‘Geijkte kanalen’ tonen aan: De Croo maakte geen opmerkingen bij groter begrotingstekort
Ook in de ‘geijkte kanalen’ formuleerde het kabinet van premier Alexander De Croo geen opmerkingen bij het grotere begrotingstekort. Dat blijkt uit de communicatie waarnaar de premier verwijst en die Knack nu integraal publiceert.
Het kabinet van premier Alexander De Croo (Open VLD) maakte geen enkele opmerking bij de tabellen en cijfers in de toelichting van de begroting, die door staatssecretaris van Begroting Eva De Bleeker (Open VLD) op 10 november werd verspreid. Dat blijkt uit de mail met daarin alle opmerkingen en correcties, die het kabinet-De Croo op woensdag 9 november stuurde naar het kabinet-De Bleeker. Knack kreeg die mail te pakken, nadat het eerder deze week al de volledige WhatsApp-berichten had uitgebracht.
Uit die WhatsApp-berichten was gebleken dat het kabinet-De Croo net voor het versturen van de definitieve versie van de begroting naar de drukker geen opmerkingen meer had gemaakt over het grotere begrotingstekort. Maar voor de televisiecamera’s reageerde De Croo op de publicatie in Knack: ‘Een begroting wordt niet goedgekeurd via tekstberichten. We hebben via andere kanalen – wat men noemt het leescomité – zeer duidelijk gemaakt: wat de staatssecretaris daar schrijft is niet correct.’ De premier heeft het in dit verband soms ook over ‘de geijkte kanalen’. Het ‘leescomité’ waar de premier over spreekt, bestaat uit alle kabinetschefs van de vicepremiers en de premier en hun begrotingsadviseurs. Zij kunnen opmerkingen maken, vragen stellen, correcties aanbrengen in de tekst.
Knack publiceert hier de mail van de vertegenwoordigers van het kabinet-De Croo in het leescomité – de ‘geijkte kanalen’ waarover de premier het heeft. Daaruit blijkt dat er door het kabinet-De Croo geen enkele opmerking werd gemaakt over het gestegen begrotingstekort, laat staan dat gevraagd werd om dat te wijzigen.
Lees hier de mail van de vertegenwoordigers van het kabinet-De Croo in het leescomité:
Even recapituleren:
Op dinsdag 8 november was de toelichting bij de begroting 2023 klaar. Daarin werd de kostprijs van de btw-verlaging op gas en elektriciteit opgenomen, zoals op de ministerraad van 28 oktober werd beslist. De FOD Financiën berekende de kostprijs op 1,325 miljard in 2023. De opbrengst van de geplande compensatie via een hervorming van de accijnzen werd niet opgenomen, omdat de hoogte van het bedrag onzeker is. De opbrengst zal volgens experts ook veel lager liggen dan de 1,325 miljard die de btw-verlaging kost. Ook CD&V-fractieleider Servais Verherstraeten bijvoorbeeld zei in de commissie Financiën: ‘De btw-verlaging op energie zal volgend jaar niet budgetneutraal zijn’ en hij twijfelde er zelfs aan of dat ooit het geval zal zijn. In tegenstelling tot wat de premier weleens beweerde.
Omdat de btw-verlaging geld kost, stijgt het begrotingstekort dat de premier in zijn State of the Union op 11 oktober naar voren had geschoven, namelijk van 5,8 procent van het bbp (bruto binnenlands product) tot 6,1 procent. Zo krijgen we het grootste tekort van alle EU-landen.
Pas op maandag 14 november, nadat de oppositie het grotere begrotingstekort heeft opgemerkt, zal er discussie ontstaan of het kabinet van de premier al dan niet akkoord ging met dat toegenomen tekort. Dat zal uiteindelijk leiden tot het ontslag van De Bleeker op 18 november.
Track changes
Op 8 november vertrekken twee mails naar alle leden van het leescomité, over de timing en de te volgen procedure. ‘De leestijd zal beperkt zijn omdat het belangrijk is dat de documenten donderdag in de kamer in te dienen (sic)’, zo staat er. ‘Mag ik u vragen om enkel in track changes en/of opmerkingen te werken en per document de opmerkingen per kabinet te groeperen?’ Het is de normale procedure: de teksten worden rondgestuurd naar alle experts, en wie nog opmerkingen heeft, geeft die door. Als er geen opmerkingen zijn, gaat men akkoord met de tekst.
Bekijk hier de mail van het kabinet-Begroting naar het leescomité:
Volgens de premier heeft zijn kabinet dus via het leescomité – de ondertussen beruchte ‘geijkte kanalen’ – laten weten dat zij het niet eens waren met de inboeking van de kostprijs van de btw-verlaging, waardoor het tekort steeg tot 6,1 procent.
Om te weten te komen of het kabinet van de premier inderdaad die aanpassing van de kostprijs van de btw-verlaging aan het kabinet-De Bleeker heeft gevraagd, vroeg de oppositie en ook Knack om de mail met de track changes (een functie van de tekstverwerker waarbij de veranderingen aan een tekst worden bijgehouden) en opmerkingen publiek te maken. De premier weigerde.
