De gasprijs daalde onder de 80 euro per megawattuur. Maar hij kan zo weer exploderen, waarschuwt hoofdadviseur Ivo Van Isterdael van de CREG.
De Europese gasprijs staat weer op het niveau van begin 2022, vóór Rusland Oekraïne binnenviel. In augustus, toen Rusland geen gas meer via de Nord Stream 1-pijpleiding leverde, bedroeg de gasprijs 350 euro per megawattuur, begin december schommelde hij rond 135 euro en nu is hij onder 80 euro gezakt. Omdat de elektriciteitsprijs afhankelijk is van de gasprijs, daalde die ook. Niets dan goed nieuws bij het begin van het nieuwe jaar.
‘Dat is het plaatje op korte termijn’, waarschuwt Ivo Van Isterdael, hoofdadviseur bij de CREG, de federale organisatie die instaat voor de regulering van de elektriciteits- en aardgasmarkt in ons land. Hij kijkt verder terug in het verleden: tot midden 2021 stond de gasprijs zeer stabiel op een laag niveau, tussen 15 en 25 euro per megawattuur. ‘Maar vanaf september 2021 is de gasprijs beginnen te stijgen om een aantal redenen’, vertelt Van Isterdael. ‘Onze economie veerde snel op na corona, de vraag in China nam toe, het voorjaar was koud, er was minder wind en dus minder windenergie en je had de uitfasering van de ‘vuile’ steenkool- en ‘gevaarlijke’ nucleaire centrales in Duitsland. Het gevolg was dat de gasprijs eind 2021 al steeg richting 100 euro.’
‘Toen Rusland in februari 2022 de oorlog begon in Oekraïne en langzaam de gaskraan dichtdraaide, schoot de gasprijs pijlsnel de hoogte in’, vervolgt Van Isterdael. Dat kwam ook omdat Europa toen zijn gasvoorraden moest aanvullen en de Europese landen elkaar begonnen te beconcurreren om aan gas te raken. Van Isterdael: ‘In plaats van eensgezind en georganiseerd op Europees niveau op te treden, zagen we vooral hoe het ieder voor zich was, zonder duidelijke strategie.’
Een aantal spelers op de markt deden toen gouden zaken. Staatsbedrijven als het Russische Gazprom, het Noorse Equinor en Qatargas noteerden recordwinsten, net als de Amerikaanse gas- en oliegigant ExxonMobil, het Britse Shell, het Franse Total, het Italiaanse Eni enzovoort. Ook de grote, internationale grondstoffenhandelaars als Trafigura, Vitol en Gunvor en financiële spelers zoals Goldman Sachs waren de grote winnaars in het verhaal. De grote verliezers waren de Europese gezinnen, bedrijven, scholen en ziekenhuizen die hogere energiefacturen moesten betalen, én de overheden die te hulp schoten met allerlei steunmaatregelen.
Winterprik
De huidige gasprijs van 80 euro ligt een stuk lager dan de 350 euro van in de zomer, maar is nog steeds drie tot vier keer zo hoog als de prijs die we er jarenlang voor hebben betaald. Goedkoop is gas vandaag dus zeker niet. ‘Dat de gasprijs de voorbije weken daalde, komt door het zachte winterweer in Europa’, zegt Van Isterdael. ‘Bovendien was het kerst, een periode waarin industriële grootverbruikers minder gas nodig hebben. Maar als straks de bedrijven weer beginnen te draaien en als we een serieuze winterprik zouden krijgen, kan de prijs zo weer stijgen.’
Het verbruik is de voorbije maanden bij ons wel met 15 tot 20 procent gedaald, maar ‘als het buiten vriest, stijgt ons energieverbruik al snel naar het normale niveau’, merkt Van Isterdael op. ‘Blijkbaar draaien we dan toch de thermostaat een paar graden hoger.’ En nog een andere belangrijke bemerking: ‘Als het energieverbruik zou verminderen omdat bedrijven hun productie buiten Europa verplaatsen, is dat slecht voor ons industriële weefsel en onze welvaart.’
Europa heeft de voorbije maanden de gasvoorraden goed aangevuld. Deze winter mag er geen groot probleem zijn, maar wat voor de rest van 2023? ‘We hebben zo’n 100 miljard kubieke meter opslagcapaciteit’, stelt Van Isterdael. ‘Hoeveel zal daar na de winter nog van overschieten? In een normaal jaar eindigen we met nog zo’n 50 miljard kubieke meter gas, maar wat als januari en februari erg koud worden? Dan houden we misschien maar 20 miljard kubieke meter gas over. De vraag naar gas zal in 2023 voor een belangrijk deel afhangen van hoeveel we moeten aanvullen om onze voorraden weer op peil te brengen. Het weer de volgende twee, drie maanden zal voor een belangrijk stuk de gasprijs in 2023 bepalen.’
Oorlog en covid
Zelfs al beginnen we de lente met een grote gasvoorraad, dan nog zijn er factoren die de gasprijs opnieuw de hoogte in kunnen jagen. Natuurlijk is er het verloop van de oorlog in Oekraïne. Van Isterdael: ‘De Russische gasleveringen zijn door het wegvallen van de Nord Stream-pijpleidingen meer dan gehalveerd, maar er komt nog steeds wat Russisch gas via de pijpleidingen door Oekraïne en Turkije en ook nog met lng-schepen. Zo’n 20 procent van het gas dat in België en andere Europese landen binnenkomt, is Russisch vloeibaar gas. Zal dat zo blijven? Als ook die Russische gasleveringen zouden wegvallen, zal dat de prijs opdrijven.’
Nog een onzekere factor: escaleert de spanning aan de Servisch-Kosovaarse grens? Ook dat kan zorgen voor hogere energieprijzen. Een ander element is het verloop van de covidcrisis in China en hoe snel de economie daar opnieuw zal aantrekken. ‘Europa kon lng invoeren tegen aantrekkelijke prijzen omdat China een economische dip kende, maar wat als China opnieuw meer gas nodig heeft?’
De minste vonk
Een belangrijke vraag is ook hoe Europa deze keer zal reageren. ‘Komt er weer een paniekreactie zoals in 2022’, vraagt Van Isterdael zich af. ‘Alle grote gasverbruikende landen in de Europese Unie hebben hun eigen grote energiebedrijven: Italië heeft Eni, in Duitsland is de gassector de facto genationaliseerd met de overname van Uniper en Gazprom Germania (Securing Energy for Europe), Frankrijk rekent op Électricité de France en Engie, enzovoort. Als het weer ieder voor zich wordt, zal dat opnieuw een funest gevolg hebben op de gasprijs. Laten we hopen dat er dit keer een Europese aanpak met groepsaankopen komt en dat we met Noorwegen langetermijncontracten kunnen afsluiten tegen vaste prijzen.’
Slotsom is dat de gasmarkt ook in 2023 nog zeer onstabiel zal zijn. De minste vonk kan leiden tot een explosie van de gasprijs. ‘Dat de gasprijs opnieuw zal stijgen is voor mij een zekerheid’, zegt Van Isterdael. ‘Ik weet niet of die opnieuw zal pieken tot 350 euro, wat ik wel weet is dat de gasprijs nog een aantal jaren structureel hoog zal zijn. We zullen niet snel opnieuw 20 euro per megawattuur gas betalen, zoals decennialang gebruikelijk was.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
