Geest van Mahdi waart door Septemberverklaring: ‘Dacht je écht dat wij veel voor Jambon zouden applaudisseren?’

Het was dagen later dan voorzien, maar Vlaams minister-president Jan Jambon heeft dan toch zijn Septemberverklaring uitgesproken. In de toespraak verwees de N-VA’er meermaals naar de pijnlijke affaire met CD&V-voorzitter Sammy Mahdi, zonder hem bij naam te noemen. Het applaus op de CD&V-banken was dan ook maar lauw.

Soms zegt een beeld echt meer dan duizend woorden. Nadat Vlaams minister-president Jan Jambon zijn dank uitspreekt voor ‘al zijn ministers’ die hebben ‘gevochten als een leeuw’, blijft de reactie op de CD&V-banken beperkt tot een beleefdheidsapplausje. Een kleine dag na het beklinken van het begrotingsakkoord zijn de wonden in de Vlaamse coalitie nog lang niet geheeld.

‘Dacht je écht dat wij veel voor Jambon zouden applaudisseren?’, klinkt het achteraf bij een christendemocraat.

In elk geval toonde Jambon zich strijdvaardig. Onder het leiderschap van voorganger Geert Bourgeois (N-VA) was de jaarlijkse Septemberverklaring vaak een haast ambtelijke spreekbeurt. Deze keer bespaarde Jambon zich geen moeite om de politieke strijd in de speech te smokkelen.

Uiteraard zette de N-VA’er de belangrijkste verwezenlijkingen in de galerij. De jobbonus, meer geld voor de kinderopvang, twistappel Groeipakket (het vroegere kindergeld): de beslissingen werden netjes opgesomd. Maar de minister-president keek ook de politieke miserie recht in de ogen.

‘Ik ben als persoon totaal niet belangrijk, ik kan heus wel tegen een stootje’, klonk het. ‘Maar ik maak me zorgen over de verruwing van de politieke zeden. Dat dient onze democratie niet.’

Of nog: ‘Dit was allesbehalve een fraai toonbeeld van hoe we Vlaanderen willen besturen. Er vielen harde woorden en verwijten, sommige uitspraken waren beledigend en vernederend. Elkeen kiest voor zijn eigen stijl, maar ik ga me niet verlagen.’

Ook het belang van zijn ego, of het gebrek daaraan, passeerde de revue. ‘Wat ik maandag (toen de Septemberverklaring werd uitgesteld, nvdr) heb moeten ondergaan, was pijnlijk. Pijnlijk omdat ik besefte dat ik de Vlamingen toen moest teleurstellen. Maar de dag nadien stond ik op, en heb ik gevochten als een leeuw.’ Eerder noemde hij zich nog een ‘nederig, maar trots man’.

Lees verder onder het artikel

Selectief blind

Zonder bij naam vermeld te worden, was de figuur van Sammy Mahdi zeer sterk aanwezig in de Septemberverklaring. De CD&V-voorzitter mikte hoog met zijn eis voor de koppeling van het kindergeld aan de spilindex. Maar door een onverzettelijke N-VA en Open VLD én interne frictie binnen zijn partij, beet Mahdi in het zand.

Zijn geest was extra voelbaar toen Jambon over de politieke mores begon. ‘De kunst is niet om te discussiëren over problemen, wel om ze op te lossen. Natuurlijk moeten ideologen botsen, natuurlijk zijn scherpe en gedurfde standpunten nodig. Maar in tijden van crisis vraagt het volk leiderschap. Niet van één persoon, één minister, één minister-president of één premier. Maar van alle politici van goede wil. Noem het de coalition of the willing.’

Eén keer wekte Jambon hoongelach op. De N-VA’er bewierrookte de werkwijze van zijn regering: ‘Wij kiezen voor doordachte beslissingen, zonder show en buiten tv-studio’s.’ Was de Vlaamse regeringsleider dan selectief blind voor de passage van Mahdi in de studio’s van onder meer VTM Nieuws, waar hij begin deze week nog beloofde dat hij ‘zijn broek niet zou afdoen’?

Om de situatie nog een extra symbolische touch te geven was er de lege stoel van Hilde Crevits. Woensdag trok de CD&V-viceminister-president de onderhandelingen zowat eigenhandig uit het slop – en dat tegen doktersadvies in. Na de crisis drijft ‘heilige Hilde’ boven als de échte leader van de partij, eerder dan ‘messias’ Mahdi. Tijdens de Septemberverklaring gaf ze alsnog gehoor aan haar arts, en bleef afwezig.

Wel sprak Crevits zich uit op haar Facebookpagina. ‘Had het nog meer mogen zijn? Voor ons wel, maar wat voorligt is een goed akkoord en wij nemen dan ook onze verantwoordelijkheid. Te midden van de moeilijkheid ligt de mogelijkheid.’

Lees verder onder de foto

Plooien

Jambon gaf aan dat de episode niet voor herhaling vatbaar is. ‘Ik besef dat het proces niet fraai was, we moeten er samen lessen uit trekken.’

Al is het de vraag of de Vlaamse regering überhaupt nog iets kan klaarspelen tot de verkiezingen van 2024. Opvallend was hoe Mahdi ook ná zijn bocht natrapte op zijn coalitiepartners. In plaats van het akkoord in de markt te zetten als een voornamelijk positief gegeven, schreef de CD&V’er op Instagram dat de regering ‘op ontploffen stond’ door ‘politieke spelletjes’.

Voor alle duidelijkheid, daar bedoelde hij niet die van zijn eigen partij mee.

‘Het ging niet om de middelen’, aldus Mahdi, ‘maar om wat men CD&V niet gunt.’ Zijn daaropvolgende aankondiging klonk fors: ‘De enige mogelijkheid is doorvechten. De partij weer helpen groeien, zodat anderen niet anders kunnen dan plooien.’

Een neveneffect van de crisis is de toenadering tussen de N-VA en de Open VLD. N-VA-viceminister-president Ben Weyts en zijn Open VLD-evenknie Bart Somers hadden er duidelijk lol in, zij aan zij in het Vlaams Parlement. Ex-Open VLD-voorzitter Gwendolyn Rutten wierp Jambon een welgemeend ‘bravo’ toe bij de conclusie van zijn Septemberverklaring.

Maar of deze coalition of the willing hoofdpijndossiers als de stikstofkwestie en de Ventilus-hoogspanningslijn nog kan slechten, is twijfelachtig. De Vlaamse overheid neemt zich voor om, bij wijze van besparing, de temperatuur in overheidsgebouwen naar beneden te halen. Binnen de regering-Jambon is zo’n ingreep sinds deze week overbodig.