen wanneer die overtreding geregistreerd wordt.
Hoe het ook zij, minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) wil die quota samen met het parket zoveel mogelijk wegwerken. De liberaal noemde het systeem begin dit jaar nog ‘het drama van ons land’. De pakkans moet omhoog, vindt hij. ‘Dit probleem bestaat reeds lang en ik ben volop aan het werk om het aan te pakken.’
Van Quickenborne krijgt daarvoor de steun van zijn partijgenote en Vlaams mobiliteitsminister Lydia Peeters: ‘Ik vind het niet kunnen om met quota te werken en dan niet elke overtreding te verbaliseren.’
GAS-boetes
Er zijn verschillende knelpunten die moeten weggewerkt. De eerste ligt bij de gewestelijke verwerkingscentra van de politie, waar de geregistreerde overtredingen in processen-verbaal worden omgezet. De centra kampen al jarenlang met nijpende personeelstekorten. De federale regering maakt daarom extra middelen vrij voor meer personeel.
De kans bestaat dat die injectie niet voldoende gaat zijn. Volgens korpschef Nico Paelinck, voorzitter van de Vaste Commissie van de lokale politie, zouden ook de gewesten hun steentje moeten bijdragen.
Zo belast de Vlaamse overheid de verwerkingscentra door het plaatsen van bijkomende trajectcontroles, waarbij de gemiddelde snelheid van een voertuig over een langere afstand wordt gemeten. Vlaanderen verkiest die methode boven flitspalen. Alleen: extra investeringen in de verwerkingscentra bleven achterwege.
Paelinck zegt dat zijn commissie Vlaams mobiliteitsminister Lydia Peeters (Open VLD) al aanschreef, maar voorlopig nog zonder antwoord. Volgens de minister is Vlaanderen evenwel niet bevoegd om personeelsleden aan te werven.
Hoe dan ook liggen de quota mee aan de basis van de manke werking van de trajectcontroles. Zeker 140 extra trajectcontroles worden gefaseerd uitgerold. Dat betekent dat de camera’s slechts op beperkte momenten in de dag daadwerkelijk controleren en voor de rest van de tijd worden uitgeschakeld.
Als een politiezone al tegen zijn quotum aanschurkt, dan worden extra vaststellingen wel heel moeilijk.
Een ander knelpunt ligt bij justitie zelf, waar er eveneens sprake is van personeelstekorten. Van Quickenborne zegt dat hij via digitalisering en centralisering aan een structurele aanpak werkt, weliswaar in samenspraak met het parket.
Een belangrijke stap is het zogenaamde Crossborder-project, dat de inning van boetes digitaliseert. In 2019 betaalde maar liefst 93 procent van alle overtreders de boete meteen. In totaal werden er 5 miljoen boetes verstuurd.
Volgens Paelinck is er nog een andere piste: massaal inzetten op gemeentelijke administratieve sancties, beter bekend als GAS-boetes. Op die manier moet niet de politie, maar de lokale GAS-ambtenaar optreden.
Sinds februari van dit jaar kunnen steden en gemeenten GAS-boetes inzetten in zones waar de maximumsnelheid 30 of 50 kilometer per uur is. De snelheidsovertreding mag maximaal 20 kilometer per uur bedragen. Voorlopig zou enkel de stad Mechelen de overstap hebben gemaakt naar GAS-boetes, maar volgens Lydia Peeters zijn vele lokale besturen geïnteresseerd.
Al heeft die omschakeling ook nadelen, zegt verkeersinstituut Vias. GAS-boetes worden niet geregistreerd in de nationale databank voor verkeersinbreuken. Via die database kunnen parketten bestuurders opsporen die bijvoorbeeld wekelijks een ‘kleine’ overtreding begaan. Die informatie kan nuttig zijn voor het in kaart brengen van een ‘criminele carrière’. ‘Als je dat met een GAS-boete afhandelt, kunnen sommige veelplegers onder de radar blijven’, zegt woordvoerder Stef Willems.
Politieke vraag
Of de schatkist geld misloopt door het quotasysteem en zo ja, hoeveel, is quasi onmogelijk in te schatten. Volgens verkeersspecialisten hoeft de verkeersveiligheid er dan weer niet per definitie onder te lijden.
‘Het is dan ook niet de bedoeling om veel te flitsen, maar om te handhaven’, zegt Kris Peeters. Soms is het voldoende dat er een flitspaal staat, zodat mensen hun gedrag aanpassen. Eenzelfde geluid bij Vias: ‘Uiteraard is het beter dat flitscamera’s en trajectcontroles optimaal werken, maar aan de buitenkant kan je niet meteen zien of een flitspaal of trajectcontrole effectief beboet.’
Dubieuzer wordt het wanneer lokale besturen harder willen inzetten op bepaalde snelheidsovertredingen, zegt Paelinck. ‘Als de politiezone al tegen haar quotum aanschurkt, dan worden extra vaststellingen wel heel moeilijk.’
Kris Peeters: ‘Er is steeds meer maatschappelijke en politieke vraag naar handhaving in de zone 30. Als dat niet kan omdat er afspraken zijn gemaakt waarover we niets mogen weten, dan is dat problematisch.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
