Gemeenteraadsverkiezingen: ‘Lokale aanwezigheid is cruciaal’

Theo Francken had nog hoger kunnen scoren als hij ook echt burgemeester van Lubbeek had willen worden, denkt politicoloog Dieter Stiers.

De weinige lichtpuntjes voor de SP.A branden in Vlaams-Brabant. In Leuven vormt burgemeester Mohamed Ridouani een progressieve coalitie met Groen en CD&V, en in Vilvoorde boekt Hans Bonte onverwacht forse winst. Het verbaast politicoloog Dieter Stiers (KU Leuven) niet helemaal, ook al zakt de SP.A onder de 10% in deze provincie. ‘Dat kunnen ze onmogelijk als een goed resultaat verkopen.’

Wat verklaart het succes van de SP.A in Leuven en Vilvoorde?

Dieter Stiers: De lokale context, natuurlijk. In Leuven stonden de socialisten altijd al sterk. En ze zijn er bespaard gebleven van schandalen, wat de collega’s in Gent niet kunnen zeggen. Vilvoorde lijkt door een nationale bril bekeken een grotere verrassing, maar is het niet per se. Hans Bonte ontkracht de regel dat partijen er voordeel uit halen wanneer de campagne over ‘hun thema’s’ gaat. In Vilvoorde, waaruit veel Syriëstrijders zijn vertrokken, zou je dus winst verwachten voor het Vlaams Belang. Maar dat gaat achteruit. De verklaring is dus wellicht dat de Vilvoordse kiezer tevreden is over het bestuur van SP.A/Groen, Open VLD en de N-VA.

Hans Bonte zelf scoort niet heel hoog.

Stiers: Klopt. 3703 voorkeurstemmen op 24.445 geldig uitgebrachte stemmen is geen persoonlijke monsterscore. Het lijkt er dus op dat de Vilvoordse kiezer vooral het beleid heeft gesteund.

Bonte verwijst ook naar de goede inplanting in het erg diverse Vilvoorde van zijn SP.A/Groen-lijst.

Stiers: Dat speelt zeker mee. Dat de diverse gemeenschappen zich blijkbaar goed geïntegreerd voelen, is ook een bewijs dat het bestuur goed werk heeft geleverd. Het blijkt ook uit het goede resultaat van de nummer twee bij SP.A, Fatima Lamarti, die de op twee na populairste politicus van Vilvoorde is. Daarin zie ik overigens een parallel met Leuven. Ook daar slaagden de socialisten er altijd in om lijsten samen te stellen met een grote diversiteit.

Open VLD scoort in het algemeen goed, maar noteert in Vlaams-Brabant wel de negatiefste verrassing. Maggie De Block kreeg een forse tik in Merchtem. Ze volgt er haar broer niet op als burgemeester.

Stiers: Dat is een trendbreuk, want nationale kopstukken doen het in deze verkiezingen opvallend goed, kijk maar naar Theo Francken (N-VA) in Lubbeek of De Blocks voorzitster Gwendolyn Rutten in Aarschot. Wat De Block misschien heeft onderschat, zoals ook haar broer Eddie voorzichtig aangaf, is dat lokale aanwezigheid cruciaal is. Dat heeft zeker Rutten goed begrepen. Zij heeft het Vlaams Parlement verlaten om alle gemeenten van Vlaanderen aan te doen.

Als Francken in Lubbeek geen absolute meerderheid behaalt, zei Lubbekenaar en socioloog Luc Huyse (KU Leuven), is dat een blamage. Het werd 34,5%. Een blamage?

Stiers: Er zijn een heel aantal N-VA-kopstukken die een absolute meerderheid behalen, zoals Jan Jambon in Brasschaat en Philippe Muyters in Edegem. Opmerkelijk is dat zij dat doen vanaf de lijstduwersplaats, terwijl Francken de lijst trok. Het kan zijn dat Francken stemmen verloor als lijsttrekker omdat hij duidelijk heeft gezegd dat hij het burgemeestersmandaat niet zou opnemen. Maar als je zijn resultaten dieper bekijkt, dan zie je dat hij een kwart van de geldig uitgebrachte stemmen binnenhaalt, 2435 op de 10.300. Dat lijkt me geen blamage.

Nog een straf resultaat is de 55% voor Peter Reekmans (Dorpspartij), in Glabeek.

Stiers: Wat die uitslag indrukwekkend maakt, is dat dergelijke scores vaak worden behaald in gemeenten waar de nationale partijen niet deelnemen. In Glabbeek waren er evenwel lijsten van de N-VA, Open VLD, CD&V en lokale varianten van Groen en de SP.A. Op CD&V en Groen na, samen goed voor vijf zetels, worden die compleet weggevaagd. Reekmans (ex-LDD) haalde bovendien 38% van de voorkeurstemmen binnen. Je kunt dus echt van een Reekmans-effect spreken.