Heeft het zin om mondmaskers te dragen?

Ja, mondmaskers bieden een zekere bescherming. En toch is het voor de meeste mensen geen goed idee om op mondmaskers te vertrouwen, waarschuwt viroloog Steven Van Gucht.

In veel Aziatische landen is het bij epidemieën bijna een standaardreactie: wie de deur uitgaat, doet een mondmasker aan. Ook in ons land kleurt het straatbeeld tegenwoordig groen en blauw, en trekken heel wat mensen een mondmasker aan wanneer ze naar de bakker of de supermarkt gaan.

Toch raadt de Belgische overheid het dragen van mondmaskers af. In een communiqué, verspreid op woensdag, benadrukt de FOD Volksgezondheid dat het voor gezonde mensen ‘geen zin’ heeft om ‘een masker te dragen op straat of op uw werk’. Mondmaskers bieden volgens datzelfde communiqué enkel bescherming voor patiënten en zorgverleners. ‘Het is belangrijk dat maskers voorbehouden blijven voor deze twee groepen.’

Een belangrijk bezwaar tegen het bredere gebruik van mondmaskers is de schaarste op de markt. In tijden waarin een tekort dreigt voor verzorgend personeel in de ziekenhuizen, is het niet onlogisch dat de overheid het gebruik van mondmaskers reserveert voor bevolkingsgroepen die het hoogste risico lopen op besmetting.

Beperkt effect

Dat mondmaskers niet zouden werken, is evenwel niet helemaal correct. Mondmaskers bieden voor mensen die niet ziek zijn wel degelijk een bepaalde bescherming tegen besmetting via speekselpartikels.

Verschillende studies naar griepverspreiding suggereren dat het dragen van mondmaskers door ‘onervaren gebruikers’ een beperkt effect heeft. Ook Steven Van Gucht, viroloog bij het Belgisch instituut voor Volksgezondheid Sciensano en interfederaal woordvoerder van het crisiscentrum, raadt af om ‘in de huidige omstandigheden’ mondmaskers te gebruiken. ‘De meeste mensen raken vandaag besmet doordat ze druppels in het gezicht krijgen. De beste manier om dat te vermijden, is afstand houden en je handhygiëne verzorgen. Voor wie zich daaraan houdt, zijn die maskers eigenlijk nutteloos.’

Vergrote besmettingskans

‘Het is niet zo dat we mensen verbieden om mondmaskers te dragen’, erkent Van Gucht. Dat de FOD Volksgezondheid het dragen van mondmaskers toch afraadt, komt omdat de maskers veelal verkeerd gebruikt worden. ‘Mensen zetten die maskers voortdurend op en af, bijvoorbeeld om een sigaret te roken of aan hun gezicht te krabben’, zegt Van Gucht. ‘Daardoor zitten mensen vaker met de handen aan hun gezicht, terwijl we dat net willen vermijden. De voornaamste transmissie van covid-19 verloopt nu eenmaal via de handen. Als je door een masker te dragen voortdurend aan je gezicht zit, vergroot je dus net de kans om besmet te geraken.’

De correcte procedure

Het is bovendien een heus karwei om een mondmasker correct te gebruiken. Van Gucht lijst de correcte procedure op: ‘Voor je het masker opzet, moet je eerst grondig de handen wassen of ontsmetten. Vervolgens moet je het masker opzetten zodat het zowel de neus als de mond bedekt. Daarbij komt dat je je handen nóg eens moet wassen per keer dat je aan je masker komt, en ook als je het masker afzet, moet je nog eens extra je handen wassen, want in theorie kan het masker aan de buitenkant besmet geraakt zijn.’ Het zijn handelingen die bijzonder gecompliceerd zijn om uit te voeren, zeker wanneer mensen gewoon op straat rondlopen. ‘Door mondmaskers verkeerd te gebruiken, vergroot je het risico op besmetting’, benadrukt Van Gucht.

Besmetten langs de zijkant

Mondmaskers kunnen wél een zeker nut hebben voor covid-19-patiënten of voor mensen die onlangs contact hebben gehad met besmette personen. Een moeilijkheid daarbij is dat mensen die besmet raken soms enkele dagen geen symptomen vertonen, maar wel het virus al kunnen doorgeven. ‘Als je het vermoeden hebt dat je mogelijk besmet bent geraakt, is een mondmasker wél nuttig’, zegt Van Gucht. ‘Een mondmasker zal zeker de helft van de druppeltjes die opgehoest worden tegenhouden. Houd er wel rekening mee dat de meeste maskers niet afsluiten langs de zijkant, en je dus mensen langs de zijkant kan besmetten.’