‘Francken pookte de migratieangst op met tweets, De Moor met geklungel’

Het was een zeldzaam woord van menselijkheid. Toen Theo Francken (N-VA), voormalig staatssecretaris voor Asiel en Migratie, vorige week zijn opvolgster Nicole de Moor (CD&V) aansprak, was dat met humanitaire warmte. Maar het was niet de empathie van een gastheer tegenover een migrant, maar de warmte van een politicus van de harde lijn tegenover een andere politicus van de harde lijn. ‘Ik begrijp dat u geëmotioneerd en bewogen bent’, zei Francken vorige woensdag. ‘Het is een hele zware job die u heeft.’ Francken had het over de impact van mensen die sterven, van brand die uitbreekt – twee duidelijke verwijzingen naar de ellende in de Paleizenstraat – en wenste De Moor veel sterkte: ‘U bent ook maar een mens.’ De Moor leek een paar seconden onder de indruk.

Het maakte de schade voor de staatssecretaris niet minder. Nicole de Moor, een voormalige CD&V-cabinetard met een voormalige solide reputatie, is er de afgelopen weken in geslaagd om een thema waar haar partij niets bij te winnen heeft naar het centrum van de aandacht te katapulteren. De in de soep gedraaide evacuatie van asielzoekers uit het kraakpand in Schaarbeek was een spectaculaire blunder. Geen spindoctor ter wereld zou dat scenario aan CD&V-voorzitter Sammy Mahdi hebben voorgelegd. Je hoeft niet eens naar de christelijke wortels van de partij te wijzen – men denke aan de universele naastenliefde en de barmhartige samaritaan – om te snappen dat de Vlaamse christendemocraten hier weinig voordeel bij te halen hebben. Als hier één partij beter van is geworden, dan natuurlijk het Vlaams Belang. Die partij heeft ook geen oplossing maar is gewoon tegen – tegen De Moor, tegen knullige evacuaties, tegen migranten.

Het is voor De Moor veel moeilijker om noodplannen op de sporen te zetten dan voor Francken in 2015.

Ondertussen is elke Vlaamse partij – behalve Groen, misschien – ervan overtuigd dat er met menslievendheid tegenover migranten geen kiezer meer te winnen valt. De N-VA maakte al in de Zweedse regering furore met de harde lijn. Toen Francken het departement in handen kreeg, dacht hij – en misschien ook zijn partij – te kunnen scoren met de angst voor migratiestromen. Niks joeg tegenstanders zo in het harnas als zijn agressieve kreten tegen ‘Gutmenschen’, ‘de christelijke schuldcultuur’ en de ‘Europese opengrenzengekte’. Het was de tijd waarin hij Artsen Zonder Grenzen mensensmokkelaars noemde. En dat werkte. Het leverde hem wekelijks bakken aandacht op. Eind 2018 werd hij de populairste politicus van Vlaanderen.

Bij de CD&V ligt dat vandaag net ietsje anders. Voor die partij is het departement al lang geen cadeau meer, maar een kleine ramp. Ook de christendemocraten hebben zich al een hele tijd geleden op de harde lijn gezet, maar dan met minder schwung, minder overtuiging, en minder resultaten. Dat komt omdat het nooit een goed idee is de opstelling van een concurrent te kopiëren, maar ook omdat een christelijke achtergrond net dat tikje lastiger is dan een nationalistische, als het gaat over asielzoekers. Nog belangrijker is dat ondertussen het animo voor opvang in heel het land flink bekoeld is. Het is voor De Moor veel moeilijker om noodplannen op de sporen te zetten dan voor Francken in 2015. Zowel burgemeesters als het leger staan niet te springen om te helpen. Voeg er nog de communautaire knoeiboel bij – met een glansrol voor het Brussels Gewest – en alles loopt mis. Het beeld dat achterblijft, is tragisch. Francken pookte de migratieangst op met tweets, De Moor met geklungel.

Diep in zijn hart weet elke West-Europeaan dat het migratievraagstuk geen simpele oplossingen kent. Velen willen de toestroom verminderen. Sommigen willen liever vandaag dan morgen afscheid nemen van de mensenrechten – of toch voor vluchtelingen. Maar zelfs met de hoogste muren aan alle grenzen hou je de migratie niet tegen. Landen van herkomst staan niet te trappelen om terugkeerakkoorden te sluiten, zelfs niet voor heel veel geld. En oplossingen voor de zogenaamde root causes – de verschillende toekomstperspectieven van landen van herkomst en die van aankomst – vergen decennialange inspanningen.

Het enige wat we de komende jaren kunnen doen, is de migratie zo goed mogelijk beheren. Precies dat is vorige week weer eens mislukt. Het is maar een van de redenen waarom de warme woorden van de ene staatssecretaris tot de andere tegelijk zo juist en zo wrang zijn. Want in dit verhaal zijn er nog een paar mensen die ook maar een mens zijn.