Volgens biostatisticus en GEMS-expert Geert Molenberghs (UHasselt/KUL) is de derde golf nog vermijdbaar. ‘Een verscherpt grensbeleid zal er vanzelf wel komen.’
Nee, de experten hebben het niet voor het zeggen in deze coronacrisis, zegt Geert Molenberghs (UHasselt/KU Leuven). De biostatisticus en lid van de GEMS-expertengroep die de regering adviseert, wist zelfs niet dat er dinsdagavond was besloten om de coronamaatregelen te verlengen tot 1 maart. Niet dat hij geheel verrast was. ‘De politiek schetst het kader, maar bouwt ook mogelijkheden in om te versoepelen. Dat doen de politici goed en daar komen wij experten niet tussen.’
Uw GEMS-collega Marc Van Ranst (KU Leuven) zei in november dat deze regering en de experten op dezelfde golflengte zitten. Geldt dat nog steeds?
Geert Molenberghs: De verstandhouding is heel goed. Tegelijk is iedereen zich bewust van zijn rol. De communicatie tussen experten en politiek gebeurt aan de haag, zoals een fijn buurgesprek. Wij bieden de wetenschappelijke discussie en de politiek trancheert. Ze voert evenwel niet alles letterlijk uit wat wij adviseren. Zo staat er in geen enkel advies iets over het heropenen van de rijscholen. Dat was een politieke beslissing. Niemand van ons voelt zich geroepen om daartegen een kruistocht te beginnen.
Is dat een breuk met het verleden? Toen werden politieke beslissingen soms fel bekritiseerd in de media.
Molenberghs: In het verleden hebben we inderdaad op de gevaren van bepaalde versoepelingen gewezen. Dat mogen we ook wel. Als een politicus zegt dat 1 plus 1 gelijk is aan 3, dan is dat zijn goed recht, maar dan mogen wij ook wel op een wetenschappelijke wijze aantonen dat het niet klopt.
Woensdag zorgde u voor ophef door in De Standaard te pleiten voor gesloten grenzen om de intrede van de besmettelijkere Britse variant af te remmen.
Molenberghs: Het is heel moeilijk om nuance te brengen in dit debat. Ik pleit er niet voor om de grenzen met pinnekesdraad af te zetten. We moeten er vooral voor zorgen dat er zo weinig mogelijk niet-essentiële verplaatsingen zijn. In Nederland is men erg ongerust over de Britse variant. Zelfs als Molenberghs zijn mond houdt, zal dat door lekkage doorheen de grens gevolgen hebben bij ons.
Zowel het virus als wij zijn aan het slotoffensief begonnen.
In het jongste GEMS-advies wordt de sluiting van niet-essentiële winkels in de grensstreken voorgesteld. Ligt die optie nog steeds op tafel?
Molenberghs: Dat is een van de dingen die we kunnen doen. We moeten in ieder geval nadenken over een pakket aan mogelijke maatregelen. Volgens het RIVM, de Nederlandse tegenhanger van Sciensano, kan het Nederlandse gezondheidssysteem een grote circulatie van de Britse variant niet aan. Gaan wij er dan met open ogen inwandelen? Of gaan we in goed nabuurschap beslissingen nemen over het grensbeleid? Ik denk dat een verscherpt grensbeleid er vanzelf wel zal komen.
Hoe bedoelt u?
Molenberghs: In maart zagen we dat de mensen op den duur riepen om een lockdown. Hetzelfde in oktober. Het zit in de aard van een biostatisticus te beginnen roepen voordat de publieke opinie er klaar voor is. Je zou denken dat dat fout is, maar we kunnen niet anders.
Denkt u dat een derde golf onafwendbaar is?
Molenberghs: Mijn eerlijke mening is dat het beide kanten kan uitgaan. We moeten klaarstaan om in te grijpen wanneer nodig. Maar de kans bestaat ook dat we de Britse variant onder controle krijgen.
Zou het niet helpen om de bevolking voorspellende curves voor te schotelen om hen op de mogelijke gevaren te wijzen?
Molenberghs: Ik vind dat we dat inderdaad te weinig doen. Het is sowieso moeilijk, want je zal onmiddellijk tegenkanting krijgen van mensen die zeggen dat ‘iedereen een grafiekje kan maken’. De preventieparadox speelt hier een rol: wanneer we het ergste scenario vermijden dankzij de maatregelen, zal men zeggen dat de scenario’s niet klopten.
De politiek vroeg de GEMS-experten om een tijdpad uit tekenen voor mogelijke versoepelingen. Hoe realistisch is het snel lossen van de maatregelen?
Molenberghs: Heropeningen zijn nu niet onze grootste prioriteit, maar we willen wel parallel werken aan het tijdpad. Stel u voor dat we de Britse variant toch onder controle houden. Dan moeten we klaarstaan met onze scenario’s. Dat is het contract met de burger.
Er zal op een bepaald moment een positief effect van de vaccinatie komen. In dat geval zouden we sneller kunnen versoepelen. De bewoners van de woonzorgcentra en de 65-plussers vormen 95 procent van de overlijdens. Eens zij gevaccineerd zijn, kunnen we met de handrem op heropenen. En als lukt wat Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) zegt, namelijk elke Vlaming minstens één keer vaccineren voor de zomer, dan komen we echt in een andere wereld terecht.
Dat klinkt hoopvol.
Molenberghs: Voor het eerst in deze crisis zitten we in fase waarin de verschillende overheden duidelijk en eendrachtig communiceren. Ik zeg niet dat ze hiervóór vechtend over straat rolden, maar er waren verschillende accenten. Ik ben vrij positief over de manier waarop het nu wordt aangepakt. Zowel het virus als wij zijn aan het slotoffensief begonnen. Het virus doet dat met zijn varianten, wij met onze vaccinaties. May the best one win. En dat zijn wij (lacht).
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
