‘Geloof en (samen)leven zijn niet te scheiden, ze horen wezenlijk samen’

‘In de strijd om het behoud van de financiering van de erediensten en het godsdienstonderwijs tellen redelijke argumenten, historische verworvenheden en actuele maatschappelijke relevantie blijkbaar niet meer mee’, schrijft Emmaneul Van Lierde deze week in Tertio. ‘Alleen stevig politiek gelobby door de bisschoppen kan misschien nog de meubelen redden.’

Met de regelmaat van de klok duiken in de media en de politiek propagandaberichten op om de financiering van de erediensten enerzijds of het levensbeschouwelijk onderwijs anderzijds af te schaffen. De voorbije weken kregen we opnieuw een staaltje van beide te zien. Allereerst werd de Belgische staat in een proces, aangespannen door Jehovah’s getuigen, veroordeeld door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens wegens de vage erkenningsvoorwaarden voor erediensten. Media en politici sprongen er meteen op en pleitten dan maar voor de afschaffing van het hele Belgische systeem van financiering van de erediensten. Nochtans had het Europees Hof geen bezwaren gemaakt tegen de staatssteun aan de erkende levensbeschouwingen. Het ging er alleen om dat de toelatingscriteria te arbitrair en te vaag zijn. Een logisch gevolg zou dan moeten zijn dat er gewerkt wordt aan duidelijkere regels, niet dat het systeem op de schop moet. Maar neen, de liberale eminenties en de seculiere pers wezen op het dure kostenplaatje van die staatssteun: 80 euro per inwoner per jaar. Uit de tijd, weg ermee. Als je die redenering doortrekt, kun je evengoed alle cultuurtempels sluiten die dankzij veel subsidies overleven. Zulke bewuste aanvalstactieken ontkennen steeds weer het belang van spiritualiteit en religie voor nog altijd de overgrote meerderheid van de mensheid.

Privézaak

Hetzelfde riedeltje was te horen toen de vrije, niet-katholieke basisschool Simonnet in Sint-Martens-Latem te kennen gaf de vakken godsdienst en zedenleer vanaf 1 september te vervangen door maatschappelijke vorming. De uitleg? Dat het “onverantwoord is miljoenen euro’s en honderden leerkrachten te reserveren voor levensbeschouwelijke vakken”. “In een periode waar scholen kampen met een acuut lerarentekort en financiële moeilijkheden, is dat niet meer te verdedigen” – met die argumenten komen wel meer vakken dan alleen godsdienst en zedenleer in de problemen, misschien meteen ook wiskunde, Nederlands en Frans afvoeren? Directeur Paul Lauwers – van wie de kwaliteitskranten natuurlijk niet hoeven te melden dat hij namens Open VLD gemeenteraadslid in Wetteren is – concludeert dat “godsdienstonderricht niet thuishoort op school, religie is een privézaak”. De kerk kan bovendien volgens hem het best zwijgen, want “eeuwenlang heeft het katholieke instituut vooruitgang geblokkeerd, gewone mensen dom gehouden en andersdenkenden monddood gemaakt”. Tijd voor het omgekeerde: het geloof weren uit de publieke ruimte en gelovigen verbannen naar de catacomben.

Engagement in de wereld

In zijn essay Geloof & godsdienst in een seculiere samenleving zette kardinaal Jozef De Kesel zich stellig af tegen die privatisering en marginalisering van religie. Geloof en (samen)leven zijn niet te scheiden, ze horen wezenlijk samen. Christenen in het bijzonder willen zich engageren in de wereld. De kardinaal herneemt dat betoog in een interview in de derde editie van Oh God!, het magazine dat Kerknet uitgeeft voor mediazondag op 29 mei. Daarin merkt hij op: “Niet secularisatie of atheïsme is de grote bedreiging van het christendom, wel de houding dat religie niets te maken heeft met de samenleving”. Elders in dat magazine getuigen drie jonge vrouwen over hun gelovig engagement in de wereld, tussen de mensen. Geloven is hoegenaamd geen privézaak of een op het hiernamaals gerichte vroomheid. Vanavond en morgen klinkt dat ook duidelijk in de liturgie van Hemelvaart: “Mannen van Galilea, waarom staan jullie naar de hemel te kijken?” (Handelingen 1, 11). Daar moet je het niet zoeken, wel in het hier en nu. Het evangelie motiveert tot maatschappelijk handelen en tot concrete solidariteit.

Politiek gelobby

In de strijd om het behoud van de financiering van de erediensten en het godsdienstonderwijs tellen redelijke argumenten, historische verworvenheden en actuele maatschappelijke relevantie blijkbaar niet meer mee. Alleen stevig politiek gelobby door de bisschoppen kan misschien nog de meubelen redden.

Aangezien er in 2024 geen heil van CD&V verwacht moet worden, dienen er ook andere allianties te worden gesmeed om de verdere marginalisering van kerk en geloof tegen te gaan. Waarom niet strijdlustig opkomen voor de goede zaak?

Dit opiniestuk is het edito van Tertio deze week.