Enkele academici die ‘bezorgd zijn over het woke-activisme en de cancelcultuur’ groeperen zich onder de naam Hypatia. Ook socioloog Mark Elchardus (VUB) voegt zich bij het collectief. ‘Klachten zullen zorgvuldig onderzocht worden.’
Volgens de academici was het de schorsing van twee medewerkers van de UAntwerpen afgelopen zomer die de emmer deed overlopen. Het tweetal had volgens rector Herman Van Goethem ‘ontoelaatbare uitspraken’ gedaan, onder meer over studenten met Marokkaanse roots. De critici van de schorsing benadrukten echter dat de medewerkers niet wisten dat ze gefilmd werden. De beelden werden illegaal verspreid. Ondertussen, zo meldde Van Goethem in Knack, is het duo opnieuw aan het werk.
Voor taalkundige Astrid Elbers en jurist Leo Neels, die een petitie voor de medewerkers waren begonnen, vormde dat incident de aanleiding voor de oprichting van Hypatia. Dat collectief omschrijft zich als een groep academici ‘die bezorgd is over de bedreiging van de academische vrijheid en de vrijheid van meningsuiting door het woke-activisme en de cancelcultuur’.
Lees verder onder het artikel
Safe spaces
In een opiniestuk voor Knack wijst het collectief op een incident rond een lezingenreeks over trans personen aan de UAntwerpen. Op die opzet kwam kritiek, onder meer door de keuze van de sprekers, het woordgebruik in de affichering en de gebruikte beelden.
Volgens de Hypatia-leden toont het voorval ‘hoe de universiteiten de vrijheid van meningsuiting en de academische vrijheid met de voeten treden in hun krampachtige pogingen safe spaces te willen zijn’.
Het collectief gaat ruimer dan de Antwerpse universiteit alleen. Onder de kernleden vinden we onder anderen criminoloog Marc Cools (UGent), vaatchirurg Dimitri Aerden (VUB) en Paul Cliteur van de Universiteit Leiden. Die laatste staat in Nederland bekend als gewezen senator voor (maar nog altijd sympathisant van) het extreemrechtse Forum voor Democratie van Thierry Baudet, wiens complottheorieën de Nederlandse politiek beroeren.
Ook socioloog Mark Elchardus (VUB) zegde Hypatia zijn steun toe. ‘Ook hier in ons land vangen we signalen op die ons ongerust maken wat betreft de academische vrijheid. We willen waarschuwen voor wat mogelijk is, maar hebben ook de ambitie om uit te groeien tot een initiatief waar mensen terechtkunnen wanneer ze voelen dat hun vrijheid beknot wordt.’
Opvallend: op de website van Hypatia kunnen bezoekers ook terecht bij een meldpunt. ‘Wil je een woke-incident melden?’ zo staat er. ‘Of heb je een andere vraag of opmerking? Dat kan hier.’
Zoiets is mogelijk niet zonder controverse – critici zullen er al snel een soort ‘kliklijn’ in zien. Maar volgens Elchardus is het meldpunt, dat in de praktijk nog vorm moet krijgen, een ‘beginpunt’. ‘Klachten zullen zorgvuldig onderzocht worden. De bedoeling is dat we eruit leren: hoe kunnen we procedures opzetten die de academische vrijheid waarborgen?’
Lees verder onder het artikel
Taal- en Letterkunde
Volgens Walter Weyns (UAntwerpen), socioloog en auteur van Wie wat woke?, is de groepering lang niet de eerste in zijn soort. ‘Ook in Nederland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten hebben zich organisaties gevormd van mensen die bezorgd zijn voor de academische vrijheid.’ Hypatia spiegelt zich expliciet aan de van oorsprong Amerikaanse Heterodox Academy, die mee werd opgericht door de beroemde sociaal psycholoog Jonathan Haidt.
Weyns kan begrip opbrengen voor de drijfveren van Elchardus en co. ‘Er is geen echte georganiseerde beweging die de academische vrijheid aan banden wil leggen, maar er heerst wel een gevoel dat het vandaag moeilijker is om gevoelige thema’s aan te snijden. Dat bedreigt de kern van de academische sfeer: de openheid van denken.’
Nog deze week ontstond aan de Universiteit van Amsterdam controverse rond een uitspraak van een sociaal wetenschapper. In een opiniestuk voor een universiteitsblad noemde hij non-binariteit (het niet kiezen voor man of vrouw als genderidentiteit) een ‘pseudowetenschappelijk’ fenomeen’ en een ‘lege hype’. De universiteit distantieerde zich van de uitspraak van de medewerker, meerdere studenten vragen zijn schorsing.
Volgens de socioloog komt de druk vooral van de jongere generaties. ‘Door hun mediagebruik krijgen ze veel input vanuit de Angelsaksische wereld, waar de identiteitsdebatten sterker leven. Zoiets wordt snel duidelijk in richtingen als Taal- en Letterkunde, waar steeds meer kritiek komt op de canon, die te weinig vrouwelijk, gekleurd of non-binair zou zijn.’
Naast begrip voor de groepering, heeft Walter Weyns ook bedenkingen bij Hypatia. ‘De kans is groot dat de rangen nu worden gesloten en dat er een soort partijvorming of verstarring ontstaat. Het risico op een dovemansgesprek neemt toe. Het is een naïef standpunt, maar laten we toch eens eerst naar elkaar proberen te luisteren.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier