Heeft Alexander De Croo Vivaldi opnieuw op de rails gezet?

‘Eendracht maakt macht’, aldus eerste minister Alexander De Croo (Open VLD). Ook de premier weet dat zijn ploeg enkel kan scoren als ze goed samenhangt. Laat dat net de grote uitdaging voor Vivaldi zijn.

‘Weglopen is pas het dieptepunt van de democratie.’ De eerste woorden van de beleidsverklaring van premier Alexander De Croo (Open VLD) waren gericht tegen de N-VA, die kort daarvoor de Kamer uit protest had verlaten. De Vlaams-nationalisten waren niet opgezet met de persconferentie van De Croo eerder op de dag. Daar werd de premier geflankeerd door zijn belangrijkste ministers die konden scoren door hun trofeeën in de etalage te zetten.

Totaal respectloos voor het huis van de democratie, aldus fractieleider Peter De Roover (N-VA), temeer omdat sanitaire maatregelen de Kamer nog steeds verhinderen om met alle 150 leden bijeen te komen.

Maar De Roover kreeg geen gevolg van de andere oppositiepartijen. Het leverde Vlaams Belang, PVDA, CDH en Défi zowaar een bloemetje op van de premier ‘omdat zij hun rug niet hadden gekeerd’. Het was moeilijk om in de sneer van De Croo geen verwijzing te zien naar de val van de ‘Zweedse’ regering-Michel in 2018, toen de N-VA de ploeg de rug toekeerde vanwege het ‘Marrakech-migratiepact’.

Cijfers opgeblazen

Maar Zweeds is Vivaldi niet. Het verschil maken met de regering-Michel: dat is vooral de inzet van socialisten en groenen. Vivaldi moet en zal een investeringsregering worden, een klimaatregering zelfs. Dat schuurt en wringt bij de liberale partijen, die begrotingsgewijs liever de vinger op de knip houden.

Die verschillende uitgangsposities uitten zich al in de voorbereidingsfase van het begrotingsconclaaf. Aan de ene kant: staatssecretaris voor Begroting Eva De Bleeker (Open VLD), die een budgettaire inspanning van 3 miljard euro vroeg. Aan de andere: de linkse partijen, PS op kop, die 1 miljard al ruim voldoende vonden.

Uiteindelijk klopt Vivaldi af op 2,4 miljard. Een socialist bezweert echter dat het reële cijfer eerder 1,5 miljard is: ‘Kijk maar eens goed naar de begrotingstabellen. Sommige cijfers zijn opgeblazen.’

Hoe het ook zij, er zit wel wat vlees aan het akkoord. Het woord ‘historisch’ wilde de eerste minister tijdens zijn persconferentie net niet in de mond nemen, dus koos hij voor ‘absoluut ongezien’.

De regeling rond de knelpuntberoepen en het ruime arbeidsmarktbeleid is dan ook opzienbarend. De maatregel om mensen drie maanden lang een kwart van hun werkloosheidskering te laten behouden wanneer zij voor een knelpuntberoep kiezen, is innoverend en gedurfd. Dat geldt ook voor de vernieuwing om de ontslagvergoeding in te zetten voor opleidingen.

Het werkt ook politiek gezien. Zowel linkse als rechtse partijen kunnen de maatregel verkopen: voor de enen is het een sociale maatregel, voor de anderen een noodzakelijk iets op de weg richting 80 procent werkgelegenheidsgraad, een doelstelling van het Vivaldi-regeerakkoord, die de meeste experten onhaalbaar noemen.

In de woorden van De Croo: ‘Dingen die jaren vastzaten, zetten we in beweging.’

Honger

Even opzienbarend is het akkoord rond de activering van langdurig zieken. Rond de zomer leek het even of de 50 ’terugkeercoaches’ van vicepremier Frank Vandenbroucke (Vooruit) zouden volstaan om het maatschappelijk probleem aan te pakken. Quod non. Werknemers, werkgevers, ziekenfondsen: allen zullen ze ‘geresponsabiliseerd’ worden. Dat geldt óók voor de gewesten, die bevoegd zijn voor activering. Vandenbroucke voorspelt dat het gesprek ‘niet gemakkelijk’ zal verlopen.

Dat werkgeversorganisaties zoals het VBO mild zijn voor het akkoord, zal de premier tevreden stemmen.

De werkgevers blijven dan weer wel op hun honger zitten als het op de e-commercemaatregelen en nachtwerk aankomt. Een zogenaamde rondetafel met stakeholders moet de pijnpunten blootleggen. Het dossier, dat voor hoogoplopende ruzie tussen socialisten en liberalen zorgde, is met andere worden tijdelijk geparkeerd.

Rood vs. blauw

Het thema lag overigens mee aan de basis van het haantjesgedrag tussen de PS en de MR dinsdagochtend. De socialisten verweten MR-vicepremier Sophie Wilmès het overleg overhaast te hebben verlaten. Partijvoorzitter Georges-Louis Bouchez kwam op de radio verkondigen dat er geen vuiltje aan de lucht was en stak alles op de PS van Paul Magnette.

De twist duurde enkele uren en werd rond 9 uur ’s ochtends opgelost. Het incident blijft dus een storm in een glas water.

Een ander rood-blauw twistpunt werd dan weer wel ontmijnd. De MR maakte een halszaak van het behouden van de fiscale korting voor de eerste werknemer, andere partijen waren minder te vinden voor de dure maatregel. Voortaan zullen enkel de eerste 4.000 euro aan bijdragen per kwartaal vrijgesteld zijn. Een compromis, dus.

Energie

Ook op het vlak van de energiefactuur kwam er een compromis uit de bus, al leek die vooral getrokken door de tandem van energieminister Tinne Van der Straeten (Groen) en financiënminister Vincent Van Peteghem (CD&V). Het systeem van heffingen wordt structureel gewijzigd en vooral de mensen die het het meest nodig hebben krijgen compensaties door de uitbreiding van het sociaal tarief en de eenmalige korting van 80 euro.

Een brede energiekorting of -cheque, zoals de PS die vroeg, komt er niet.

Hoongelach

Wat is de slotsom? In de aanloop van het conclaaf leek het bereiken van een akkoord al voldoende te zijn voor de moeilijke Vivaldi-constellatie. De Croo kreeg, ook intern, veel kritiek omdat hij de zomermaanden niet had aangegrepen om een eerste gooi naar een akkoord te doen. Nochtans stond het in de sterren geschreven dat zijn regering het moeilijker ging krijgen ná de meest prangende coronamaanden, wanneer socio-economische debatten op de voorgrond zouden komen.

Maar de witte rook is er. Er zijn tastbare resultaten, en voor andere moeilijke dossiers, zoals het nachtwerk, is er tijd gekocht – een beproefde Belgische truc. De premier heeft de interne spanningen en de invloed van zenuwachtige partijvoorzitters zoals Bouchez en Magnette kunnen beperken.

Het is nu de uitdaging om die zenuwachtigheid te blijven controleren. En dat belooft een aartsmoeilijke opdracht te worden, zeker wanneer oppositiepartijen als de PVDA en Vlaams Belang blijven stijgen in de peilingen.

De Croo kreeg dan ook het luidste applaus van de Kamer toen hij, tijdens zijn passage over de brexit, de Belgische wapenspreuk hanteerde in twee talen: ‘L’union fait la force, eendracht maakt macht’.

De N-VA was niet aanwezig om de woorden met hoongelach te onthalen.