Knack kon de hand leggen op de zogenaamde ‘geijkte kanalen’, namelijk de mail met alle track changes en opmerkingen, die het kabinet-De Croo mailt naar het kabinet-De Bleeker. De deadline voor het mailen van alle track changes en opmerkingen was vastgelegd op woensdag 9 november om 14 uur. De mail van het kabinet-De Croo vertrekt die dag om 13.28 uur en bundelt de opmerkingen van vier adviseurs van De Croo.
De adviseurs van de premier maken allerlei opmerkingen bij de oorspronkelijke tekst. Als er bijvoorbeeld staat ‘(…) de energiefacturen van de gezinnen te steunen’, merkt een adviseur op: ‘Nogal een vreemde zin, we steunen toch de gezinnen, niet de facturen?’ Die zin wordt aangepast in: ‘de energiefacturen van de gezinnen te verlichten’. Er worden ook tikfouten opgemerkt, bijvoorbeeld in deze zin: ‘de welvaart in België veilig te stelen voor de komende generaties’. Het kabinet merkt terecht op: ‘Stellen niet stelen’, gevolgd door een smiley.
De adviseurs maken ook de opmerking dat in een paragraaf alleen melding wordt gemaakt van een permanente btw-verlaging, terwijl een verlenging van de tijdelijke btw-verlaging in het geval van hoge energieprijzen ook een mogelijkheid is. Dat wordt gecorrigeerd. De volgende zin wordt toegevoegd: ‘of een verderzetting van de tijdelijke btw-verlaging in het geval van hoge prijzen’, zoals we al eerder schreven.
Merk op: het kabinet-De Croo vraagt niet om cijfers aan te passen, alleen om een zin toe te voegen. Het is gebruikelijk dat alleen de gevraagde correcties worden toegepast, het kabinet-De Bleeker kan niet alle impliciete gevolgen van aanpassingen in teksten zomaar op eigen houtje wijzigen in de cijfertabellen. Bovendien is het volstrekt onduidelijk wat die impliciete gevolgen voor de begrotingstabellen zouden kunnen zijn.
En in de eerder geciteerde mail over de procedure wordt duidelijk gevraagd om enkel in track changes en/of opmerkingen te werken. Tot slot vond geen enkele vicepremier, ook Vincent Van Quickenborne niet die de tekst mee ondertekende, dat de toevoeging van de ‘of’-zin een correctie in de tabellen impliceerde.
In de toelichting van de begroting staan natuurlijk ook cijfertabellen met daarin de financiële consequenties van de btw-verlaging: het verlies neemt toe met 1,325 miljard (in Tabel 6, Vorderingensaldo en primair saldo entiteit I, blz. 12). Ook op die plek maakt het kabinet-De Croo geen enkele opmerking. En ook niet in de WhatsApp-berichten die later die dag nog worden verstuurd.
Conclusie: volgens De Croo heeft zijn kabinet ‘via andere kanalen – wat men noemt het leescomité – zeer duidelijk gemaakt: wat de staatssecretaris daar schrijft is niet correct.’ Dat geldt in elk geval niet voor het grotere verlies van 1,325 miljard, waardoor het tekort toeneemt tot 6,1 procent. Voor de volledigheid: ook geen enkel kabinet van een vicepremier heeft gevraagd om die cijfers te wijzigen. Dat betekent dat iedereen ze goedkeurt.
Alle gevraagde aanpassingen worden nog steeds die woensdag aangebracht. Om 17.02 uur stuurt het kabinet-De Bleeker de aangepaste tekst naar het kabinet-De Croo, zodat die kunnen nagaan of de gevraagde aanpassingen goed zijn uitgevoerd. Omdat het vlug moet gaan wordt er daarna niet meer per mail gecorrespondeerd, maar via WhatsApp. Het gaat in de WhatsApp-berichten over allerhande zaken, maar nooit over de cijfers in verband met de btw-aanpassing en het grotere tekort. Dus ook hier vraagt het kabinet van De Croo niet om de aanpassing van de cijfers.
Op woensdagavond 9 november vertrekt om 17.24 uur een mail van het kabinet-De Bleeker naar de administratie met de mededeling dat de tekst is goedgekeurd. De administratie stuurt de tekst vervolgens naar de drukker. De tekst wordt ondertekend door de koning en staatssecretaris De Bleeker, en ook door de vicepremiers Vincent Van Peteghem (CD&V) en Vincent Van Quickenborne (Open VLD en voogdijminister van De Bleeker). Zij keuren de toelichting van de begroting met hun handtekening goed, dus met de kostprijs van de btw-verlaging en het grotere tekort.
Op donderdag 10 november wordt de tekst ingediend en rondgedeeld aan de parlementsleden. Niemand maakt in de volgende dagen een opmerking. Op maandag 14 november wordt de begrotingstekst besproken in de commissie Financiën van de Kamer. De oppositie merkt daar op dat de btw-verlaging een kostprijs heeft en dat het tekort dus stijgt. De premier zal daarop verklaren dat hij niet akkoord is gegaan met de tekst zoals die voorligt. Dat blijkt niet uit de WhatsApp-berichten die wij op maandag openbaar maakten, en dat blijkt ook niet uit de opmerkingen van de in het leescomité afgevaardigde medewerkers van premier Alexander De Croo – ‘de geijkte kanalen’.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier